Aldaǵy ýaqytta oblys ortalyǵyndaǵy qoǵamdyq kólik túgel elektrondy bılet júıesine kóshýi múmkin. Qazir joba synaq túrinde júrgizilip jatyr. Biraq iske aspaı qalǵan BPC Kazakhstan jobasynan habardar qala turǵyndary úshin bul jańalyq emes. 2019 jyly da tramvaılar men avtobýstarda valıdatorlar ornatylǵan-dy.

2015 jyldan beri osyǵan uqsas birneshe joba júzege asyrylmaqshy bolǵan. Qazirgi jobanyń bastalatynyna da kúmán kóp.
– Oblys ortalyǵyndaǵy №1 avtobýs parki men «Qalalyq tramvaı basqarmasy» AQ BPC Kazakhstan kompanııasymen birlesip, qanatqaqty joba retinde 208 valıdator ornatty. Olardyń bári jumys istep tur. Qazirgi kezde Avtobys men BPC Kazakhstan júıeleri qosa paıdalanylady, – deıdi qalalyq Turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq bóliminiń mamany Arslan Aıdarhanov.
«Sıfrly Qazaqstan» memlekettik baǵdarlamasyn iske asyrý aıasynda 2019 jyldyń 25 jeltoqsanynan bastap oblys ortalyǵyndaǵy «№1 avtobýs parki» JShS-ǵa qarasty qoǵamdyq kólikterge elektrondy bılet júıesi engizildi. Bul joba №10, 21, 22, 38, 40, 41, 42, 44, 66-shy avtobýstarǵa ornatylǵany jaıly habarlandy.
A.Aıdarhanov aıtqandaı, eger osydan eki jyl burynǵy elektrondy bıletteý jobasy sátti júzege asyrylyp, bir emes, baqandaı 208 valıdator belsendi jumys istep turǵan bolsa, onda qalalyq ákimdik nesine taǵy ekinshi jobany iske qosyp otyr? Bólim mamanyn qaıdam, óz basymyz kúnde tramvaı, avtobýspen júretin qala turǵyny retinde «belsendi jumys istep túrǵan» valıdatordy kórmedik. Jolaýshylar kólikterinde ıyǵyna bılet toly sómkesin asynyp, áli kúnge kondýktorlar júr.
Qoǵamdyq kóliktiń jolaqysyn tóleýdiń jańa elektrondy júıesi kezeń-kezeńmen engiziletini belgili. Stasıonarlyq termınaldar arqyly árbir jolaýshy jolaqysyn kólik kartasymen nemese mobıldi qosymsha arqyly tóleıdi. Mobıldi termınal-valıdator kondýktorda ne júrgizýshide bolady. Qolma-qol aqshamen tólegen kezde kondýktor nemese júrgizýshi mobıldi termınaldan bılet berýge mindetti. Kartamen tóleý kezinde bılet berilmeıdi jáne tólemdi kondýktor nemese júrgizýshi mobıldi termınaldyń kómegimen teksere alady.
Al synaq júzinde bastalǵan basqa jobalar týraly qalalyq ákimdik «Oblys ortalyǵyndaǵy jolaýshylar tasymaly salasyndaǵy máselelerdi eskere otyryp, qoldanysqa engen tıimdi joba», dedi. Eger jańa júıe arqyly saladaǵy problemalar sheshilip jatsa, quba-qup. Biraq biz nege «tıimdi jobaǵa» kúmánmen qarap otyrmyz? Osy Avtobys elektrondy bıletteý júıesi Atyraý, Semeı, Aqtóbe, taǵy basqa qalalarda synaq túrinde sátti júrgizilip keledi. Pavlodar qalasy da olardyń qataryna qosylýy qajet. О́ıtkeni elektrondy bıletteý degenimiz – qarapaıym jáne tolyq derbestendirilgen tarıf, ıaǵnı ózine-ózi qyzmet kórsetý qaǵıdaty boıynsha jol júrýdiń sıfrly tólemi. Qolma-qol aqshamen jumys isteıtin qazirgi qoldanystaǵy bıletteý júıesi zamanaýı talaptarǵa saı kelmeıdi.
Sonymen oblys ortalyǵynda elektrondy bıletteý júıesimen aınalysatyn «Innoforce solutions» JShS degen ekinshi bir kásiporyn paıda boldy. «Smart Avtobýs PV» dep atalatyn seriktestik osy kásiporynnan qondyrǵylardy satyp alyp, qoǵamdyq kólikterge tegin ornatýǵa kelisim bergen. Búginde avtobýstar men tramvaılarda 149 valıdator ornatylypty.
