Ozyq qoǵam qurýda orny aıryqsha qyzdar

– Ǵylym jolyna qalaı keldińizder?

Aqmaral: – Meniń ǵylym jolyna kelýime mekteptegi matematıka muǵalimim kóp yqpal etti. Ol kisi ári synyp jetekshimiz edi. Me­niń matematıka pánine beıi­mimdi baıqap, olımpıada ja­rystaryna daıyndady. Ǵylymdaǵy jolym mektepten qalyptasty deýge bolady. Keıin Londonda matematıka salasynda bakalavr (UCL) men magıstratýrany (King’s College London) bitirdim. Qazir Londonda kıberqaýipsizdik salasynda jumys isteımin.

Márııam: – Meniń IT salasyna qyzyǵýshylyǵym bala kezimnen bastaldy. Alǵash bes jasymda úı­de Wi-Fi roýterin qosqa­nym­nan jańa tynysym ashylǵandaı boldy. О́zim mek­tepte ınformatıkaǵa erekshe qyzyqtym. Londonda Computer Science baǵytynda bakalavr (Queen Mary University London) bitirdim. Qazir Londonda ınjener-baǵdarlamashy (Software Engineer) bolyp jumys isteımin.

– Qyzdar qaýymy úshin STEM baǵytyn tańdaýdyń mańyzy qandaı?

Aqmaral: – Nıet, ynta, umtylys kez kelgen kedergini jeńetin qasıet dep aıtar edim. Qyzdar úshin STEM sferalary qıyndyq týǵy­zady degen jalǵan nárse, sol sııaqty naqty ǵylymdar tek er adamdarǵa arnalǵan deý de negizsiz. Adamdar bul máseleniń stıgmatızasııa ekendigin túsiný kerek. Osy oraıda qyzdardy naq­ty ǵylym salasyn oqýǵa beıimdeý, múmkindik týǵyzý óte qajet.

– Qyzdarǵa ǵylym-bilimmen aınalysý qandaı artyqshylyq beredi?

Márııam: – Ǵylym áýeli ózimiz úshin kerek. Ǵylym arqyly eń áýeli ózińdi qorǵaı alasyń, táýelsiz ete otyryp, qarjylyq tu­raqtylyqqa ıe etedi. Eń bastysy, baǵa úshin emes, bilim úshin oqýymyz qajet. Kóp adamdar ekonomıkalyq jáne áleýmettik turǵydan «progrestiń qozǵaltqyshy» retinde tek er adamdardy kóredi. Bul pikir qoǵamnyń múm­kindikterin tolyq kólem­de kádege asyra almaı­dy. Qoǵamdy jaqsartý áıel­derdiń de qolynan keletin ıgilik. Bilimdi, óziniń ne qa­laıtynyn biletin, emosıonaldy jáne qarjylaı táýelsiz áıelder qanshalyqty kóp bolsa, ómir sapasyn ǵa­na jaq­sartyp qoımaı, qoǵam­nyń da damýyna atsalysar edi.

Aqmaral: – Sanaly, ozyq qoǵam qalyptastyrýda qyz­­dardyń orny aıryqsha. Saıasat, sana, ekonomı­ka úsh­taǵanynda jol taba ala­tyn, kez kelgen qıyn­dyq­ty eń­sere alatyn býyn qalyp­tastyrýda ǵylym-bi­lim­niń orny erekshe bolmaq.

– Halyqaralyq áıelder meıramy Ulybrıtanııada qalaı atap ótiledi?

Márııam: – Birinshiden, Ulybrıtanııada bul kún demalys retinde belgilenbegen. Bul kúnderi qoǵamdaǵy áıelder máselesine baılanysty konferensııalar uıymdastyrylyp, beıbit jıyndar men sherýler ótip jatady. Gúl men syılyq syılaý ádetten tys praktıka. Qazaqstanǵa qaraǵanda, munda áıelder men qyzdar merekesi ózgeshe toılanady.

– Er-azamattar gen­derlik máseleler jaıly saýatyn kóterýge nege asyq­paıdy jáne ol qan­sha­lyqty mańyzdy?

Aqmaral: – Biz patrıar­hattyq qoǵamda ómir sú­remiz, er-azamattar teń­sizdikti sezinbeıdi. Biraq pa­trıarhattyń ózinde de erler úshin joıqyn teris tustary bar. Mysalǵa, ýly maskýlındik (toxic masculinity) psıhologııalyq qysym týdyratyny shyn­dyq. Qoǵamdaǵy psı­ho­logııalyq turaqtylyq úshin jáne damyǵan orta úshin erler qaýymy ózderiniń áleý­mettik rólderin de qa­ras­tyrý kerek.

– Áńgimeńizge rahmet.

Áńgimelesken

Aıa О́MIRTAI,

«Egemen Qazaqstan»