«Kúbileıdiń» kókjıegiıegi

Ekonomıka • 05 Maýsym, 2020

Otandyq ónim: «Kúbileı» zaýyty týraly ne bilemiz?

4498 ret kórsetildi

Keıde jumys babymen, dám tartyp kórshiles Reseıdiń Orynbor, Astrahan qalalarynda, Bashqurtstan astanasy Ýfa shaharynda bolyp júrmiz. Sonda «Kúbileı» zaýytynyń qalbyrlary árdaıym aldymyzdan shyǵady, dúken sórelerinde kózge ottaı basylady.

Qazbek QUTTYMURATULY

– «Qazaqstanda jasalǵan» taýar! – deımiz maqtanyshpen.

– Bizdiń Oraldyń ónimi! – deımiz odan saıyn masattanyp.

...Astrahanda turatyn Rahmet dosym da ózi ashqan azyq-túlik dúkeniniń eń kórnekti jerine Qazaqstannan ákelgen taýarlardy qoıyp, qandastar arasynda únemi nasıhattap júredi. Shynyn aıtaıyq, alys sheteldi bylaı qoıǵanda, irgedegi ormandaı orys naryǵynyń ortasynan oıyp oryn alatyn, básekege qabiletti ónimimiz kóp emes qoı. «Qazaqstanda jasalǵan» degen tańbasy bar taýardyń qarapaıym taýar ǵana emes, tula boıyna tutas bir ıdeologııany syıdyrǵan erekshe qasıeti bolatynyn shekaranyń syrtynda osylaı sezindik...

Tabys tarıhy

«Kúbileı» jaýapkershiligi shekteýli seriktestiginiń «týǵan» kúni – 1992 jyldyń 2 qarashasy. Odaq kezinde ataǵy alysqa ketken Oral et kombınatynyń ónimderin kórip qalǵan halyqtyń yqylas-peıiline ıe bolý ońaıǵa túsken joq, árıne. Úsh jylǵy tynymsyz eńbekten keıin 1995 jyly konservi-qalbyr óndirisi ıgerildi. Etten, balyqtan jáne et pen ósimdik ónimderinen qalbyrdyń san-alýan túrin shyǵaratyn «Kúbileı» búginde «Ispat Karmet», «Agrimat export» «Roja», «Sokolow-export», «Voha Agro Servıs» syndy alpaýyt kompanııalarmen seriktes bolyp, olardyń qosalqy bólshekteri men shıkizatynan tamasha týyndylardy tutynýshyǵa tartý etip otyr.

Qazaq tilinde «toqsan túrli» degen anyqtaýysh «óte kóp» degen maǵyna beredi. Al «Kúbileıdiń» konveıerinen shyǵatyn ónim sany odan da kóp. Búginde «Kúbileı» saýda markasymen 100-den astam konservi halyqqa jol tartady. Elimizdiń búkil aımaǵyn aıtpaǵanda, Qyrǵyzstan, Túrikmenstan, О́zbekstan, Tájikstan jáne Reseı jurty «Kúbileıdiń» buqtyrylǵan eti men balyǵynyń dámin tatyp, baǵasyn bas barmaǵymen berip qoıǵan. Sońǵy kezde daıyn ónimdi shyǵarý aıyna 2 mln bankaǵa deıin ulǵaıǵan eken.

– «Kúbileı» konservileriniń sapasy joǵary. Oraldyq ónimder talaı márte Aýyl sharýashylyǵy mınıstrliginiń qurmet dıplomyn ıelendi. Azyq-túlik taýarlaryn óndirý salasyndaǵy ulttyq jáne halyqaralyq baıqaýlardyń mártebeli marapatyn, medaldary men júldelerin de qansha ret jeńip aldy. «Kúbileı» – ýaqyt synynan ótken, tájirıbesi tolyqqan, dástúri myǵym kompanııa, – deıdi oblystyq kásipkerlik jáne ındýstrıalyq-ınnovasııalyq damý basqarmasy basshysynyń orynbasary Janna Bekqalıeva.

