Kınoteatrlar koronavırýs qurbanyna aınaldy

– Kınoteatrlar úshin karan­tın­ shek­teýleri qansha­lyq­ty qıyn­ soǵýda?

– Eger salystyrmaly taldaý jasaıtyn bolsaq, naryq kólemi 50 pa­ıyzdan astam mólsherge azaıdy. 2020 jyldyń birinshi toqsanyn osy jylmen salystyrsaq, ıaǵnı biz jańa jyldan emes, sál erterek, qarasha-jeltoqsan aılarynan bastap jumys isteı bastaǵanymyzǵa qaramastan, kınoteatrlar ashylǵannan keıingi bes aı ishinde byltyrǵy tabystyń tipti jartysyna da jete almadyq. О́te aýyr jaǵdaı. Bul degenimiz, kı­no­­teatrlardyń eń aldymen­ bank­­­terdiń, kommýnaldyq qyzmet­ter­diń, jalǵa berýshilerdiń aldyn­daǵy mindettemelerin jáne óz qyz­met­kerlerine eńbekaqy tóleý boıyn­sha shart­tardy oryndaı almaı otyr­ǵa­nyn kórsetedi.

– Kınoteatrlardyń bankter­ al­dynda úlken somada qaryzy bo­la­tyny ras pa ?

– Iá. Bizde barlyq iri kınoteatr­ jelileri kredıttelgen. Bank­tegi qaryz barlyǵynda bar já­ne bul bir nemese eki mıllıard­ shamasynda emes. Iаǵnı jyl boıy biz kredıtterimizdi jaba almaı otyr­myz. Bireýlerge aksıonerler kó­mektesip jatqan nemese bank­ter jeńildik jasaıtyn birli-ja­rym jaǵdaı kezdesedi, biraq bul da uzaqqa sozylýy múmkin emes. Jaǵdaı óte alańdatarlyq. Jelilik iri kınoteatrlar soqqyǵa tótep bere alatyn bolar, biraq kóptegen óńirlerdegi bir nemese eki zaldy kınoteatrlar mindettemelerin oryndaı almaıdy. Qazirgi jaǵdaıda óz qyzmetkerlerine eńbekaqyny tolyq kólemde tólep otyrǵan kishigirim kınoteatrlar joq ta shyǵar. Mundaı jaǵdaı mamandardyń bul saladan ketýine ákep soǵady. Ekinshisi – biz kórermenderge jaqsy deńgeıde qyzmet kórsete almaımyz. Al eń qıyny – dıstrıbıýtorlar, kon­tenttiń quqyly ıeleri kınoteatr ekrandaryna qandaı fılmderdi shyǵarý kerektigin tolyqtaı jos­parlaı almaıtyndyǵynda. Eń aldymen, bul bizdiń qazaqstandyq kınoóndirýshilerimizge, túsirilimi aıaqtalǵan, kórermen ótken jyly asyǵa kútken, biraq bıyl ekranǵa shyqpaı qalǵan fılmderge qa­tysty. Qazaqstandyq kontenttiń azaıýy reseılik jáne sheteldik kon­tenttiń kóbeıýine alyp kele jatyr. Ulttyq prokatta ulttyq kıno úle­siniń azaıýy qıyn jaǵdaı.

– Demek, otandyq kıno kórer­mensiz qalyp otyr ǵoı.

– Árıne. Halyqty otandyq fılm­­derdi tamashalaýǵa, tusaý­keser­lerin asyǵa kútýge úıretý úshin onsyz da biraz kúsh pen ýaqyt ketti, túsinesiz be? Jáne qalypty deńgeıge qashan oralatynymyzdy boljaý qıyn. Qazir ekinshi lokdaýn bastaldy – Nur-Sultan men Almatydaǵy kınoteatrlar taǵy da jabyldy. Munyń bári kıno ındýs­trııasyna aýyr soqqy bolyp tıdi. Ulttyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵy ótkizgen eki pıtchıngtiń jobalary áldeqashan prokatqa shyǵýy kerek, biraq ony kórsetetin jer joq. Kınoteatrlar qıyn jaǵdaıda, bul kınony qalaı, qaı jerde kórsetemiz? Barlyǵy naryq aýqymynyń azaıýyna ákep soǵady. Saldary aýyr – kınoteatrlardyń, zaldardyń sany azaıyp jatyr. Menińshe, Úkimet pen salalyq mınıstrlik kıno ındýs­trııasynyń negizi bolatyn kıno­teatrlyq bızneske bir rettik qoldaý kórsetý máselesine nazar aýdarǵany jón. Kıno – qoǵamǵa áser etýdiń eń myqty ıdeologııalyq quraly ekenin bilemiz, eger biz naryqtyń osy mańyzdy segmentin, eń iri mádenıet pen ıdeologııa quralyn joǵaltyp alar bolsaq, keri qaıtarý qıynǵa túspek. Bul bıznestiń damýyndaǵy kez kelgen kidiris kınoteatrlyq tehnologııalardyń naryqty bir­neshe jylǵa keıinge shegerýine áke­ledi. Buǵan kórermenderdiń kınoteatr sııaqty mańyzdy demalys túrinen bas tartyp, ınternetten fılm kórýi qosylady.

