Kúres túrlerinen Qazaqstan quramasy Tokıo Olımpıadasynda súreńsiz óner kórsetti. Oǵan eshkim daýlasa qoımas dep oılaımyz. Sebebi Kúnshyǵys eline sapar shekken 11 balýannyń tek bireýiniń ǵana jeńis tuǵyryna kóterilýge kúsh-jigeri jetti. Ol – Nurıslam Sanaev. Al qalǵandary tegisteı utyldy. Shyndyqtyń betine týra qaraıtyn bolsaq, Sanaev óz elimizdiń tól túlegi emes, Reseıden kelgen legıoner ekeni barshaǵa málim. Sol jaqta kúres óneriniń qyr-syryna qanyǵyp, myqty sportshy retinde qalyptasty. Mine, osy jaıttyń ózi-aq elimizde balýandyq ónerdiń turalap qalǵanyn baıqatsa kerek.

Áńgimemizdi grek-rım kúresinen bastaǵanamyz jón. Sporttyń bul túrinde jeńispen órilgen baı dástúrimiz bar. KSRO dáýiriniń ózinde bizdiń elden myqty balýandar kóptep shyqty. Atap aıtsaq, dańqy jer jarǵan Valerıı Rezansev eki dúrkin Olımpıada chempıony atandy. Bul ataqqa ol 1972 jyly Mıýnhende jáne 1976 jyly Monrealda qol jetkizdi. Odan buryn Anatolıı Kolesov pen Vladımır Bakýlın oljaǵa keneldi. Kolesov 1964 jyly Tokıoda top jarsa, Bakýlın 1968 jyly Mehıkoda kúmis medaldy moınyna ildi. Sondaı-aq Mıýnhen Olımpıadasynda Anatolıı Nazarenko kúmiske qol sozsa, Monrealda Anatolıı Bykov bas júldeni qanjyǵasyna baılady.
1980 jyly Máskeýde alaýy tutanǵan Olımpııa oıyndarynda úsh birdeı otandasymyz jeńis tuǵyryna kóterildi. Jaqsylyq Úshkempirov pen Shámil Serikov qarsylastaryn qoǵadaı japyryp, altyn tuǵyrdan qol bulǵaǵanda, barsha qazaq jurty bórkin aspanǵa atyp qýandy. Dál sol jarysta Anatolıı Bykov ekinshi orynǵa taban tiredi. 1988 jyly Seýlde Dáýlet Turlyhanov kúmispen kúptelse, 1992 jyly Barselonada qazaqtyń qaısar uly qola medaldy moınynda jarqyratty. Baıyptap qarasańyzdar, Keńes Odaǵy dáýirinde Qazaqstannyń balýandary 6 altyn, 4 kúmis jáne 1 qola medaldy oljalaǵan eken. Eger 1964-1992 jyldar aralyǵynda alaýy tutanǵan Olımpııa oıyndarynda jerlesterimiz derbes memlekettiń týy astynda óner kórsetkende, jalpykomandalyq esepte tórtinshi orynǵa turaqtaıtyn edi. Aldymyzda tek KSRO, Majarstan jáne Bolgarııa quramalary. Mine, Keńes Odaǵy tusynda qazaqstandyq balýandar osyndaı orasan tabysqa qol jetkizdi.
Táýelsiz eldiń túlekteri retinde Qazaqstan alǵash ret 1996 jyly Atlanta Olımpıadasyna qatysty. Sol jarysta Iýrıı Melnıchenko teńdessiz dep tanyldy. О́kinishke qaraı, sol kezden beri bizdiń balýandarǵa bas júlde birde-bir ret buıyrǵan joq. Desek te tórtjyldyqtyń basty dodasynda Ánuranymyz shyrqalmasa da, ara-tura Týymyz kókte jelbiredi. Tarqatyp aıtsaq, 2000 jyly Sıdneıden qorjynymyz bos qaıtty. 2004 jyly Afınada Georgıı Sýrsýmııa fınalda utylsa, Mhıtar Manýkıan úzdik úshtikti qorytyndylady. 2008 jyly Nurbaqyt Teńizbaev pen Áset Mámbetov qola medaldy ıelendi. Arada biraz ýaqyt ótken soń biraz balýanǵa «dopıng qoldandy» degen aıyp ta-ǵyldy. Sonyń saldarynan Áset júldeden qaǵylsa, Nurbaqyttyń qolasy kúmiske almastyryldy. 2012 jyly Londonda Danııal Gadjıev úshinshi satyǵa jaıǵasty. Biraq ol da Qazaqstannyń týmasy emes. Daǵystannyń Kızılıýrt qalasynda týyp-ósken Danııal kezinde Reseıdiń týy astynda óner kórsetti. Ýaqyt oza Qazaqstanǵa qonys aýdaryp, belgili bapker Marat Turlyhanovtyń jetekshiligimen jattyqty.
