Táýelsizdik kóshesiniń turǵyndary tizeden balshyq keship júr...

Qoıanqus aýyly – Almaty qalasy­nyń irgesindegi iri eldi mekenniń biri. Ýrbanızasııa úrdisi toqtaýsyz júrip jatqan aımaq retinde aýyl irgesi jyl saıyn keńeıip, jańa qury­lys aýmaǵy da jyldam boı kóter­ýde. Demek, jyl saıyn salynǵan jańa tur­ǵyn úı kezekti áleýmettik máse­­le­niń týyndaýyna arqaý bolyp otyr­ǵany anyq. Onyń ishinde jol, aýyz sý, jaryq, kógildir otynmen qam­tý prob­lemasy ótkir másele bolyp tur. Turǵyn­dar­dyń em­hanaǵa tirkelýi men oqý jasyn­daǵy bala­lardyń mektepke orna­lasýy da bólek jyr. Al jýrnalıs­terge shaǵym­danǵan adamdardyń bazy­nasy osy máseleniń ishindegi eń kúr­d­e­lisi bolyp otyrǵanǵa uqsaıdy. О́ıtkeni aýyldyń birneshe kóshesi on shaqty jyldan beri jóndelmeı, turǵyndar kóktem men kúz aılarynda tizeden balshyq keship júredi eken. Ári bul jaǵdaıdan jergilikti bıliktiń burynnan habardar ekenin aıtqan jurt naqty she­shim qabyldaýǵa kelgende tıisti oryn­dar­dyń qulyqsyzdyq tanytatyndary­na narazy. Istiń aıaqsyz qalýynan shar­shaǵan turǵyndar BAQ ókilderinen aýyl kóshelerindegi kórinisti kózben kórý­­di ótinip, arnaıy kelýimizdi sura­ǵan bo­latyn. Jaǵdaımen tanysý úshin ob­­lys­tyq «Jetisý» gazetiniń til­shisi Qýat Qaı­ran­baevpen birge Qoıan­qus aýy­ly­­nyń Táýelsizdik kóshe­sine keldik.

– On jyldan beri jaza-jaza ja­ýyr bolǵan, aıta-aıta «qurǵaq ýádege» toıǵan Táýelsizdik kóshesi tur­ǵyn­dary­nyń janaıqaıyna qulaq túrip, túıt­kildi máseleniń túıinin sheshý­ge qolushyn berseńizder, gazet oqyr­many retinde qýanyp qalar edik. Aýyl­dyń Táýelsizdik jáne Brýsı­lov­skıı kósheleriniń «laı-batpaq» kóshesi atanǵanyna talaı jyl boldy. Sebebi aırandaı ezilgen kóshede aıaq basar jer joq. Ásirese balalarymyzdy mektepke aparý qıynǵa túsip otyr. Oblys, aýdan ákiminiń saı­ty­na qansha jazǵanymyzben, qur­ǵaq ýáde­den óńge jaýap estimeı kele­miz. Sondyqtan aýylymyzǵa kelip, qalyp­tasqan jaǵdaıdy óz kózderińizben kórip, halyqtyń janaıqaıyn tıisti oryndarǵa jetkizýlerińizdi suraımyz, – deıdi Qoıanqus aýylyndaǵy Táýel­sizdik kóshesiniń turǵyndary atynan sóz alǵan Raýza Ábdikerimqyzy.

Jalpy, syrt kózge Qoıanqus aýyly­­nyń jańa qonys aýmaǵynda basy artyq másele joqtaı kórinedi eken. Úılerde jaryq bar, ortalyq sý qu­byry tartylǵan, kógildir otyn da ja­nyp tur. Alaıda turǵyndar bul je­tis­tikke óz kúshterimen qol jet­kiz­genin aıtady. О́ıtkeni jaryqqa qosy­lý, sý qubyryn úıge jalǵaý jáne gaz jelisin tartý úshin ár úı qomaqty qarjy jınaǵan. Máselen, bul mańnyń turǵyndary jaryq úshin 150-200 myń teńge, sý qubyry úshin  100-180 myń teńge jáne kógildir otyn úshin 350 myń teńge kóleminde aqsha jumsaǵan. Al kósheni jóndeýge qarapaıym adam­dardyń kúshi jetpeıtini anyq.

