M.Áýezovtiń «Abaı joly» romanynda Abaı qaladaǵy jaqyn dosy Pavlovqa jolyǵyp, bul obadan el qalaı saqtanýyn suraıdy. Sonda Pavlov salt-dástúr bolsa da, janazaǵa halyqty jınap, as berýdi ýaqytsha doǵara turýdy máslıhat etedi. Dál osy sózdi juma namazǵa jınalǵan qaýymǵa jetkizýin Abaı qala meshitiniń halfesi Sarmollaǵa aıttyrady.

Biz jalpy, qadym zamandardan beri bir-birimen qaljyńy oryndy jarasqan, jón-josyqty jaqsy biletin joraly el edik. Burynǵylar «Aıtqan jerde pále joq», «Qara jer habar bermesin» dep aýzynan shyqqan ár sózine qaraýyl qoıyp sóıleıtin. Búginde sol dástúr dalada qalǵandaı. Daýasyz dertti qaljyńǵa aınaldyryp, áleýmettik jeliniń betinde jelpingen jurtty kórip jaǵamyzdy ustap, júdep qalǵanymyz ras. Búginde adamzatty alańdatyp otyrǵan aty joq indet qyryqtan astam qandasymyzdy qarmaǵyna ilindirip úlgergenin seziner túrimiz kórinbeıdi. Daýasyz dertke shaldyqqandardyń otbasyna, eń birinshi ózderine ońaı tıip jatpaǵanyn oılar pıǵylymyz baıqalmaıdy. Bir sózben aıtqanda ázildeıtin kezdi tapqan ekenbiz. Ne bolsa sony aıtyp, orynsyz qyljaǵymyzdy ońdy-soldy siltep, dúnıe dúrligip jatsa da mysqyldaýymyzdy qoıar mysqaldaı túrimiz joq.
Osyndaıda aýylyna kelgen aty joq aýrýdyń zalaly men zardabyn qamsyz qazaq áli de tolyq sezinbeı otyr ma degen oıǵa qalasyń. Bálkim halyqtyń kózi ashyq, kókiregi oıaý zııaly qaýym ókilderi, ǵalymdary aldymen indetten tónetin qaýip-qaterdi túsinikti tilmen jalpaq jurtqa tápsirleýi kerek pe edi? Buny aıtyp otyrǵan sebebimiz, M.Áýezovtiń «Abaı joly» romanynda Abaı qaladaǵy jaqyn dosy Pavlovqa jolyǵyp, bul obadan el qalaı saqtanýyn suraıdy. Sonda Pavlov salt-dástúr bolsa da, janazaǵa halyqty jınap, as berýdi ýaqytsha doǵara turýdy máslıhat etedi. Dál osy sózdi juma namazǵa jınalǵan qaýymǵa jetkizýin Abaı qala meshitiniń halfesi Sarmollaǵa aıttyrady. El ishindegi saýdagerler tipti Sarmollany óltirýden de taıynbaıtyn minez kórsetip jatady. Bul jaǵdaılardy Abaı da estıdi. Ol halyq kóp bolatyn bazarǵa baryp, ózi de úgit júrgize bastaıdy. Jalpy Abaı ómir súrgen dáýirden damyp, órkenıet kóshine ózdigimen qosylyp ketken jerimiz joq sııaqty. Sol soqyr senim, sol ashkóz pıǵyl, sol daraqy, dańǵoı minez boıymyzda artpasa, aryldy deýge kelmeıdi. Atyn aıtýǵa aýyz barmaıtyn indet irgesine kelgenshe qyljaqqa aınaldyryp, áleýmettik jelide jeligin basa almaı otyrǵandardyń sany sırer emes. Reti kelse kelemejdep, saqtyq sharalarynan saıası astar izdep, irtki salýshylardyń qarasy tipti qalyń. Baǵany aspandatyp, ary jyǵyl dese beri jyǵylyp jatqandar taǵy bar. Ne istemek kerek. Jer betine bir adamnan taraǵan juqpaly dert jahandy jalmap keledi. Ult bolyp uıysyp, el bolyp esimizdi jınaıtyn sát baıaǵyda keldi. Baýyrjan Momyshuly atamyz «Tártipke baǵynǵan qul bolmaıdy» depti. Endeshe, otbasymyzdy osy qaterden qorǵap, Otanymyzǵa tıgizer paıdamyz qane?