2016 jyly Rıo-de-Janeıro Olımpıadasynda Qazaqstannyń grek-rım kúresi sheberleri tegisteı utyldy. Dál sol jaǵdaı bıyl Tokıoda da qaıtalandy. Biraq bul joly bulaı bolmaýy tıis edi. Sebebi elimizde kúres salasyn basqaryp otyrǵan azamattar tarapynan osy baǵytta kóp jumys atqaryldy. Eń birinshi kezekte, Olımpııa oıyndarynyń joldamasy taratylǵan eki birdeı dúbirli doda Qazaqstanda uıymdastyryldy. Biraq bizdiń jigitter óz múmkindikterin utymdy paıdalana alǵan joq. Nur-Sultanda jalaýy jelbiregen álem chempıonatynda nebári eki lısenzııaǵa qol jetkize aldyq. Eger Olımpıada saıystary alty salmaq dárejesi boıynsha ótetinin eskersek, bul tym nashar kórsetkish edi. Ol joldamalardy – Meırambek Aınaǵulov (60 kılo) pen Ashat Dilmuhamedov (77 kılo) ıelendi. Ekinshi irikteý týrnıri Almatyda uıymdastyryldy. Bul joly tek Nursultan Tursynovtyń (87 kılo) baǵy jandy. О́kinishke qaraı, Meıirjan Shermahanbet (67 kılo), Oljas Syrlybaı (87 kılo) jáne Georgıı Sýrsýmııa (130 kılo) ózderine artylǵan senimdi aqtaı almady.
Sońǵy lısenzııalyq týrnırdiń shymyldyǵy Bolgarııanyń bas shahary – Sofııada túrildi. Osy synaqqa qatysqan balýandarymyzdyń úsheýi de elge eńseleri túsip qaıtty. Olar – Almat Kebisbaev (67 kılo), Oljas Syrlybaı (87 kılo) jáne Álimhan Syzdyqov (130 kılo). Osylaısha, Olımpııa oıyndarynada Qazaqstannyń úsh-aq balýany kúsh synasý qurmetine bólendi. Ulttyq qurama bapkerleri Meırambek Aınaǵulov pen Nursultan Tursynovty (87 kılo) komandada qaldyrdy da, Ashat Dilmuhamedovti Demeý Jadyraevpen almastyrýdy jón kórdi.
Jalpy, joldamalar sarapqa salynatyn jarystar ótetin kezdiń ózinde-aq «Kimder el namysyn qorǵaýy tıis?» degen másele tóńireginde biraz áńgime órbidi. Máselen, Meırambektiń ornyna Aıdas Sultanǵalı barǵany jón degender boldy. Syr boıynyń ókili 2018 jyly Býdapeshtte álem chempıonatynyń qola júldegeri atandy. Meıirjan Shermahanbetti eki birdeı irikteýge qosqansha Almat Kebisbaevqa múmkindik berý kerek edi degen áńgime de shyqty. Oljas Syrlybaıǵa qaıta-qaıta senim artýdyń qajeti joq edi dep te aıtyldy.
О́kinishke qaraı, ǵalamdyq dodada beldesken úsh balýanymyz da senim údesinen shyǵa almady. Barlyǵy da alǵashqy aınalymda súrindi. Aınaǵulov qyrǵyzstandyq Jolaman Sharshenbekovten 0:8 esebimen oısyraı utyldy. Jadyraev japonııalyq Shoheı Iаbıkýdiń osal tusyn taba almady – 3:5. Tursynov germanııalyq Denıs Kýdladan tize búkti – 1:4. Bizdiń jigitterdi jeńgen balýandardyń eshqaısysy fınalǵa shyǵa almady. Nátıjesinde, qazaqstandyq grek-rım kúresi sheberleri jubanysh básekelerine de qatysa almaǵan kúıi elge eńseleri túsken kúıde oraldy.
Áıelder kúresinen de úsh otandasymyz jarys kórigin qyzdyrdy. Biraq úsheýiniń de qadamy sátsiz boldy. Rıo Olımpıadasynyń qola júldegeri Elmıra Syzdyqova (76 kılo) qyrǵyzstandyq Aıperi Medetqyzyna ese jiberdi – 1:8. Nur-Sultandaǵy dúnıejúzilik dodada úshinshi orynǵa taban tiregen Valentına Islamova (50 kılo) tusaýkesker kezdesýinde ekvadorlyq Lýsııa Gýzman Peresten jeńildi. Talaı iri dúrmekte ysylǵan tájirıbeli Tatıana Ahmetova (53 kılo) da alǵashqy aınalymnan asa almady. Ol polshalyq Roksana Zasınaǵa jol berdi.