– Biz de qarap jatpaı, ózimiz turatyn aýyl bolǵasyn qoldan kelgen sharýany atqaryp jatyrmyz. Úı-úı bolyp esik aldyna, ortaq kóshege tas tóseýge tyrysyp-aq kelemiz. Biraq biz tókken tas pen qum jerge sińip, jol bolyp jarytpaı tur. Qazirgideı kók­temde jaıaý júrý qııamet. Kólikter de jıi batyp qalady. Mine, mektepte sabaq ótýge ruqsat etilip, bastaýysh sy­nyp oqýshylary baryp jatyr. Olar­dy úlken jolǵa deıin jetelep aparyp, aıaqkıimderin aýystyryp kı­gizemiz. Mektep jaqyn ári jańa­dan salynǵan. Tek aralyqta qala­ǵa ótetin úlken jol bar, sol tus­tan ba­la­­lar ótetin jaıaý júrginshi jo­la­ǵyn sa­lyp berýdi suraǵan edik, ákim byl­­tyrǵy esep berýinde ýáde etken, áli oryn­dalǵan joq, – deıdi aýyl turǵyny, zeınetker ustaz Kúlásh Babylhanova.

Táýelsizdik kóshesi turǵyndary­nyń bazy­nasyn tyńdaýǵa Baıserke aýyl­dyq okrýgi ákiminiń orynba­sary Dáýlethan Jeteýov te kelgen eken. Laýazym­dy sheneýnik aýyldaǵy máse­lemen etene tanys ekenin aıtyp, óz ýájin jetkizdi.

– Baıserke aýyldyq okrýgine bul aýyldan basqa, Kókterek, Jańatalap, Jańadáýir, Álı, Yntymaq jáne Baıserke eldi mekenderi kiredi. Munan bólek 23 saıajaı taǵy bar. Úlken aýmaq bolǵasyn, problema da kóp. Onyń barlyǵyn bir sátte sheship tas­taý múmkin de emes. Al kóshelerdi asfalttaý boıynsha jumystar kezeń-kezeńimen júrip jatyr. Kezekte 200-ge jýyq kóshe bar. Qoıanqustaǵy Táýelsizdik kóshesi ǵana emes, sonymen qatar Aımanov, Brýsılovskıı, Muratbaev, Ýálıhanov atyndaǵy kóshe­ler de kezek kútip tur. О́tken jyly okrýg boıynsha 30 kóshege to­lyq­taı jóndeý jumysy júrgizildi. Bıyl taǵy jalǵasady. Biz óz tarapy­myzdan bıýdjetke tapsyrys berip qoıdyq. Ol uzaq prosess jáne nátı­je­si qalaı bolatyny bizge qazir beı­málim. Negizinen mamyr aıynda jumys bas­talady, sol kezde arnaıy kelip, turǵyndarmen taǵy da kezdesemiz. Múmkindikke qaraı, aýyldaǵy barlyq kósheler jóndeledi, – deıdi Baıserke aýyldyq okrýgi ákiminiń orynbasary Dáýlethan Jeteýov.

Al turǵyndar bılik ókiliniń ýájine toqtap, ýádesine sengen keıip tanyt­qanymen, jaǵdaıdyń jaqyn arada sheshimin tabatynyna báribir kúmánmen qaraıdy. Sol sebepten de bul máseleni BAQ nazarynda ustasa eken deıdi. Endi, bıyl 30 jyldyǵy toılanatyn el Táýelsizdiginiń qurmetine atalǵan kóshe tizeden keletin balshyqtan tazaryp, kórikti mekenge aınalady degen úmit aqtalsa ıgi...

Almaty oblysy