– Jańa júıede baǵasy 450 teńge turatyn tólem kartasy bar. Oblys ortalyǵyndaǵy saýda oryndarynda satylady. Qazir turǵyndar barlyǵy 20 myń teńgege karta satyp aldy. Kartany kez kelgen termınaldan 10 myń teńgege deıin toltyra alasyz. Jolaqyny mobıldi qosymshany júktep alyp, QR-kod jáne bluetooth kómegimen de tóleýge bolady. Avtobys qosymshasyndaǵy QR-kodty uıaly telefonnan skanerleý arqyly tóleý de qarastyrylǵan. Qandaı da bir suraq týyndasa, turǵyndar
8 778 000 07 77 nómirine habarlasýyna bolady, – deıdi «Innoforce solutions» JShS basshysy Aıdos Toqtaruly.
Qala ákimi Erjan Imanislám da avtobýstardaǵy emes, tramvaıdaǵy elektrondy bıletteý júıesiniń jumysyn kórsetti. Biraq ákim kerisinshe, avtobýstardaǵy valıdatorlardyń qalaı jumys istep turǵanyn óz kózimen kórýi kerek edi.
– Qaladaǵy qoǵamdyq kólikterde 56 valıdator ornatyldy. Al «Tramvaı basqarmasy» AQ-ta 111 mobıldi valıdator jáne №1 avtobýs parkine 72 mobıldi valıdator paıdalanýǵa berildi. Basqa da tasymaldaýshylar úshin júıeni montajdaý jáne iske qosý jumystary daıyndaldy, – deıdi qala ákiminiń baspasóz qyzmeti.
A.Aıdarhanov aıtqan 208 valıdatorǵa qalalyq ákimdik keltirgen sandy qossańyz, qalada mundaı elektrondy qurylǵydan kóp eshteńe joq sııaqty. Taǵy bir málimette «149 qoǵamdyq kólikke stasıonarly valıdatorlar ornatyldy, onyń 47-si avtobýstarda, 120-sy tramvaılarda qoıyldy», delingen. Osylaısha, qalalyq ákimdiktiń mamandary bir-birine kereǵar, ártúrli málimet berip otyr.
Qaladaǵy №1 avtobýs parkiniń basshysy Vadım Kovalchýktyń aıtýynsha, elektrondy bılet júıesiniń iske qosylǵanyna eki aıdaı ýaqyt ótse de, turǵyndar men qoǵamdyq kólik ıeleri tarapynan qyzyǵýshylyq baıqalmaıdy. Kásiporynǵa 100 valıdator qurylǵysy satyp alynypty.
Kúnine oblys ortalyǵynda 208 baǵytta qoǵamdyq kólik júretinin eskersek, shaǵyn marshrýrttyq taksılerdiń valıdator satyp alýy da ekitalaı másele.
Al ekonomıst Sáýle Qunııazbekovanyń aıtýynsha, «Sıfrly Qazaqstan» baǵdarlamasy aıasynda qolǵa alynǵan elektrondy bıletteý jobasy – dıfferensıaldy tarıfke negizdelgen júıe. Eger elektrondy bıletteý júıesi engizilse, onda tarıf te dıfferensııalanady. Sondyqtan oblys ortalyǵynda elektrondy bıletteý júıesi tıimdi jumys isteýi úshin Nur-Sultan, Almatydaǵydaı saralanǵan tarıf kerek. Sonda tarıftiń naqty ósýi bolmaıdy, jolaýshy jolaqyny tóleý tásilin ózi tańdaıdy. Qolma-qol tólese, 150-160 teńge, kartamen tólese, 80 teńge bolady. Qoǵamdyq kólikterdegi kondýktorlardy qaldyrý-qaldyrmaý máselesin tasymaldaýshylar ózderi sheshedi. Dıfferensıaldy tarıf engizilgennen keıin tólemniń 90 paıyzy qolma-qol bolmaıtyny túsinikti.
Qalada qoǵamdyq kólikterdiń jaǵdaıy da kúrmeýli másele. Avtobýstardyń kóbi ábden tozǵan. Jańa degenderi tek ortalyq kóshelermen júredi, oblystyq, qalalyq ákimdiktiń aldynan ótedi. Al qalǵan úlkendi-kishili tozǵan avtobýstar 2018 jyldan bastap ortalyq kóshelerge jiberilmeıdi. Úlkendi-kishili degenimiz – kólemi shaǵyn, halyq arasynda «marshrýtka» atalyp ketken qoǵamdyq kólikter. Bul kólikter ábden tozyǵy jetken. Ishi de tymyrsyq, tar, otyryp-turýǵa yńǵaısyz. Sondyqtan elektrondy bıletteýden buryn eskirgen, tozǵan, júrýge kelmeıtin, turǵyndarǵa qolaısyz qoǵamdyq kólikterdi baǵyttardan alý máselesi tur. Mysaly, №152 baǵytymen júretin №091 shaǵyn kólik bar. Ábden tozǵan, biraq oǵan jol, kólik polısııasy da, ákimdik te nazar
aýdarmaıdy.