Erkin kúres sheberleri arasynda Nurıslam Sanaev (57 kılo) qana senim údesinen shyǵa aldy. Reseıdiń Tyva Respýblıkasynda týyp-ósken sportshy óziniń jankeshtiligi men tabandylyǵynyń arqasynda qola medaldy moınyna ildi. Alǵashqy aınalymdarda Gvıneıa-Bısaýdyń ókili Dıamantıno Iýna Fafe men japonııalyq Iýkı Takahashıdi tize búktirgen Nurıslam jartylaı fınalda úndistandyq Ravı Kýmardan biraz upaı ozyp turdy. Biraq odan árige onyń áli jetpedi. Kýmar bizdiń jigittiń osal tusyn taýyp ketti. Al qola medal úshin tartysta Nurıslam bolgarııalyq Georgıı Vangelovten basym tústi.
Dál ol beleske Dáýlet Nııazbekov (65 kılo) pen Danııar Qaısanovtyń (74 kılo) da ıek artýyna múmkindikteri boldy. Biraq sheshýshi tusta olarǵa tabandylyq jetpispedi. Ekeýi de qarsylastarynan oısyraı utyldy. Dáýlet shırek fınalda ázerbaıjandyq Gadjı Álıev pen qola medal úshin básekede úndistandyq Bajrang Bajrangtyń aldynda tym dármensiz kórindi. Danııar jartylaı fınalda reseılik Záýirbek Sıdakovqa jáne úshinshi oryn úshin saıysta ózbekstandyq Bekzod Abdýrahmonovqa jarytyp qarsylyq kórsete almady. Sóz joq, olar myqty qarsylastarǵa tap boldy. Desek te bizdiń jigitter de osaldar sanatynan emes edi ǵoı. Nııazbekov te, Qaısanov ta qurlyq birinshilikterinde birneshe márte dara shyǵyp, álem chempıonattarynda jeńis tuǵyryna kóterilgen saqa sportshylar. Mine, osy jaıttyń barlyǵyn oı eleginen ótkize otyryp, qazaqtyń maqtaýly balýandarynyń Japonııa tórindegi jigersizdigine kúıindik.
Asa aýyr salmaqtaǵy Iýsýp Batyrmýrzaevtyń germanııalyq Gennadıı Gýdınovıchti 10:2 esebimen utyp jatyp, «týshege» túsip qalǵanyn múlde túsine almadyq. Jerlesimiz taǵy eki upaı alǵanda aıqyn basymdyqqa ıe bolatyn edi. Biraq olaı bolmady. Syn saǵatta Iýsýptyń júıkesi syr berip, qolda turǵan jeńisti ýysynan shyǵaryp aldy. Al Erǵalı Álisherge (97 kılo) esh ókpe aıta almaımyz. Tusaýkeser kezdesýge Aljırdiń apaıtósi shyqpaı qalyp, ekinshi kezeńde túrkııalyq Sýleıman Karadenızben aıqasty. Báseke barysynda qandasymyzdyń tórt upaıǵa tatıtyn ádisin tóreshi eki balmen ǵana baǵalady. Ol azdaı, bolmaıtyn jerde qarsylasyna upaı qosyp berdi. Sonyń saldarynan Karadenızden 7:8 esebimen utylǵan Erǵalı jarys jolynan shyǵyp qaldy.
Jalpy, kúres túrleri boıynsha qazaqstandyq balýandar súreńsiz nátıje kórsetti. Erkin kúres sheberleriniń kórsetkishin «ortasha» dep baǵalaýǵa bolady. О́ıtkeni olar bir qolaǵa qol jetkizip, taǵy eki balýan úshinshi oryn úshin talasty. Al grek-rım kúresi men áıelder kúresi sheberleriniń nátıjesi esh syn kótermeıdi. Olardyń barlyǵy da alǵashqy kezeńnen keıin kórermender qataryna qosyldy. Bir aıta keterligi, «klassıkter» osymen úshinshi Olımpıadadan quralaqan oralyp otyr. Alǵash ret 2000 jyly Sıdneıden qorjynymyz bos qaıtqan, odan keıin Rıo-de-Janeıro men Tokıodo jer sıpap qaldyq. Bul jaǵdaı osy salanyń tizginin ustap otyrǵan azamattarǵa oı salýy kerek. Qazaqstannyń sporttyq dańqyn arttyrǵan balýandyq ónerde óte tómen deńgeıge túskenimiz barsha jankúıerdi kúıindirdi. Muny eldigimizge syn deýimiz kerek.
ShQO-da zańsyz ań aýlaýdyń 11 deregi anyqtaldy
Aımaqtar • Búgin, 21:32
Elektr energetıkasy týraly zańǵa ózgerister engizildi
Prezıdent • Búgin, 21:12
Ekomınıstrliktiń kadr saıasaty qalaı júrýde?
