Sebebi jergilikti iri seriktestik eldi mekenniń irgesine deıingi jerge kópjyldyq shóp egip tastaǵan. Aýyl shetindegi 30 shaqty úıdiń maly 50 metrden ári uzasa, ıesi jaýapqa tartylady. Oblys ortalyǵynan 50 shaqy­rym qashyq jatqan Sılan­tev Obaǵan aýyldyq okrýgi­ne qaraıdy. Eldi meken turmys­qa qolaıly: ár úıge tabıǵı gaz jáne sý qubyry kirip tur. Esh­kim qystaı ot jaǵyp, kúl shyǵa­ryp áýrege túspeıdi. Aýyz sý da jyly úıdiń ishinde. Biraq qol­daǵy birdi-ekili mal basyn kó­beıtý qıyn. Negizgi kúnkó­ris kózi aýlasyndaǵy tórt túlik bol­ǵan­dyqtan, bul másele biraz jyldardan beri aýyl tur­ǵyn­darynyń bas aýrýyna aınalǵan.

Zeınetker Naǵashybaı Al­py­sov Sılantevtegi shetki úılerdiń birinde turady. Qarııa on shaqty usaq mal, eki sıyr ustaıdy eken. Jer kógergen soń, aýyl malyn baǵatyn baqtashy shyqqansha, maldy kózden tasa qylmaýǵa tyrysamyz deıdi ol. О́ıtkeni dál esiktiń aldyndaǵy ashyq alqapty túgeldeı alpaýyt seriktestikke tıesili shabyndyq alyp jatyr.

– Halyq mal ustaıyn dese, jaıylym joq. Dál terezeniń túbinde 390  gektardaı jer jatyr. Munda buryn egin ekken. Ushaqpen áýeden dári shasha bastaǵan soń halyq shýlap, aqyry kópjyldyq shóp egip tastady. Endi seriktestik osy shabyndyq jerge mal túsirmeı otyr. О́tken aıda oraza bastalyp, dál aýyz bekitken kúni qolymyzdaǵy azǵantaı maldy sál ottasyn dep jibere qoıyp edik. Saǵat keshki 17.00 shamasynda mal jaıyp júrgen balamdy polısııa ustap alyp, eskertý hattamasyn toltyrtypty. Saǵat 21.30-de aýyz ashyp jatyr edik, úıge polısııa kelip, balamdy alyp ketti. Sóıtse jaıylymǵa túsken mal úshin bir kúnde ekinshi ret hattama toltyryp, 50 myń teńge aıyppul salyp, eger bir jetiniń ishinde tóleseń 50 paıyzben qutylasyń dep eskertipti, – dedi aqsaqal.

Buǵan deıin Rashıt Qoı­shybaevtyń da malyn alqapqa tústi dep jer ıeleri qamap qoıypty. Munyń aıaǵy áıteýir aıyppul salýǵa jetpeı tyn­ǵan. Turǵynnyń aıtýynsha, jaıylym tapshylyǵynan bıyl buzaýlaǵan sıyrdyń kúı jınaýy qıyn, yńyrshaǵy shyqqan janýar sútti de az beretin kórinedi.

– Biz ǵana emes, kórshiles jatqan Kishi Chýrakov, Oba­ǵan aýyldary da jaıylym tapshylyǵynyń zardabyn tartyp otyr. Kezinde aýyldyń dál irgesinen 50-100 metr­den ári qaraıǵy jerdiń bárin jergilikti seriktestik men­shik­tep alǵan. Halyqpen sanas­qan joq. Sondyqtan ol kez­degi jer bólinisin zańsyz dep sanaımyz. «Jaıylymdar týraly» zań boıynsha egin eldi mekennen keminde 5-7 sha­qyrym qashyq ornalasý kerek. Bizge ákimdik shalǵaı­dan jaıylym usynyp otyr. Chý­rakov, Obaǵan, Sılantev aýyl­dary alty aı jaz mal baǵa­tyn ol jerdiń kólemi azdyq etedi. Ala jazdaı jyl­qy, sıyr, qoı-eshkiniń bári sol alaqandaı jerde júre­di. Kúzge salym ol jerdiń sha­ńy shyǵyp, saýyn sıyrdan sút te shyqpaı qalady. El­ba­­sy Nursultan Nazarbaev aýyl hal­qyna qarap otyrmaı, mal baǵyp, odan ónim alyp úırenýdi únemi qaıtalap keledi. Jergilikti bılik osyny eskerip, halyqtyń muń-muq­tajyna qulaq asýy tıis. Ja­ıy­lym – aýyl úshin ónim shy­ǵa­ratyn zaýyt sekildi dú­nıe. Sondyqtan ob­lys bas­shy­­ly­­ǵy kezinde jeke­niń men­shi­gi­­ne ótip ketken Selantev pen Oba­­ǵan aýyldarynyń ir­ge­­sin­degi jerdi halyq ıgiligi­ne qaı­­­ta­ryp berýge kúsh sal­ǵany durys, – deıdi Rashıt Qoıshybaev.

