Koronavırýsqa qarsy antıdeneni tekserý nege tıimsiz?

Vırýsologtiń aıtýynsha, búkil álem koronavırýspen kúresýdiń jaýap­ty kezeńine aıaq basty, óıtkeni paıdasy joǵary ári tıimdi vaksınalar jasal­dy. О́kinishke qaraı, indetke shal­dyqqandar kún saıyn kóbeıip, antırekord jańartylyp jatyr. Búginde Qazaq­stan halqynyń tek 16%-dan astamy ǵana ekpeniń eki komponentin alǵan. Demek halyqtyń áli 85%-y vaksına almaǵan. Bul – jańa mýtasııalanǵan «Delta» koronavırýsynyń taralýy úshin qolaıly orta.

«Árbir aýyrǵan adam ınfeksııany 5-6 adamǵa juqtyrady. Vaksına al­maǵandar qaterli jaǵdaıda júredi. Ko­ronavırýstyń qazirgi nusqasy juq­paly ekenin este ustaǵan jón. Biraq Qazaq­standa vaksına alǵan adamdardyń paıyzy tómen. Biz indettiń óte qaýipti kezeńine aıaq bastyq. Jaǵdaıdy vaksına alý arqyly ózgertýge bolady», deıdi A.Sharman.

Ol eldegi epıdemıologterdiń tap­shylyǵyn joqqa shyǵarmaıdy. Alaı­da ǵalymnyń aıtýynsha, qazirgi kezde ǵylym men medısına baǵytyn qal­pyna keltirýdiń múmkindigi bar. Rasyn­da ja­handyq pandemııa eldegi epıde­mııalyq qyzmettiń álsiz tus­taryn kórsetti. Qazirgi tańdaǵy kadr tap­shy­lyǵyna baı­­lanysty epıdemııalyq ba­qylaý máselelerin sheshý kúrdeli ekeni ja­sy­rýdyń qajeti joq.

«Men 40 jyldyq tájirıbesi bar ımmýno­logpin jáne óz kezeńinde jumys istegen epıdemıolog, vırýsologterdiń qandaı ekenin bilemin. О́kinishtisi sol, qazir kóbisi qyzmette emes. Qyzmettiń bul salasy óte mańyzdy. Sondyqtan biz jar­ty jyl buryn dárigerler tobymen densaýlyq saqtaý júıesin jań­ǵyrtý, buryn bolǵan gıgıena jáne epıdemıo­logııa mektebin qaıta qurý týraly úndeý tastadyq. Bul bolashaqta epıdemııa jaǵdaıynda epıdemıolog pen vırýsologterdiń myqty kadrlyq áleýe­tin qalyptastyrý úshin qajet. Alaı­da biz úshin bul sala búgin qajet. Son­dyqtan qazirgi ýaqytta indet taralýyn jaqsy qadaǵalap, kásibı mamandarmen vırýsty jeńe alatyn epıdemıologter daıarlanýda», dedi A.Sharman.

Ǵalym el aýmaǵynda buryn bolǵan áleýettiń joǵalǵanyn ókinishpen eske aldy. Biraq qazir ony qalpyna keltirýdiń erekshe múmkindigi bar. Bul úshin adam resýrstaryna qomaqty ınvestısııalar kerek. Tanymal vırýsologtiń aıtýynsha, medısınalyq ýnıversıtetterde epıdemıologııa jáne profılaktıkalyq medısına máselelerimen tikeleı aınalysatyn qoǵamdyq densaýlyq saqtaý mektepterin qaıta qurý qajet. Bul óte mańyzdy: aýrýlardyń aldyn alýǵa neǵurlym kóp ınvestısııa salsaq, adamdar soǵurlym az aýyrady jáne emdeýge az qarjy jumsalmaq.

Brıfıng barysynda Almaz Sharman birqatar máselege toqtala kele, el aǵza­da­ǵy antıdenelerdiń bolýy nemese bolmaýy týraly alańdamaýy kerek eke­nin aıtty. О́ıtkeni koronavırýstan qor­ǵaýǵa múldem basqa ımmýndyq jasýsha­lar jaýap beredi. Ǵalym ınfeksııadan keıin jasýshalyq ımmýnıtettiń qarqyn­dylyǵyn tekserý qıyn dep esepteıdi.