Ekonomıka • Búgin, 20:33
Túrkistanda sýǵa batyp ketken úndistandyqtar áli tabylǵan joq
Aımaqtar • Búgin, 20:01
Aqyn Muhtar Shahanovtyń 80 jasyn toılaý Túrkııadan bastaldy
Rýhanııat • Búgin, 20:01
Shymkentte JShS dırektory 3 mln teńge urlady degen kúdikke ilindi
Aımaqtar • Búgin, 19:48
Prezıdent Reformalar jónindegi joǵary keńestiń otyrysyn ótkizdi
Prezıdent • Búgin, 19:25
Túrkııada maımyl shesheginiń alǵashqy jaǵdaıy rastaldy
Álem • Búgin, 19:23
Qazaqstanda qańtar oqıǵasy boıynsha 445 adam sottaldy
Qazaqstan • Búgin, 19:02
Aqmola oblysynyń aýyl sharýashylyǵy basqarma basshysy sottaldy
ANTIKOR • Búgin, 18:40
QTJ men Álııa Nazarbaeva arasyndaǵy kelisimshart kúshin joıady
Qazaqstan • Búgin, 18:22
«Ksell» jáne «Mobaıl Telekom-Servıske» qatysty tergeý bastaldy
Oqıǵa • Búgin, 18:01
Qazaqstanda koronavırýs juqtyrǵandar kóbeıip keledi
Koronavırýs • Búgin, 17:48
Qazaqstan mindetti sıfrlyq tańbalaýdy engizýge moratorııden bas tartty
Úkimet • Búgin, 17:32
Elordada «HAT» fılosofııalyq dramasynyń premerasy ótedi
О́ner • Búgin, 17:20
Bıyl elimizde 9 jańa ushaq satyp alynady
Qoǵam • Búgin, 17:12
Elordadan birqatar qalaǵa qosymsha poıyzdar qatynaıdy
Qoǵam • Búgin, 16:55
Qazaqstan taǵy 73 jolaýshylar vagonyn satyp alady
Qoǵam • Búgin, 16:48
Qyzyl kitapqa engen arqardy atqan brakoner ustaldy
Qoǵam • Búgin, 16:37
Múgedek balalarǵa bólingen qarjyny jymqyrǵan sheneýnik ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 16:25
Aqtaýǵa týrısterge arnalǵan charterlik reıs qatynaı bastady
Aımaqtar • Búgin, 16:18
Qor naryǵynda dollar baǵasy qymbattady
Qarjy • Búgin, 16:01
Sanksııalyq tizimdegi taýarlarǵa turaqty monıtorıng júrgiziledi
Qazaqstan • Búgin, 15:40
Ulttyq bank tólem kartochkalarynyń jańa júıesin iske qosty
Qarjy • Búgin, 15:31
Qyzylordada 19 adamdy aldap soqqan alaıaq qamaýǵa alyndy
Aımaqtar • Búgin, 15:20
El ekonomıkasyna úles qosatyn ınvestor kóbeıdi
Ekonomıka • Búgin, 15:11
«Sergek» jobasy 2023 jyldyń sońynda aıaqtalady
Qoǵam • Búgin, 14:57
Aqtaýda qoǵamdyq kólikter 100 paıyzǵa jańardy
Aımaqtar • Búgin, 14:49
Almatyda turǵyn úıdegi lıft qulap, bir adam zardap shekti
Oqıǵa • Búgin, 14:38
Abaı oblysy Kókpekti aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 14:28
Qazaqstanda zańsyz júrgen 322 sheteldik elden shyǵaryldy
Qoǵam • Búgin, 14:20
Pavlodar oblysynda memlekettik shekarany zańsyz ótken reseılik ustaldy
Aımaqtar • Búgin, 14:08
IIDM-de komıtet tóraǵasynyń orynbasary taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 13:28
Oqý jylyn maýsym aıynyń sońyna deıin uzartý usynyldy
Bilim • Búgin, 12:50
«Operator ROP-tyń» burynǵy quryltaıshysyna izdeý jarııalandy
ANTIKOR • Búgin, 12:42
Ulttyq bank aqsha-kredıt saıasatyn kúsheıtýi múmkin
Ekonomıka • Búgin, 12:30
Aqtaýda munaı-gaz jabdyqtaryn óndiretin zaýyt iske qosyldy
Aımaqtar • Búgin, 12:21
Qoshanov: Parlamenttiń ekinshi sessııasy mańyzdy sheshimderge toly boldy
Parlament • Búgin, 12:10
Qazaqstanda jetim balalarǵa qamqorshy taǵaıyndaý rásimi jeńildeıdi
Qoǵam • Búgin, 11:58
Almatydaǵy densaýlyq saqtaý basqarmasynyń basshysy aýysady
Aımaqtar • Búgin, 11:43
Uqsas jańalyqtar