Epıdemııalyq ahýal qaıta nasharlap, boıyn úreı bılegen jurt vırýsologterdiń keńesi men paıymdaryna zárý. О́ıtkeni eldi kúmándi oılarǵa qaldyratyn daqpyrt pen adastyratyn aqparat jetip artylady. Bul joly Qazaqstannyń profılaktıkalyq medısına akademııasynyń prezıdenti Almaz Sharman «Delta» shtamyna qatysty óz bilgenin bólisti.

Vırýsologtiń aıtýynsha, búkil álem koronavırýspen kúresýdiń jaýapty kezeńine aıaq basty, óıtkeni paıdasy joǵary ári tıimdi vaksınalar jasaldy. О́kinishke qaraı, indetke shaldyqqandar kún saıyn kóbeıip, antırekord jańartylyp jatyr. Búginde Qazaqstan halqynyń tek 16%-dan astamy ǵana ekpeniń eki komponentin alǵan. Demek halyqtyń áli 85%-y vaksına almaǵan. Bul – jańa mýtasııalanǵan «Delta» koronavırýsynyń taralýy úshin qolaıly orta.
«Árbir aýyrǵan adam ınfeksııany 5-6 adamǵa juqtyrady. Vaksına almaǵandar qaterli jaǵdaıda júredi. Koronavırýstyń qazirgi nusqasy juqpaly ekenin este ustaǵan jón. Biraq Qazaqstanda vaksına alǵan adamdardyń paıyzy tómen. Biz indettiń óte qaýipti kezeńine aıaq bastyq. Jaǵdaıdy vaksına alý arqyly ózgertýge bolady», deıdi A.Sharman.
Ol eldegi epıdemıologterdiń tapshylyǵyn joqqa shyǵarmaıdy. Alaıda ǵalymnyń aıtýynsha, qazirgi kezde ǵylym men medısına baǵytyn qalpyna keltirýdiń múmkindigi bar. Rasynda jahandyq pandemııa eldegi epıdemııalyq qyzmettiń álsiz tustaryn kórsetti. Qazirgi tańdaǵy kadr tapshylyǵyna baılanysty epıdemııalyq baqylaý máselelerin sheshý kúrdeli ekeni jasyrýdyń qajeti joq.
«Men 40 jyldyq tájirıbesi bar ımmýnologpin jáne óz kezeńinde jumys istegen epıdemıolog, vırýsologterdiń qandaı ekenin bilemin. О́kinishtisi sol, qazir kóbisi qyzmette emes. Qyzmettiń bul salasy óte mańyzdy. Sondyqtan biz jarty jyl buryn dárigerler tobymen densaýlyq saqtaý júıesin jańǵyrtý, buryn bolǵan gıgıena jáne epıdemıologııa mektebin qaıta qurý týraly úndeý tastadyq. Bul bolashaqta epıdemııa jaǵdaıynda epıdemıolog pen vırýsologterdiń myqty kadrlyq áleýetin qalyptastyrý úshin qajet. Alaıda biz úshin bul sala búgin qajet. Sondyqtan qazirgi ýaqytta indet taralýyn jaqsy qadaǵalap, kásibı mamandarmen vırýsty jeńe alatyn epıdemıologter daıarlanýda», dedi A.Sharman.
Ǵalym el aýmaǵynda buryn bolǵan áleýettiń joǵalǵanyn ókinishpen eske aldy. Biraq qazir ony qalpyna keltirýdiń erekshe múmkindigi bar. Bul úshin adam resýrstaryna qomaqty ınvestısııalar kerek. Tanymal vırýsologtiń aıtýynsha, medısınalyq ýnıversıtetterde epıdemıologııa jáne profılaktıkalyq medısına máselelerimen tikeleı aınalysatyn qoǵamdyq densaýlyq saqtaý mektepterin qaıta qurý qajet. Bul óte mańyzdy: aýrýlardyń aldyn alýǵa neǵurlym kóp ınvestısııa salsaq, adamdar soǵurlym az aýyrady jáne emdeýge az qarjy jumsalmaq.
Brıfıng barysynda Almaz Sharman birqatar máselege toqtala kele, el aǵzadaǵy antıdenelerdiń bolýy nemese bolmaýy týraly alańdamaýy kerek ekenin aıtty. О́ıtkeni koronavırýstan qorǵaýǵa múldem basqa ımmýndyq jasýshalar jaýap beredi. Ǵalym ınfeksııadan keıin jasýshalyq ımmýnıtettiń qarqyndylyǵyn tekserý qıyn dep esepteıdi.