Árıne kásiporynnyń tórt aıaǵyn teń basyp ketýine memleket te barynsha kómektesti. Eldegi ındýstrııalandyrý baǵdarlamasy aıasynda óńirdegi birneshe kásiporyn eńsesin tiktep aldy. «Kúbileı» 2015 jyly aýysymyna 400 bas iri qara men 700 bas qoı-eshki soıatyn sehy bar et óńdeý keshenin iske qosty. 2018 jyly mal qaldyqtaryn qaıta óńdeý sehy jumysyn bastady. Teri óńdeý sehynyń irgetasy qalandy. Búkil oblys halqy úmitpen kútip otyrǵan teri óńdeý jobasy bıyl iske asyrylmaq.

Súıekten – un, teriden – qurym

– Bizdiń kompanııa quramynda 500-den asa jumysshy isteıtin eki zaýyt bar. 1992 jyldan búginge deıin satylap damyp, qazirgi dárejege úlken eńbekpen jettik. 2015 jyly iske qosylǵan et zaýytynyń ereksheligi – muzdatylǵan, jańa muzdatylǵan jáne jartylaı fabrıkat ónimder daıyndaýǵa qol jetkizdik. Byltyr ishki naryqqa 12 myń tonna ónim usyndyq. Al Iran, Qytaı, Qyrǵyzstan, Reseı, Túrikmenstan sekildi elderge 1,5 myń tonnaǵa jýyq ónim satyldy. Kompanııamyzdyń sońǵy óndiristik jetistiginiń birden-bir kórinisi – vakýýmdyq germetıkalyq qaptamadaǵy sıyr eti, qazy jáne sýbónimder. Qazirgi tańda Oral, Aqtaý, Atyraý qalalaryndaǵy iri sýpermarketter men dúkenderde satylymda, – deıdi kompanııa basshysy Talǵat Berekeshov.

Árıne álemdik naryqta sapaly taýar usyný úshin zamanaýı tehnologııa, kúrdeli qural-jabdyq kerek. «Kúbileı» kompanııasyna qarasty eki zaýyttyń ónimin joǵary sapalyq deńgeıge jetkizgen de osy eýropalyq jańa qural-jabdyqtar. «Halyqaralyq saýdada básekege qabiletti jáne tıimdi bolyp qalý úshin biz qazir qaldyqsyz ónim shyǵarýǵa kúsh-jiger salyp jatyrmyz» deıdi kompanııa basshysy.

Qaldyqsyz ónim demekshi, 2018 jyly munda janýarlar ónimderiniń taǵamdyq emes qaldyqtaryn óńdeıtin jáne et-súıek unyn óndiretin jańa seh iske qosyldy. Bul et-súıek uny degenińiz – broıler taýyqtardy tez ósiretin, al mekıenderdiń jumyrtqalaǵysh qasıetin arttyratyn, jumyrtqa qabyǵynyń sapasyn joǵarylatatyn naǵyz mıneraldy aqýyz eken! Sodan da bolar, bul jemdi qus fabrıkalary talasa-tarmasa alyp ketedi. Al baıaǵyda ájelerimiz qur súıekti qaınatyp, maıyn súzip alatyny, qara sabynǵa qosatyny týraly estip pe edińiz? Zamanaýı sabyn óndirisinde de qoldanylatyn janýar maıyn alý júıesi de solaı retteldi.

– Buıyrsa, bıyl hromdalǵan bylǵary – «WET-BLUE» jartylaı ónimin óńdeıtin teri sehyn iske qosýdy josparlap otyrmyz. Bul jobany jolǵa qoıýǵa ıtalııalyq mamandar kómektespek. Qazir olardyń Oralǵa kelý máselesin quzyrly memlekettik organdarmen pysyqtap jatyrmyz. Bul seh iske qosylǵanda qosymsha jańa jumys oryndary ashylady. COVID-19 indeti álemdi jaılap, jer-jerde qysqartý bolyp jatqan kezeńde bul óte mańyzdy másele emes pe? Sonymen qatar jergilikti halyqtan teri qabyldaı bastaımyz. Italııalyq qural-jabdyqtyń qýaty bir aýysymda 600 terini óńdeýge jetedi. Al jartylaı fabrıkatty jergilikti naryqta da, Reseı, Qytaı, Eýropa elderine de eksporttaıtyn bolamyz, – deıdi osy istiń basy-qasynda júrgen Záýre Talǵatqyzy.