Ony qoıyp, daýasyz dertti dabyraıtyp ánge qosqan áýmeser áýesqoılar sherýlep shyqty. Jýyrda Eýropanyń birneshe eline saparlaǵanymyzda kompozısııasy bólek bir-birine uqsas eskertkishterge kózimiz kóp tústi. Bul eskertkishter ne maǵyna bildiredi degenimizde, olardyń obadan qurban bolǵan eýropalyqtardyń rýhtaryna qurmet belgisi retinde boı kótergenin bildik. Mádenıeti, ádebıeti, óneri damyǵan elderdiń osyndaı izgi qaǵıdalarynan úlgi alyp jatqan biz joq. Arzan ataqqa ajaldyń ústimen júgirip bara jatqandaı beıbastaq tirlikke qarap qarynyń ashady. Án shyǵaryp, óleń arnaǵylary kelip bara jatsa, búginde jer betin jaıpap, qanshama adamdy qurban qylǵan indettiń atyn shaqyryp emes, sol dertten kóz jumǵandardyń rýhyna taǵzym eter ólmes týyndy dúnıege ákelsin... Tipti biz aıtyp otyrǵan beıtalanttar ózderiniń óreskel óresizdigin bádik kóshirý dep bálsinetinin baıqadyq. Bádik qaıda, basqa qaıda?..
Ras, qazaq balasy jappaı taraǵan indetti týra atymen atamaı, ony dástúrge saı baqsy, balgerlerdiń tylsym ısharasymen alastap otyrǵan. Biraq, jamanat shaqyryp atyn ataýdy quptamaǵan. Adamdy opat qylatyn aýrý attaryn eski nanym boıynsha, tikeleı atasa juǵady dep sengen. Aıtalyq, qazaq dalasyn japyryp ketken sheshek aýrýynyń atyn týra atamaı, «áýlıe», «qorasan», «meıman», «qonaq» dep jumsartqan.
Biz qusap:
«Koronavırýs ket, ket, ket,
Koronavırýs net, net, net» dep elge kúlki bolǵan joq.
Bul – qaterli indet. Atyn dabyraıtyp aıqaılap, jamandyqqa jaqtaýshy bolýdan saq bolǵanymyz jón.
Sóz eki ushty desek, qaljyń da – sóz. Qaljyńnyń da qaltarysynda qater bar. Shıpasy tabylmaǵan dertke ushyrap jatqan sharasyzdardy qaljyńmen emes, qamqor kóńilmen delbeı bileıik, endeshe.
Mıras ASAN,
«Egemen Qazaqstan»
Altyn shynjyrdyń sońǵy shyǵyrshyǵy...
Rýhanııat • Búgin, 23:01
Qyzylorda oblysynda karantın sharalary jeńildetildi
Aımaqtar • Búgin, 22:22
Byltyr SQO-da 7 myńǵa jýyq náreste dúnıege kelgen
Aımaqtar • Búgin, 22:00
Shyǵys Qazaqstanda juma namazǵa jınalýǵa ruqsat berildi
Aımaqtar • Búgin, 21:38
Qyzyljarda anasy uryp-soqqan qyz kóz jumdy
Aımaqtar • Búgin, 21:12
Jalǵa alǵan úıin tonap ketken ury ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 21:06
Aqtóbe oblysynda 1-5 synyp oqýshylary túgel mektepke baratyn boldy
Aımaqtar • Búgin, 21:05
Fransııanyń eks-prezıdenti túrmege toǵytyldy
Álem • Búgin, 21:00
Bes oblysta aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • Búgin, 20:37
Túrkistan oblysynda gaz jelileri jappaı tekseriledi
Aımaqtar • Búgin, 20:00
Tergeýshilerdiń ustazy ulyqtaldy
Aımaqtar • Búgin, 19:35
Shymkentte «Nur Otan» partııasynyń 22 jyldyǵyna oraı saltanatty jıyn ótti
Aımaqtar • Búgin, 19:15
Almatyda etnosaralyq qatynastardy damytý máseleleri talqylandy
Aımaqtar • Búgin, 19:01
Almatydan Qyrǵyzstanǵa áýe reısteri qaıta jandandy
Qazaqstan • Búgin, 18:56
Almatyda qansha turǵyn úı jylýsyz qaldy?