«Biz ımmýndyq jasýshalardy «jad jasýshalary» dep ataımyz. Bul – T lımfosıti men V lımfosıtteri, negizinen súıek kemiginde shoǵyrlanǵan, oǵan jetý úshin mańyzdy medısınalyq prosedýrany ótkizý qajet. Degenmen mundaı zertteýler salystyrmaly túrde jaqynda júrgizildi. Osydan eki aı buryn koronavırýs ınfeksııasyn juqtyrǵan, sodan keıin vaksına alǵan 70-ten asa adamǵa zertteý júrgizildi. Bul zertteýler jasýshalyq deńgeıde múmkin bolatyn ımmýndyq qorǵanys 12 aıǵa deıin nemese ómir boıy jetkilikti ekenin kórsetetin qyzyqty nátıjeler beredi», dedi vırýsolog.
Ǵalymnyń pikirinshe, antıdenelerdi anyqtaý kóbinese tıimsiz. О́ıtkeni negizgi ımmýndyq qorǵanys jasýshalyq deńgeıde. Vaksına jasýshalyq ımmýnıtetti on ese arttyrýǵa múmkindik beredi. Buryn baqylaý qıyn bolǵan, biraq zertteýlerdiń arqasynda otandyq ǵalymdar osyndaı mańyzdy tujyrymdarǵa keldi.
A.Sharmannyń aıtýynsha, vaksınadan buryn vırýsqa qarsy antıdenelerge taldaý jasaýdyń maǵynasy joq. Negizinen aýrýdan keıin jáne vaksınadan keıin ımmýndyq jaýap jasýshalyq deńgeıde damıdy.
«Antıdeneler belgili bir ról atqarady, olar ımmýndyq júıeniń «áskeri» retinde sizdiń aýyryp qalýyńyzdyń nemese vaksınanyń kórsetkishi bolýy múmkin. Biraq shynyn da naqty qorǵanys jasýshalyq deńgeıde ótedi. Koronavırýspen aýyryp, vaksına alǵan adamdarda jasýshalyq deńgeıde ımmýndyq qorǵanys on ese artady. Bul – óte tıimdi qorǵanys ádisi», dedi maman.
Qazaqstanda 12 men 18 jas aralyǵyndaǵy balalardy Pfizer preparatymen vaksınalaý máselesi qarastyrylyp jatqany aıan. Alaıda vırýsologtiń aıtýynsha, qazirgi ýaqytta balalardy vaksınalaý máselesi mańyzdy emes.
«Menińshe, qazir Spýtnıkti ázirleýshiler 12 jastan 16 jasqa deıingi balalarǵa klınıkalyq zertteýler júrgizip otyr. Moderna kompanııasy da osyndaı synaqtar júrgizedi. Halyqtyń jartysy vaksınanyń eki dozasyn alǵan elder úshin bul másele ózekti bolýy múmkin. Al Qazaqstanda eresekterdiń tek 16%-y ǵana ekpe aldy. Sol úshin balalardy vaksınalaý týraly aıtýǵa áli erte. Eń bastysy, eresek turǵyndardy 50%-ǵa deıin vaksınamen qamtý kerek», dedi A.Sharman.
Koronavırýsqa qarsy vaksınanyń qajettiligi týraly aıta kele, ǵalym bir jyl buryn balalarda «Kavasakı» túrindegi baıqalǵan aýyr júıelik qabyný sındromyna barlyǵy tańǵalǵanyn eske saldy.
«Atalǵan sındrom Nıý-Iorkte balalarda qan tamyrlarynyń ótkizgishtiginiń buzylýy alǵash ret anyqtalǵan kezde bastaldy. Bul «Ýhan» jabaıy shtamyna baılanysty boldy. «Kavasakı» sındromy Qazaqstanda da tabyldy. Pedıatrııa ınstıtýty 40-qa jýyq balanyń aýyrǵany týraly esep berdi. Bul turǵyda «Delta» nusqasy «Ýhan» nusqasynan aıtarlyqtaı erekshelenbeıdi. Sırek jaǵdaıda «Delta» shtamy balalarda osyndaı erekshe kórinisterdi týdyrýy múmkin», deıdi vırýsolog.
Ǵalymnyń aıtýynsha, vırýs mýtasııasy jalǵasyp jatyr. Eger bir jyl buryn KVI negizinen qarttar men ártúrli sozylmaly aýrýlary bar adamdarǵa áser etse, qazir koronavırýs 30 jastyń ar jaq ber jaǵyndaǵylarǵa da áser etip, jaǵdaıdy ýshyqtyryp otyr.
