Grantpen oqyǵan túlekter aýylda jumys isteýge qulyqsyz

Olaı dep otyrǵanymyz, sıfr­lyq tehnologııalar aýyl sharýa­shylyǵy salasy mamandaryna jańa talaptar júktep, tehnıkalyq bilimi joǵary, agronomııany jetik meńgergen IT mamandar, marketolog, ınnovasııa sarapshysy, satý menedjeri sııaqty biliktiligi jo­ǵa­ry mamandardyń salany alǵa súıreıtinine senim artady. Iаǵnı eńbek naryǵynyń basty talaby – óndiriske ınnovasııalyq tehnologııalardy engizý, oıy ozyq, zaman talabyna saı kadrlardy daıarlaý.

Osy oraıda sarapshylar ozyq oıly mamandardy aýylǵa tartý máselesinde tyń strategııa qa­jet­tigin aıtady. Derekter joǵa­ry oqý ornyn memlekettik grant­pen bitirgen túlekterdiń bo­lar-bolmas kórsetkishiniń ǵana aýyl­da jumys isteýge yqylasty eke­nin kórsetip otyr. Segiz sektor boıynsha jemqorlyqqa qar­sy júrgizilgen monıtorıng nátı­jesinde agrarlyq baǵyttaǵy ma­man­dardyń óz kásibimen jumys iste­meı­tini, ıaǵnı memlekettik grant ese­binen oqyǵan túlekterdiń 9,6 pa­ıyzy ǵana jumys isteıtini anyq­talǵan. Búginde jergilikti atqarýshy organdar derekteri boıynsha, agronom, mal dárigeri, ınjener-mehanık, tehnolog mamandaryna suranys joǵary. Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligi derekteri boıynsha, ótken jyly bitirgen 4 206 túlektiń 60 paıyzǵa jýyǵy ǵana jumysqa ornalasqan. Al jyl saıyn 3 myńǵa jýyq ma­manǵa suranys baıqalady. Osy­ǵan baılanysty tıisti mı­nıstr­lik jergilikti organdarǵa bitirý­shi túlekter úshin jaǵdaı jasaý qa­jettigi júktelip, aýyl kvotasy­na qatys­ty másele turaqty kóterilip keledi. Al ótken jyldyń on aıyn­­daǵy kórsetkishi boıynsha aýyl sha­­rýashylyǵy salasyndaǵy elek­t­­rondy eńbek bırjasynda 50 myń­­nan asa bos jumys orny ja­rııa­­la­nyp, mehanızasııa sala­syn­daǵy mamandarǵa suranys artqan.

Aýyl sharýashylyǵy maman­dary­nyń aýyldarda turaqtap qalýyna baılanysty Ulttyq ag­rarlyq ǵylymı-bilim berý or­­ta­lyǵy tarapynan tushymdy pi­kir aıtylǵan bolatyn. Iаǵnı bo­­lashaq agrarshylardyń basqa sala­ǵa ári elden ketpeýi úshin kre­dıt­ti oqý júıesiniń mańyzy zor. Bul jaǵ­daıda oqý ornyn bitir­gen tú­lek kem degende úsh jyl aýylǵa qyzmet etýge múddeli. Osy tusta sońǵy jyldarda aýyl sha­rýashylyǵy ǵylymymen aı­na­lysatyn mamandardyń sany kemip, ǵylymı dárejesi bar ǵa­lym­dardyń ortasha jasy – 50-57-ni, bas ǵylymı qyzmetkerlerdiń ortasha jasy – 60-65 jas, jetekshi jáne aǵa ǵylymı qyzmetkerlerdiń – 50-54 jas, kishi ǵylymı qyz­met­ker 30 jastyń shamasynda ekeni de eskerilgeni abzal. Otan­dyq ǵylymnyń qartaıyp bara jatqany – ǵalymdar tarapynan únemi aıtylyp júrgen túıtkildi másele. Degenmen sarapshylardyń bir parasy mamandarǵa áleýmettik jaǵdaı jasalmaı, qandaı da bir talaptardy engizý qısynsyz ekenin aıtady. Bul úshin aýyl sharýashylyǵy damyǵan elder tájirıbesinde ozyq úlgilerdi de basshylyqqa alý mańyzdy. Iаǵnı aldaǵy ýaqytta aýyl sharýa­shy­lyǵy salasyna kásibı maman­dardy tartý máselesine jiti kóńil bóle otyryp, keshendi baǵ­dar­lama jasaý qajet. Ol úshin aýyl sharýashylyǵy sektorynyń jańa tehnologııalarmen jabdyqtalýy, mamandar eńbekaqysynyń jo­ǵary bolýy sııaqty bir-birinen bóle jaryp qaraýǵa bolmaıtyn máse­leler eskerilýi qajet.

Qazirgi tańda sıfrly tehno­logııanyń dendep enýi men júıe­lerdiń avtomattandyrylýy eń­bek naryǵyna kóptegen ózgeris áke­lýde. Osy oraıda keıbir ma­­man­dyqtar kereksiz bolyp, jańasy paıda bolýda. Shaǵyn ón­diristerdiń ózi avtomattandyrylýda. Derekter boıynsha bú­ginde salada on jańa mamandyq ashylsa, on shaqtysy joıylýdyń aldynda tur. Robottehnık, jer jáne sý resýrstarymen aınalysatyn IT-ınjener, agronom-ekonomıst, sıfrly agronom, aýyl sharýashylyǵyndaǵy jańa tehnologııalar jónindegi maman, taǵy basqa mamandyqtar salada suranysqa ıe kásip deıtin bolsaq, jergilikti jerlerde eń­bek naryǵyna, ásirese aýyl sharýa­shylyǵy mamandyqtaryna monı­torıng kezeń-kezeńimen jasa­lyp otyrǵany mańyzdy. Onyń nátı­jesi saladaǵy túıtkil­di jaıt­tardyń der kezinde anyq­ta­lýyna múmkindik beredi. Al bo­la­shaǵyn aýylmen baılanysty­r­yǵysy keletin kásibı mamandarǵa jaǵdaı jasaýdyń tetikterin qarastyrý – ýaqyt kúttirmeıtin másele.