– Kınoteatr prokatynyń kún saıyn quldyrap bara jatqany qynjyltady. Ekinshi jaǵynan, dendep bara jatqan pandemııa statıstıkasy da órship barady. Munyń durys sheshimi qandaı bolmaq?

– Zaldardy 30 paıyzǵa deıin ǵana toltyrý týraly buǵan deıingi sheshimdi qabyldaý jeńil bolǵan joq. Degenmen jaǵdaıdan shyǵýdyń bir amaly osy boldy. Mundaı ssenarıımen kórermenderdi qalaı da ustap qalýǵa bolar edi. Adamdar kınoteatr qaýipsiz oryn ekenin kórýi jáne túsinýi kerek. Qazirgi bos ýaqytty ótkizý túrleriniń eń qaýipsizi – kınoteatrlar, onda arnaıy oqyǵan qyzmetkerler jumys isteıdi. Baqylaý men qaýipsizdikti qamtamasyz etý boıynsha algorıtm­der, tehnologııalyq jabdyqtar, biz oryndaıtyn sanıtarlyq-epıdemııalyq qyzmetterdiń ere­jeleri bar. Kıno­teatrlardy ja­bý­dyń maǵynasy joq. Muny she­shim qabyldap otyrǵan tulǵalar túsinýleri qajet. Biraq ju­mys is­teýge ruqsat bermese, onda bul­ uıym­darǵa keminde belgili bir jeńildikter nemese kómek qaras­tyrýy tıis. Bizde jumys isteýge tyıym salǵanymen, ne kı­no­teatr­larǵa, ne jumyssyz qal­ǵan qyz­metkerlerge kómek kór­setil­meıdi.

– О́zge elder, máselen, Reseı bul tyǵyryqtan qalaı shyǵýda?

– Eýropada qatań lokdaýn boldy. Biraq Germanııa, meniń bilýimshe kınoteatrlardy japqan joq, ol jerde zaldardy toltyrý sanyn azaıtty, birinshi 30%, sosyn 20%, keıin 50% boldy. Iаǵnı olar kınoteatrlardy jappaýǵa tyrysty. Reseı bul máselede óte tııanaqty kele jatyr – kınoteatrlardy ash­qannan keıin, olar birden zaldy toltyrý mólsherin 50% dep bekitti. Sol mejeni ustap tur. Reseı naryǵy is júzinde pandemııaǵa deıingi deńgeıdi qamtydy, olarda tusaýkeserler, dálirek aıtqanda, reseılik fılmderdiń tanystyrylymdary ótip te jatyr. Onda da qatań baqylaýmen, árıne. Kı­noteatrlar qaýymdastyǵy, sol bızneste jumys isteıtin adamdar óz isterine óte jaýapty. Árıne, bul kınoteatrlardyń sanıtarlyq qyzmetterdiń erejelerin bul­jytpaı oryndaǵanyna baılanysty emes. Bul Covid-19-ben kúresýge degen jalpy memlekettik kózqaras. Munda jalpylama vaksınalaý da, aýrýlardy baqylaý da bar. Ká­sip­orynnyń qyzmetin tolyq toq­tatý máseleniń sheshimi emestigin túsinip otyr. Ol isti qaıta qalpyna keltirmeıdi. Ońtaıly amalyn tabý kerek. Barlyq Eýropa elderinde kınony qoldaý ortalyqtary kınoteatrlarǵa kómek kórsetýde. Reseıde de naqty qarjylyq qoldaý kórsetilip, rezervtik qordan 2 mıllıard rýblden astam qarajat bólindi. Buǵan deıin shamamen dál osyndaı soma prodıýserlik kompanııalarǵa berilgen bolatyn. Bul – memleket basshylyǵynyń kınoteatr deıtin naryq segmentine qanshalyqty úlken mán beretinin kórsetedi.

Ulttyq kınony qoldaý mem­leket­tik ortalyǵynyń Basqarma tóraǵasy Esetjan Qosybaev jýyr­da arnaıy jıyn ótkizip, qoldaý jumystaryna 2 mlrd teńgeden astam qarajat qajet ekenin aıtty. Kınoteatr bıznesiniń qalpyna kelýi memleket qandaı kómek kór­sete alatyndyǵyna jáne onyń nıetine baılanysty. Men bar kúsh-jigerimizdi salýymyz kerek degen pikirdemin. Mehanızm bar. Ult­tyq kınony qoldaý memlekettik ortalyǵy, biryńǵaı operator bar. Qoldaýǵa keremet kóp qarajat keti­retindeı kınoteatr jelileri sany kóp dep oılamaımyn. Biraq az bolsa da kınoteatr bızneske qatysty jasal­ǵan oń yqpaldar osy salada jumys isteıtin barlyq adamdarǵa úlken qoldaý bolmaq.

– Áńgimeńizge rahmet.

Áńgimelesken

Aıa О́MIRTAI,

«Egemen Qazaqstan»