ALMATY
Atyraý oblysynda 11 jastaǵy qyz sýǵa batyp ketti
Oqıǵa • Búgin, 11:50
Islam oıyndarynda Qazaqstandyq júzýshi altyn medal jeńip aldy
Sport • Búgin, 11:29
Koronavırýstan emdelip jatqan 9 naýqastyń jaǵdaıy óte aýyr
Koronavırýs • Búgin, 10:45
1737 adam koronavırýs ınfeksııasynan jazylyp shyqty
Koronavırýs • Búgin, 10:10
Búgin 3 qalada aýa sapasy nasharlaıdy
Aýa raıy • Búgin, 09:38
Bir táýlikte 1239 adamnan koronavırýs anyqtaldy
Koronavırýs • Búgin, 09:05
Oral qalasynda áýe reısteri qaıta iske qosylady
Qoǵam • Keshe
«Qaırat» Qazaqstan kýbogynyń shırek fınalyna joldama aldy
Fýtbol • Keshe
Aldaǵy kúnderi elimizdiń basym bóliginde aptap ystyq bolady
Aýa raıy • Keshe
Atyraý oblysynda jol apatynan bir adam kóz jumdy
Oqıǵa • Keshe
О́tepbergen Álıev Islam oıyndarynda qola júlde jeńip aldy
Aýyr atletıka • Keshe
Aqtóbe oblysynda Pfizer vaksınasy taýsyldy
Aımaqtar • Keshe
Túrkistanda taksı júrgizýshisinen 10 keli esirtki tárkilendi
Aımaqtar • Keshe
Búgin fýtboldan Qazaqstan kýbogynyń altynshy týry bastalady
Fýtbol • Keshe
Oralda turǵyn úı aýlasynan esirtki zerthanasy tabyldy
Aımaqtar • Keshe
Baqytgúl Hamenovaǵa qatysty sot 5 qyrkúıekte jalǵasady
Qoǵam • Keshe
Abaı oblysy Qarjy basqarmasynyń basshysy taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Keshe
Úkimet basshysy elordadaǵy qurylys nysandaryn tekserdi
Úkimet • Keshe
Qazalyda Ǵ.Muratbaev atyndaǵy jastar syılyǵy tapsyryldy
Qoǵam • Keshe
Shymkentte esirtkini poshta arqyly joldaǵan azamat 5 jylǵa sottaldy
Aımaqtar • Keshe
Iemende sý tasqynynan 77 adam qaza tapty
Álem • Keshe
Tarazda Qonaev eskertkishi boı kóterdi
Aımaqtar • Keshe
Qyzylordada sekseýildi zańsyz kesken turǵyn ustaldy
Qoǵam • Keshe
Zúlfııa Chınshanlo Islam oıyndarynda altyn medal enshiledi
Aýyr atletıka • Keshe
Qazaqstanda qansha adam vaksına aldy
Koronavırýs • Keshe
Qytaı aýmaǵynda jer silkinisi tirkeldi
Álem • Keshe
2133 qazaqstandyq koronavırýstan jazylyp shyqty
Koronavırýs • Keshe
Elimizde 1452 adamnan koronavırýs anyqtaldy
Koronavırýs • Keshe
О́tepbergen Álıev Islam oıyndarynyń qola júldesin jeńip aldy
Aýyr atletıka • 12 Tamyz, 2022
Elordadaǵy aınalma joldan atys qarýlary tabyldy
Oqıǵa • 12 Tamyz, 2022
Jansel Denız Islam oıyndarynyń qola júldegeri atandy
Sport • 12 Tamyz, 2022
Almaty oblysynda 1 jasar balany avtobýs basyp ketti
Oqıǵa • 12 Tamyz, 2022
Elordada kólik qozǵalysy ishinara shekteledi
Elorda • 12 Tamyz, 2022
IIDM basshysy qurylysshylardy kásibı merekesimen quttyqtady
Qazaqstan • 12 Tamyz, 2022
«Jer amanaty» komıssııasynyń «jedel jelisine» myńǵa jýyq ótinish tústi
Qazaqstan • 12 Tamyz, 2022
Darhan Qydyráli Majarstan Parlamentiniń arnaıy sessııasyna qatysty
Álem • 12 Tamyz, 2022
Uqsas jańalyqtar