Aımaqtar • Búgin, 18:36
Armenııadan ákelgen kólikterdi tirkeý merzimi uzartyldy
Qazaqstan • Búgin, 18:21
Qyrǵyzstanda Parlament saılaýy kúzde bolady
Álem • Búgin, 18:17
Qazaqstandyq kásipkerler úshin salyq esepteý jeńildetildi
Ekonomıka • Búgin, 18:05
Almaty oblysynyń Alakól aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 17:38
Almatylyq stýdentter Alǵys aıtý kúnin atap ótti
Qazaqstan • Búgin, 17:35
Qostanaıda 1921-1922 jyldardaǵy náýbetke qatysty dóńgelek ústel otyrysy ótti
Aımaqtar • Búgin, 17:31
О́mirbek Joldasbekovtyń 90 jyldyq mereıtoıy toılandy
Qazaqstan • Búgin, 17:29
Sybaılas jemqorlyqqa qarsy is-qımyl agenttiginde E-kadrlar júıesi engizilýde
Qoǵam • Búgin, 17:28
Týnıs sheteldik týrısterdi qashan qabyldaıtyny belgili boldy
Álem • Búgin, 17:24
QDKBQ depozıtterdiń sáýirdegi eń joǵary mólsherlemelerin jarııalady
Ekonomıka • Búgin, 17:22
Dzıýdodan álemdik «Grand Slam» jarysyna qatysatyn sportshylar belgili boldy
Sport • Búgin, 17:21
Syr elinen 700-ge jýyq azamat áskerge barady
Aımaqtar • Búgin, 17:15
Reseı ınvestorlary Atyraýǵa bet burdy
Aımaqtar • Búgin, 16:56
Búginnen bastap mektepterde sabaq dástúrli formatta ótedi
Bilim • Búgin, 16:55
Elbasy kitaphanasynda «Myń alǵys saǵan, Uly dalam!» halyqaralyq dóńgelek ústeli ótti
Qazaqstan • Búgin, 16:45
Elordada áleýmettik az qamtylǵan 30 otbasyǵa azyq-túlik sebetteri tapsyryldy
Qoǵam • Búgin, 16:44
Almaty: Koronavırýstyń aldyn alýǵa barlyq epıdemıologtar qatysady
Aımaqtar • Búgin, 16:30
Memlekettik hatshy: Totalıtarızmnen zardap shekken kóp halyqqa qazaq jeri pana boldy
Úkimet • Búgin, 16:26
Qazaqstanda merzimdi áskerı qyzmetke shaqyrý bastaldy
Qoǵam • Búgin, 16:15
Atyraýdyń dárigerleri «Týǵan elge myń alǵys!» chellendjin uıymdastyrdy
Aımaqtar • Búgin, 16:00
Elordadaǵy tabysy az otbasylarǵa syılyq sertıfıkattary berildi
Qoǵam • Búgin, 15:59
Shymkenttik sportshylar stend atýdan álem kýboginde qola medalge ıe boldy
Sport • Búgin, 15:51
Shymkentte azamattar 30 mamandyq boıynsha tegin qysqa merzimdi kásiptik bilim ala alady
Aımaqtar • Búgin, 15:49
Asqar Mamın «Roskosmos» basshysymen kezdesti
Úkimet • Búgin, 15:38
Kóktem keshikpeı jetedi: Naýryz aıyna arnalǵan aýa raıy boljamy
Aýa raıy • Búgin, 15:21
Dýbaıdan kelgen 4 jolaýshydan koronavırýs anyqtaldy
