Qoqysty áshekeıge aınaldyrǵan qyzdar

Apaly-sińlili ekeý «Jasyl júrek» atty eko-qozǵalys aıasynda áshekeı buıymdardy plastık qaldyqtardan jasap, satylymǵa shyǵarady. Qyz-kelinshekterdiń eń bir unatyp taǵatyn buıymdarynyń biri – syrǵa bolǵandyqtan, aı syrǵa, tas kózdi syrǵa, kúmbez syrǵa, salpynshaq syrǵa, sabaqty syrǵa, shashaqty syrǵa sııaqty áshekeıdiń túr-túrin jasaıdy. Syrǵalar kórer kózge qarapaıym kelgenimen, onyń astarynan uqypty talǵam men taǵylymdy oıdy kóre alasyz.

– Buryn qoqysty qaıta óńdeý týraly eshteńe bilmegen edim. Birde áleýmettik jeliden jaǵaǵa shyǵyp, ashtan ólgen kıttiń vıdeosyn kezdeısoq kórip qaldym. Ony soıǵanda, asqazanynan birneshe keli plastık qoqys shyqty. Osy oqıǵa maǵan qatty áser etip, tabıǵatty saqtaý kerektigi týraly oıǵa qaldym. Sodan bastap, júrgen-turǵan jerimde aınalamdaǵylardy plastık buıymdardy az qoldanýǵa shaqyra bastadym, – deıdi Saıda Ybysheva. Bul oıyn sińlisi Dınaǵa aıtyp, ekeýara qozǵalysqa «Jasyl júrek» degen ataý berip, jan bitirdi.

Olar jumysqa qajet zattardy kósheden terip alady. Ke­rek bolsa týǵan-týysy, dos­tary qoldanylǵan, jaramsyz pa­ket­terdi jınastyryp beretin kó­ri­nedi.

– Men ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń shyǵystaný fakýltetinde ja­pon mádenıetin oqyp jatyr­myn. Kishkentaı kezimnen zer­gerlik dúnıelerge qatty qyzy­ǵa­tynmyn. Ápkem maǵan óziniń oıyn aıtqanda, men birden kelistim. Syrǵalar eń tez jasalatyn buıym, kóp degende eki saǵattaı ýaqyt ketedi. Bizdiń áshekeı buıymdarymyzdy kóbine ekologııaǵa janashyr adamdar satyp alady. Aı saıyn jańa toptama shyǵarǵan ýaqytta kútip júrip, qolma-qol alyp ketetinder bar. Eshqandaı jarnama jasamasam da, áleýmettik jelidegi akkaýntymnan kórip, áshekeılerdi osy kúnge deıin 70-ten asa kisi satyp aldy, – deıdi Dına Ybysheva. Al syrǵalardyń jasalý tehnıkasynyń asa qıyn­dyǵy joq, birneshe polıetılen paketterdi qabattastyryp, per­gamentti qaǵazdyń ústinen útikpen basyp shyǵasyz. Tipti áshe­keılerdi boıaýdyń da qajeti joq, temperatýranyń áseri­nen paketterdiń óziniń boıaýla­ry bir-birimen aralasyp, erek­she órnekter shyǵady. Qalǵa­ny qolynyń ebi bar sheberdiń sharýasy, qajetti pishinge laıyq­tap qıyp beredi. Mundaı akses­sýar dress-kod qatań saqtal­maıtyn jumys ornynda, kór­melerge, qonaqqa barǵanda nemese sheteldiktermen kezdesýde kııýge taptyrmaıdy. Jyldyń ár maýsymyna, sońǵy sánmen laıyqtalyp jasalǵan bul áshe­keılerdi jarastyqpen úılestirip ta­ǵýǵa ábden bolady. Qos she­ber­diń qoltańbasy sizdiń eshkimge uqsamaıtyn jeke tulǵa ekenińizdi daralap kórsetedi.

Aıtpaqshy, olar áshekeı bu­ıymdardan bólek, qaıta óńdelgen qoqys qaldyǵynan kartına ramkalaryn, kitapsha muqabalaryn da jasaıdy. Olardyń endigi armany kez kelgen plastıkti óńdeı alatyn shaǵyn kólemdi mashınany iske qosý.

«Bul qıyn emes. Bireýi usaq­taıtyn, ekinshisi qajetti for­maǵa salatyn qurylǵylar kerek. Shelek, sabyn salǵysh sııaq­ty turmysqa kerek zattardy qoldan isteýge bolady. Biz onyń jobasyn da daıyndap qoıǵan­byz», degen Dına iske asyrý­ǵa jetkilikti qarjy bolmaı tur­ǵanyn aıtady. Mundaı Precious plastic dep atalatyn qozǵalys álemde keń taralǵan. Onyń máni – adamdar kez kelgen jerde plastıkti qaıta óńdeý boıynsha shaǵyn bıznesti bastaýǵa jáne osy arqyly qorshaǵan ortany saqtaýǵa úndeıdi.

Qarańǵyny kúnge, qoqysty gúlge aınaldyryp júrgen qyz­dar­dyń táýekelshil bastamasy kimdi bolsyn qaıran qaldyrary anyq. Jýyrda olardyń uıymyna ekologııalyq aǵartý jáne nasıhat boıynsha Birikken Ulttar Uıymynan shaqyrtý túsken. Buıyrsa, tabıǵatty qorǵaý máse­le­lerine jurtshylyqtyń nazaryn tartý úshin birlesken jańa baǵdarlamalardy iske asyrmaq.