Ekinshiden, avtobýs aıaldamalary da ábden tozǵan. Jóni túzý bir aıaldama joq. Aıaldamalarda avtobýstardyń baǵyty, júrý ıntervaly jóninde anyqtamalyqtar da ilinbegen. Kútimi joq aıaldamalar qalanyń kórkin buzyp tur.
Kezinde oblys ortalyǵyndaǵy №1 avtoparkti jekeshelendirý qala halqynyń kóz aldynda ótti. 2015 jyly «Pavlodar qalasyndaǵy qoǵamdyq kólik qozǵalysy keshenin jańǵyrtý» maqsatynda Almatydaǵy «Kólik jáne kommýnıkasııa ǵylymı-zertteý ınstıtýtynyń» mamandary kelip, joba jasamaq boldy. Jergilikti halyq ábden úırenip qalǵan avtobýs baǵyttaryn buzyp, ózderinshe ońtaılandyrý jasady. Almatylyq ǵalymdardyń tosynnan kelip, negizsiz ońtaılandyrý júıesin engizgenderine turǵyndar áli de narazy. О́ıtkeni baratyn jerine ýaqtyly jete almady, ortalyq kósheler jabyq boldy. Qoǵamdyq kóliktermen qarapaıym halyq júretindikten, aldymen ońtaılandyrý máselesi jurtshylyqpen talqylanyp, qoǵamdyq tyńdaýlar ótýi kerek edi. Ári soltústik óńirdiń aýa raıy yzǵarly, qysy qatty bolatynyn almatylyq ǵalymdar múlde eskermegen.
Joba boıynsha turǵyndar qorshaǵan ortaǵa zııany kóp eski avtobýstardan qutylady delingen. Qutylǵan joqpyz, qaıta budan da beter zııan shegip otyr. Almatylyq ǵalymdar Pavlodardyń negizgi kóshelerindegi qoǵamdyq kólik qozǵalysyn azaıtamyz dep ábden qatelesti. Onyń zardabyn endi turǵyndar tartyp otyr.
Al qurylǵanyna 50 jyldan asa ýaqyt ótken №1 avtopark jańa qojaıyn kelgenshe qalalyq ákimdiktiń menshiginde boldy. Kásiporyn basshylyǵy avtobýstardyń qyzmetin uıymdastyrýǵa jáne jolaýshylar qaýipsizdigin qamtamasyz etýge kóp kóńil bóldi. Dıspetcherlik beketi boldy. Jumysty retteý úshin avtobýstarda GPS trekker-aqparattar qoldandy.
Avtoparkti satyp alǵan kezdegi kelisim boıynsha jańa qojaıyn mekemeniń barlyq qaryzyn óz moınyna almaq edi. Keıin daý-damaı bastaldy. Anyqtalǵandaı, avtobýs parkin satyp alǵan «Qazaqstan qurylys kompanııasy» JShS fırmasy kelisimshartta kórsetilgen mindetterdi oryndamaǵan. Aqyry, ekijaqty kelisimshart buzyldy. Sóıtip 2016 jyly jekeshelendirilgen №1 avtobýs parkiniń ortalyq kóshelermen júretin jańa 36 avtobýsy baǵyttardan alynyp tastaldy. Al eskirgen avtobýstar áli kúnge deıin oblys ortalyǵynda júr. Qańtardaǵy qaqaǵan aıazda biraz qoǵamdyq kólik tıisti baǵyttaryna shyǵa almaı da qalady.
Mine, qalanyń qoǵamdyq kólik salasyndaǵy osy túıdektelgen máselelerdi jas ákim Erjan Imanislám óz kózimen kórip shyqqany durys bolar edi. Travmaıǵa otyryp alyp, qalany aralaǵany jaqsy-aq, árıne. Biraq avtobýstardyń jaıyn da eskerýsiz qaldyrmaǵan jón.