«Biz ımmýndyq jasýshalardy «jad jasýshalary» dep ataımyz. Bul – T lımfosıti men V lımfosıtteri, negizinen súıek kemiginde shoǵyrlanǵan, oǵan jetý úshin mańyzdy medısınalyq prosedýrany ótkizý qajet. Degenmen mundaı zertteýler salystyrmaly túrde jaqynda júrgizildi. Osydan eki aı buryn koronavırýs ınfeksııasyn juqtyrǵan, sodan keıin vaksına alǵan 70-ten asa adamǵa zertteý júrgizildi. Bul zertteýler jasýshalyq deńgeıde múmkin bolatyn ımmýndyq qorǵanys 12 aıǵa deıin nemese ómir boıy jetkilikti ekenin kórsetetin qyzyqty nátıjeler beredi», dedi vırýsolog.

Ǵalymnyń pikirinshe, antıdenelerdi anyqtaý kóbinese tıimsiz. О́ıtkeni negizgi ımmýndyq qorǵanys jasýshalyq deńgeıde. Vaksına jasýshalyq ım­mýnı­tetti on ese arttyrýǵa múm­kindik beredi. Buryn baqylaý qıyn bol­ǵan, biraq zert­teý­lerdiń arqasynda otan­dyq ǵalym­dar osyndaı mańyzdy tu­jy­rymdarǵa keldi.

A.Sharmannyń aıtýynsha, vaksınadan buryn vırýsqa qarsy antıdenelerge taldaý jasaýdyń maǵynasy joq. Negizinen aýrýdan keıin jáne vaksınadan keıin ımmýndyq jaýap jasýshalyq deńgeıde damıdy.

«Antıdeneler belgili bir ról atqara­dy, olar ımmýndyq júıeniń «áskeri» retinde sizdiń aýyryp qalýyńyzdyń nemese vaksınanyń kórsetkishi bolýy múmkin. Biraq shynyn da naqty qor­ǵanys jasýshalyq deńgeıde ótedi. Koro­navırýspen aýyryp, vaksına alǵan adamdarda jasýshalyq deńgeıde ımmýndyq qor­ǵanys on ese artady. Bul – óte tıimdi qorǵanys ádisi», dedi maman.

Qazaqstanda 12 men 18 jas ara­lyǵyndaǵy balalardy Pfizer preparatymen vaksınalaý máselesi qaras­tyrylyp jatqany aıan. Alaıda vırýso­log­tiń aı­týynsha, qazirgi ýaqytta bala­lar­dy vaksınalaý máselesi mańyzdy emes.

«Menińshe, qazir Spýtnıkti ázir­leýshiler 12 jastan 16 jasqa deıingi bala­larǵa klınıkalyq zertteýler júr­gizip otyr. Moderna kompanııasy da osyn­daı synaqtar júrgizedi. Halyqtyń jartysy vaksınanyń eki dozasyn alǵan elder úshin bul másele ózekti bolýy múm­kin. Al Qazaqstanda eresekterdiń tek 16%-y ǵana ekpe aldy. Sol úshin balalardy vaksınalaý týraly aıtýǵa áli erte. Eń bastysy, eresek turǵyndardy 50%-ǵa deıin vaksınamen qamtý kerek», dedi A.Sharman.

Koronavırýsqa qarsy vaksınanyń qajettiligi týraly aıta kele, ǵalym bir jyl buryn balalarda «Kavasakı» túrin­degi baıqalǵan aýyr júıelik qabyný sın­dromyna barlyǵy tańǵal­ǵanyn eske saldy.

«Atalǵan sındrom Nıý-Iorkte balalarda qan tamyrlarynyń ótkizgishtiginiń buzylýy alǵash ret anyqtalǵan kezde bas­taldy. Bul «Ýhan» jabaıy shtamyna baılanysty boldy. «Kavasakı» sındromy Qazaqstanda da tabyldy. Pedıatrııa ınstıtýty 40-qa jýyq balanyń aýyr­ǵany týraly esep berdi. Bul turǵyda «Delta» nusqasy «Ýhan» nusqasynan aıtarlyqtaı erekshelenbeıdi. Sırek jaǵdaıda «Delta» shtamy balalarda osyndaı erekshe kórinisterdi týdyrýy múmkin», deıdi vırýsolog.

Ǵalymnyń aıtýynsha, vırýs mýtasııasy jalǵasyp jatyr. Eger bir jyl buryn KVI negizinen qarttar men ár­túrli sozylmaly aýrýlary bar adam­darǵa áser etse, qazir koronavırýs 30 jas­tyń ar jaq ber jaǵyndaǵylarǵa da áser etip, jaǵdaıdy ýshyqtyryp otyr.

ALMATY