Otandyq óndiristi qoldaıdy

Iá, elimizdi ındýstrııalandyrý boıynsha qolǵa alynǵan memlekettik baǵdarlamanyń sharapaty «Kúbileı» kompanııasyna da tıdi. «Qazindustry» AQ ındýstrııa jáne eksport ortalyǵynyń málimetine qaraǵanda, oraldyq «Kúbileı» JShS-nyń «tehnologııalyq úderisterin jetildirý shyǵyndarynyń bir bóligin memleket kóterip alǵan. Bul degenińiz – 6 539 940 teńge. Az qarjy emes, árıne.

– Memleket tarapynan kórsetilgen járdem arqyly qaldyqtardy qaıta óńdeý sehynyń ınvestısııalyq jobasyn montajdaý boıynsha shyǵyndardyń bir bóligi óteldi. Bul elimizdiń ındýstrııalandyrý kartasyna engizilgen joba. Jalpy, tótenshe jaǵdaı kezinde tamaq ónerkásibi kásiporyndary jumysyn toqtatqan joq. Shama-sharqymyzsha eldi taǵam ónimderimen qamtamasyz ettik. Árıne jumys barysynda logıstıka jáne quramdas ónimderge baılanysty birqatar kedergi bolǵany ras. Alaıda ókiletti memlekettik organdar men «Atameken» ulttyq kásipkerler palatasy arqyly barlyq másele óz sheshimin tapty, – deıdi Talǵat Berekeshov.

Qazaqstandaǵy ındýstrııalyq-ınnovasııalyq damý baǵdarlamasynyń II besjyldyǵynda (2015-2019) Batys Qazaqstan oblysynyń kásipkerligin qoldaý kartasy aıasynda jalpy somasy 93,9 mlrd teńge bolatyn 36 joba paıdalanýǵa berilgen eken.

– Bıyl úshinshi besjyldyq bastaldy. Indýstrııalyq-ınnovasııalyq damý baǵdarlamasynyń III besjyldyǵy aıasynda oblys boıynsha 10 joba iske asyrylyp jatyr. Buǵan memleket tarapynan 170,8 mlrd teńge qarastyrylǵan. Atalǵan jobalar júzege asqanda óńirde jańadan 659 jumys orny ashylady, – deıdi oblystyq kásipkerlik jáne ındýstrıalyq-ınnovasııalyq damý basqarmasy basshysynyń orynbasary Janna Bekqalıeva.

Bul on jobanyń beseýi buıyrsa, bıyl iske qosylmaq. Olar – Oral transformator zaýytynyń qýaty 35-500 kV transformatorǵa arnalǵan paneldi radıator óndirisi, «134» JShS-nyń kirpish zaýytyn salý, «Kvant» kompanııasynyń jıhaz fabrıkasy, Oral qus fabrıkasyndaǵy keńeıtý jumystary jáne «Intelligent Protective System» fırmasynyń derbes gaztaldaǵyshtar óndirisi. Bul jobalardyń jalpy quny – 7,5 mlrd teńge. Bári jospardaǵydaı bolsa, 300-deı jańa jumys orny ashylady.

Batys Qazaqstan oblysy

P.S.: Janna Bekqalıevanyń aıtýynsha, aldaǵy jyldardyń da jospary aıqyn. Máselen, 2021-2022 jyldary Batys Qazaqstan oblysynda jalpy quny 163,3 mlrd teńgege baǵalanǵan taǵy 5 joba iske asyrylady. Ol jerde 361 adam jumys tappaq. Tarıhtyń tarazysy úshin ol jobalardy da osy jerge tańbalaı keteıik: «Ringo-Milk» JShS-niń taýarly sút fermasy, «ABS Munaı» kompanııasynyń munaıdy tereń óńdeý zaýyty, «BATYSTRAILER» fırmasynyń jartylaı tirkeme tehnıkasyn óndiretin zaýyt qurylysy, «Gıdroprıbor» ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń shaǵyn katerlerdiń keme jasaý óndirisin keńeıtý hám jańartý jobasy jáne «Bısenalıev T.A.» jeke kásipkerliginiń keramıkalyq buıymdaryn shyǵaratyn zaýyty týraly bir-eki jyldan keıin súıinshi surap jazý buıyrsyn deımiz.