– Qazir avtobýs parkteri jekemenshik ıeliginde. Qoǵamdyq kólikterdi jóndeý, jańartý jumystary tasymaldaýshylar esebinen júzege asyrylady. Sondyqtan elektrondy bıletteý júıesi zań júzinde qoǵamdyq kólikterdi satyp alý nemese jóndeý jumystaryna arnalǵan sýbsıdııa bólýdi anyqtaý úshin de qajet. Osy júıe negizinde tasymaldaýshylar nesıe alýǵa ótinim de bere alady. Mysaly, Nur-Sultan, Almaty qalalaryndaǵy elektrondy bıletteýdi engizý tájirıbesi jaqsy nátıje berdi. Endi ekinshi deńgeıli bankter nesıe berý úshin elektrondy bıletteý júıesin talap ete alady, – deıdi ekonomıst S.Qunıaızbekova. Ol qoǵamdyq kólikterdiń tasymaldaý júıesin sıfrlandyryp qana qoımaı, avtobýstardy jańartyp, jańa baǵyttar ashyp, qalalyqtar úshin elektrondy qarym-qatynas tetikterin jetildirý qajettigin jetkizdi. «Qoǵamnyń talaby eskerilmese, qalanyń ınfraqurylymy barlyq talapqa saı bolmasa, elektrondy bılettendirý jobasy qalaı júzege asyrylady?» deıdi ekonomıst-ǵalym.
Iá, qoǵamdyq kólik salasyn sıfrlandyrý – zaman talaby. Osy baǵytta túıindelgen másele shash-etekten. Avtobýstardy jańalaý, qyzmet kórsetý sapasyn arttyrý, aıaldamalardy jóndeý – kún tártibinde tur. Sondaı-aq elektrondy bıletteý júıesimen jabdyqtalǵan jáne mundaı qurylǵy qoıylmaǵan avtobýstarda salystyrmaly túrde qarajat qalaı jınalatynyn da anyqtaý qajet. Degenmen de jol júrý aqysyn elektrondy túrde tóleý júıesine kóshý jolaýshylar tasymaly qyzmetin jaqsartýǵa múmkindik beretinine senimimiz úlken.
Pavlodar oblysy
«Jańa Qazaqstan – Ekinshi Respýblıka»: Jastar jarqyn ómirdi qalaıdy
Qazaqstan • Keshe
Teńiz jaıly bolsa, janýarlar nege tunshyǵady?
Ekologııa • Keshe
Referendým-2022 • Keshe
Azyq-túlik ınflıasııasy qashanǵy qubyla beredi?
Ekonomıka • Keshe
Qaıta oralǵan ınvestordan qaıyr bar ma?
Qarjy • Keshe
Ekonomıka • Keshe
Lısenzııasy qaıtarylǵan bankterdi taratý júrip jatyr
Qarjy • Keshe
Referendým-2022 • Keshe
Assambleıa jastary reformany qoldaıdy
Referendým-2022 • Keshe
Konstıtýsııalyq baqylaý ınstıtýty: Zań ústemdiginiń kepili
Referendým-2022 • Keshe
Kúızelgen áıelder demeý kútedi
Qoǵam • Keshe
Áleýmettik qorǵaý ma, álde qorlaý ma?
Qoǵam • Keshe
Medısına • Keshe
Sanaly urpaq tárbıesin jetildirý joldary
Qoǵam • Keshe
«Bul qazaqta jigitter bar shyń tektes»
Qazaqstan • Keshe
Ult ustazyna bókeılikterdiń qurmeti
Ahmet Baıtursynuly • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Aımaqtar • Keshe
О́ner • Keshe
О́ner • Keshe
Eldiń atyn namysty ulandar shyǵarady
Sport • Keshe
Kásipkerler ózekti máselelerdi qozǵady
Bıznes • Keshe
Aımaqtar • Keshe
Qazaqstan men Reseı strategııalyq seriktestikti nyǵaıtýǵa daıyn
Qazaqstan • Keshe
Qazaqstandyq taekvondoshylar Fransııada top jardy
Sport • Keshe
Elordadaǵy QTJ ǵımaratyndaǵylar evakýasııalandy
Elorda • Keshe
Qarqaraly mektebine zamanaýı bıologııa kabıneti syıǵa tartyldy
Aımaqtar • Keshe
Qytaıda omıkron shtamynyń juqpaly túri anyqtaldy
Koronavırýs • Keshe
Túrkologtyń telegeı eńbegi eskerildi
Rýhanııat • Keshe
12 aımaqta aýa raıyna baılanysty eskertý jarııalandy
Aýa raıy • Keshe
Pıkasso kartınasy 67,5 mln dollarǵa baǵalandy
О́ner • Keshe
Saıası partııa qurý tártibi jeńildeıdi
Saıasat • Keshe
Konstıtýsııalyq sotqa júginý múmkindikteri keńeıedi
Qoǵam • Keshe
Elordada isker áıelder qaýymdastyǵy dóńgelek ústel ótkizdi
Elorda • Keshe
Alýa Balqybekova álem chempıonatynyń fınalyna ótti
Boks • Keshe
Qazaqstandyq mamandar halyqaralyq dárejedegi tóreshi ataǵyn ıelendi
Qazaqstan • Keshe
BUU Qazaqstannyń ekologııa salasyndaǵy bastamalaryna qoldaý jasaıdy
Ekologııa • Keshe
Uqsas jańalyqtar