• 07 Maýsym, 2019

Almas Syrǵabaev. Umytýǵa bolmaıdy

Ulttyq mýzeıde sýretshi-keskindemeshi Almas Syrǵabaevtyń «Joq, umytýǵa bolmaıdy!» atty shyǵarmashylyq kórmesi ótip jatyr. XX ǵasyrdyń 20-50-jyldaryndaǵy jappaı saıası qýǵyn-súrgin taqyrybyna arnalǵan ekspozısııa júrek túkpirindegi eń bir aıaýly sezimderge qozǵaý salady.

Aıa О́MIRTAI

Kórmege aıaq basqan adam eń áýeli qaq ortaǵa qurylǵan temir torǵa kelip tireledi. Al onyń arǵy jaǵynan qısaıa shókken balbal tas kózge shalynady. Avtor bul kórinisti myń jyldyqtardan jetken ulttyq mádenıetimizdi joıyp jiberýge baǵyttalǵan totalıtarlyq júıeniń, bolshevıktik sharalardyń bastaýy dep túsindiredi. Tarıhqa úńilsek, 1937 jylǵy 15 tamyzdaǵy KSRO-nyń IIHK-nyń № 00486 buıryǵy «Otanyn satqandardyń» otbasy múshelerine qarsy jappaı qýǵyn-súrgindi bastaýǵa muryndyq boldy. Tóbeńizden tónip turǵan tutqyndar azaptaýdyń kúshtiligi jaǵynan «Daladaǵy tamuq» atanǵan osynaý lagerlerdiń tarshylyqty turmysynan habar beretindeı. Jer jyrtyp, qamys orǵanan taramystanǵan qarýly bilek saldyrap bos qalypty, áne-mine sońǵy demi úzilip keterdeı eki ıininen kúrsine dem alady.

– Astanaǵa alǵash kelgenimde joldastarym astanaǵa taıaý jerdegi Aqmol aýylyndaǵy «Aljır» memorıaldy-mýzeı keshenine alyp bardy. Sol jerden halyqtyń qýǵyn-súrgin jyldaryndaǵy qıyn-qystaý taǵdyryna qatysty mol derekke jolyqtym. Osydan keıin shyǵarmashylyǵym júrmeı qoıdy, bes jyl boıy tereń tolǵanysta júrdim. Aqyry qasiretti jyldar taqyrybyna qatysty paıymymdy osylaı jetkizýdi jón kórdim, – deıdi Qazaqstan Sýretshiler odaǵynyń múshesi Almas Syrǵabaev.

Kenep betinde kúrdelene túsken qara, qyzyl, aq tústerdiń býyrqanysy sýretshiniń jan tebirenisin anyq ańǵartady. Kompozısııa formasyndaǵy qarapaıym anyqtyq qýǵyn-súrginniń ózge de jan túrshiktirerlik kórinisterimen bettestiredi: ashtyqtan kómýsiz qalǵandardyń aq sóńke súıekterin aralaı jorǵalaǵan jylan keıpindegi ajal ysyly, buǵaýdaǵy suryqsyz, azapty ómirdiń tozaǵy menen mazaǵy qasiretti jyldardyń azaly kúıin shertedi. Tutqyndaǵy sherli ananyń otyrysynan «Abaqtyda aıdan, kúnnen jańyldym, Sarǵaıdym ǵoı, sar dalamdy saǵyndym» degen maǵjandyq saryn kúńirene estilgendeı. «Qansha zobalańdy bastan ótkergen qazaq halqynyń zary men muńy búgingi urpaqtyń qulaǵynda qalyp, júreginde saqtalýy tıis», degen sýretshi adam jany men ult taǵdyry kórkemónerdiń berik ustyny bolýy kerektigin aıtady.

Almas Bolathanuly 1979 jyly Almaty oblysy Raıymbek aýdanynda dúnıege kelgen. Abaı atyndaǵy Almaty Memlekettik ýnıversıtetinde bilim alǵan. Respýblıkalyq «Ulan» balalar men jasóspirimder gazetinde kórkemdeýshi redaktor bolyp qyzmet atqarǵan. «Dıalog Eýrazııa» platformasynyń uıymdastyrýymen Túrkııa memleketiniń úsh qalasynda (Ystanbul, Býrsa, Izmır) shyǵarmashylyq kórmeleri uıymdastyryldy.