Daýly jer alpaýyt serik­tes­tik «Olja-Agro­nyń» «Olja-Belıaev» deıtin bólim­shesi­ne qaraıdy eken. Sharýa­shylyq basshysy Maq­sut Jáleluly:

– «Áńgime zań boıynsha bizdiń menshigimizdegi №11 egis alqaby týraly bolyp otyr. Ol jer bizdiń shóp shabatyn shabyndyq. Endi bul jerdiń seriktestik menshigine qalaı ótkeninde sharýam joq. О́zim munda bir jyldan beri jumys istep jatyr­myn. Serik­­testiktiń jeri bolǵan­dyq­­tan, biz ol jerden shóp shaba­myz. Biraq aýyldyń maly kók­­tem shyǵa taptap, shópti jep qoıyp jatyr. Talaı ret eskert­­tik, el qulaq asar emes. Son­dyq­tan shabyndyqty bógde mal­­dyń tuıaǵynan qor­ǵap qalý úshin polısııanyń kóme­gi­ne júginýge týra keldi. Biz ol jerden ájeptáýir, 300-400 to­n­nadaı shóp alamyz. Odan osy aýylda turatyn ju­mys­shy­larymyzǵa da úles­tirip beremiz. Byltyr, my­saly, ár ju­mys­shyǵa 4 ton­nadan túsi­rip ber­dik, – dedi Maqsut Jáleluly.

Sılantevti qosqanda bes eldi meken kiretin Obaǵan aýyl­dyq okrýginde turatyn 3 myń­nyń ústindegi halyq 500-den astam sıyr, myńǵa tarta usaq mal, 100-ge tarta jyl­qy ustaıdy eken. Al ja­ıy­lym kólemi 3 myń gektar­dan asady. «Bul bizge jetkilikti» deıdi aýyldyq okrýgtiń ákimi Beıbit Seıilhan. Onyń aıtýynsha, qazirgi kıkiljiń tur­ǵyndardyń maldy qaraýsyz jiberýinen týyndap otyr. Al aýyldaǵy shetki úıden nebári elý metr qashyqtaǵy jer jekeniń menshigine qalaı ótip ketkeni beımálim.

Turǵyndar jergilikti bı­lik ókilderine aýyldan shal­ǵaı jatqan ákimdikke tıe­sili jerlerdi alpaýyt serik­testik menshigine ótip ketken aýyl irgesindegi jaıylymǵa aýystyryp berý týraly talap qoıyp otyr.

– Bizdiń qazir ol sharýa­shylyqqa osyny paıda­la­nyńdar dep bere qoıatyn egin­ge, shabyndyqqa qolaıly jeri­miz joq. Sondyqtan bul týra­ly másele kóterilgen joq. Aýyl arqyly ótetin kú­re jol­dyń arǵy betinde jer jete­­di. Halyqtyń qolyndaǵy 561 bas sıyrǵa bizde 1683 gektar jaıylym bar. Bul mal ba­sy­na shaqqanda 3 gektardan keledi, sondyqtan jaıy­lym jetki­likti, – dep kesip aıt­qan aýyl ákimi turǵyn­dar­dy alań­dat­qan jaıylym máse­lesin ózekti sanamaıtynyn ańǵartty.

Demek aýyl irgesindegi jaıy­­lymǵa qolaıly jer teli­­min memleket menshi­gine qaı­tarý týraly turǵyn­­dar­dyń talaby da qarasty­ryl­maıdy degen oıǵa qaldyq.

Qostanaı oblysy