Qoǵam • Búgin, 15:20
Úkimet • Búgin, 15:17
Naýryz aıynda el aýmaǵynda uıymdastyrylatyn mádenı is-sharalar kestesi jarııalandy
Qazaqstan • Búgin, 15:01
Almatyda ulttar dostyǵan arqaý etken shara ótti
Aımaqtar • Búgin, 14:47
Etnomádenı birlestikterdiń ókilderi almatylyqtardy Alǵys aıtý kúnimen quttyqtady
Aımaqtar • Búgin, 14:35
Qyzylorda oblysynyń ákimi órt saldarynan zardap shekken Tekebaevtar otbasyna bardy
Aımaqtar • Búgin, 14:30
Qýatty qurylymnyń shýaqty merekesi
Qazaqstan • Búgin, 14:15
Áýlıeatalyqtar Alǵys aıtý kúnin atap ótýde
Aımaqtar • Búgin, 14:00
Elordada tabysy az otbasylarǵa syılyq sertıfıkattary tabystaldy
Elorda • Búgin, 13:50
Naýryz aıynda aýa raıy qandaı bolady?
Aýa raıy • Búgin, 13:30
Senatorlar advokattyq qyzmet jáne zań kómegi máseleleri boıynsha zań jobasyn qaraıdy
Parlament • Búgin, 13:22
Kópbalaly ana belgisiz kásipkerge alǵys aıtady
Aımaqtar • Búgin, 13:15
Erjan Bákirbaıuly Taldyqorǵannyń ákimi bolyp taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 13:11
Zeınetaqy aqshasyn stomatologııalyq qyzmetke paıdalanýǵa bolady
Medısına • Búgin, 13:00
Almatyda pedagogtardyń respýblıkalyq jıyny ótti
Bilim • Búgin, 12:53
Qazaqstanda «Shyn Júrekten» atty alǵys bildirý saıty iske qosyldy
Qoǵam • Búgin, 12:48
О́ńirlerdegi medısınalyq uıymdardyń tozyǵy jetken
Aımaqtar • Búgin, 12:29
Taraz polıseıleri urlyq jasaǵan kúdiktini ustady
Aımaqtar • Búgin, 12:28
Shymkentte Alǵys aıtý kúni atalyp ótti
Aımaqtar • Búgin, 12:24
Kıevte Jambyl Jabaevtyń 175 jyldyǵyna oraı is-shara ótti
Rýhanııat • Búgin, 12:18
Semeı ıadrolyq synaq polıgony jabylýynyń 30 jyldyǵyna arnalǵan kezdesý ótti
Aımaqtar • Búgin, 12:13
GM-172/10 mekemesinde J.Jabaevtyń 175 jyl tolýyna oraı merekelik is-shara atalyp ótti
Aımaqtar • Búgin, 12:10
Erlan Turǵymbaev: Ýchaskelik pýnktter jelisin keńeıtý kerek
Qoǵam • Búgin, 12:07
BJZQ salymshylary jınaqtaryn ınternet arqyly baqylaı alady
Ekonomıka • Búgin, 12:04
Qazaqstanda bir apta ishinde 3 myńnan asa qylmys tirkeldi
Qoǵam • Búgin, 12:01
Nurlan Nyǵmatýlın: Alǵys aıtý kúni - jas urpaqty meıirimdilikke tárbıeleıtin erekshe mereke
Parlament • Búgin, 11:30
Sozaqtyq polıseıler boranda jolda qalǵandardy qutqardy
Aımaqtar • Búgin, 11:20
Uqsas jańalyqtar