Joldaý halyqtyń turmys sapasyn jaqsartady

 Ekonomıkalyq baǵytta 6 zań qabyldanady

Ulttyq ekonomıka mınıstri Áset Erǵalıev ekonomıkalyq reformalardy iske asyrý jónindegi negizgi sharalar týraly baıandama jasady. Memleket basshysy «Halyq birligi jáne júıeli reformalar – el órkendeýiniń berik negizi» atty Qazaqstan halqyna Joldaýy aıasynda ekonomıkanyń sapaly ósýin qamtamasyz etý jáne halyqtyń ómir súrý deńgeıin arttyrý boıynsha naqty mindetter qoıdy. «Bar­lyǵy 70-ke jýyq tapsyrma berildi. 6 zań qabyldaý qajet. Bul – stresti aktıv­terdi ekonomıkalyq aınalymǵa qaıtarý, jeke qosalqy sharýashylyqtar, aglomerasııalardy damytý, ǵylymdy damytý jáne kásibı biliktilik týraly zańdarǵa, sondaı-aq Salyq jáne Bıýdjet kodeksterine ózgerister engizý. Úsh tujyrymdama be­ki­tý qajet. Bul – memleket qarjysyn bas­qarý, kóshi-qon saıasaty, sondaı-aq otba­sylyq jáne genderlik saıasat tujy­rym­damalary», dedi Á.Erǵalıev.

Onyń aıtýynsha, ár óńir úshin Infra­qurylymdyq damý baǵdarlamalary ázir­lenetin bolady.

Ulttyq bank tóraǵasy Erbolat Dosaev Memleket basshysynyń bıylǵy Jol­daýyn iske asyrý maqsatynda 2022 jyly ın­flıasııany 4-6% nysanaly dálizge qaı­tarýǵa aıryqsha kóńil bólinetindigin aıtty. «Bıylǵy 8 aıdyń qorytyndysy boıynsha, ishki óndiris qajettiliginiń resmı jabylýyna qaramastan, jekelegen naryqtardaǵy turaqty teńgerimsizdik nátı­jesinde azyq-túlik ınflıasııasynyń ósýi 11,4%-dy qurady. Maýsymaralyq kezeń­de kartop pen sábizdiń baqylaýsyz eksportyna baılanysty jazǵy aılarǵa tán baǵaǵa qaraǵanda kúrt ósýi, sonyń saldarynan ishki naryqta defısıttiń paıda bolýy osy jylǵa tán kórinis boldy», dedi E.Dosaev.

Joǵaryda kórsetilgen faktorlardyń negizinde Memleket basshysynyń tapsyrmasyn iske asyrý úshin azyq-túlik baǵasynyń ósýine qarsy kúreste Úkimet pen ákimderdiń negizgi kúsh-jigerin ta­ýar óndirisiniń, eksport pen ımport balansyn eskere otyryp, ishki naryqty jan-jaqty tolyqtyrýǵa jumsaý kerek. Inflıasııany 2022 jyly nysanaly dálizge qaıtarý boıynsha Joldaýda qoıylǵan mindetterdi tıimdi túrde sheshý úshin 2021-2023 jyldarǵa arnalǵan ınflıasııaǵa qarsy áreket etý sharalarynyń kesheni ázirlenip, kelisýdiń sońǵy satysynda tur. Makroekonomıkalyq saıasatty úılestirý jónindegi 2021-2023 jyldarǵa arnalǵan kelisimmen birge bul sharalar ınflıasııanyń azyq-túlikke jatatyn jáne azyq-túlikke jatpaıtyn bó­likteriniń monetarlyq emes faktorlaryn aıtarlyqtaı tómendetýdi qamtamasyz etýge, ortamerzimdi negizde boljamdy jáne teńgerimdi tarıftik saıasatty qam­tamasyz etýge tıis.

Qarjy mınıstri Erulan Jamaý­baev­tyń aıtýynsha, mınıstrlik múddeli mem­lekettik organdarmen birlesip, kóleńkeli ekonomıkaǵa qarsy is-qımyl jónindegi is-sharalar josparyn iske asyrýda.

Memlekettik jáne kvazımemlekettik boryshty basqarý jónindegi tujy­rym­damany ázirleý týraly tapsyrma sheńberinde is-sharalar memlekettik organdar júrgizip jatqan jumysty eskere otyryp úılestiriledi. Tujyrymdamanyń negizgi tásilderi retinde mynadaı sharalar­dy aıqyndaý usynylady: memlekettik bo­ryshtyń ósýin shekteý jáne ony qaýip­siz deńgeıde ustap turý úshin bıýdjet tapshylyǵyn kezeń-kezeńimen tómen­detý, borysh turaqtylyǵynyń negizgi kór­setkishterin belgileý, barynsha ekono­mıkalyq tıimdilikke qol jetkizý úshin jobalardy egjeı-tegjeıli irikteý jáne t.b.

Jalpy, usynylyp otyrǵan sharalar 2025 jyldyń sońyna qaraı memlekettiń ekonomıkaǵa qatysý úlesin jalpy ishki ónimniń 14%-na deıin qysqartýǵa múm­kin­dik beredi.

Memlekettik josparlaýdyń aqpa­rat­tyq júıesin damytý jumysy jalǵasady. Joba sheńberinde «Memlekettik ınves­tı­sııalyq jobalar» modýli iske asyrylady. Bul memlekettik ınvestısııalyq jo­ba­lardyń qujattamasyn qalyptastyrýǵa jáne memlekettik organdarmen kelisýge arnalǵan. Memlekettik satyp alý josparlaryn avtomatty túrde qalyptastyrý úshin memlekettik josparlaýdyń aqpa­rat­tyq júıesin memlekettik satyp alý portalymen ıntegrasııalaý iske asyrylady.

«Halyqtyń memlekettik qarjyny bas­qarý men baqylaýǵa qatysýyn keńeıtý úshin normatıvtik quqyqtyq aktilerge tıisti túzetýler engizilmek. Bul abattan­dyrý jáne turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyq bıýdjetindegi «halyqtyń qatysý» úlesin 10 esege arttyrýǵa múm­kindik beredi», dedi E.Jamaýbaev.

Azyq daqyldaryn ósirý alqaby 2 ese ulǵaıady

Aýyl sharýashylyǵy mınıstri Erbol Qarashókeev aýa raıy faktorlarynyń aýyl sharýashylyǵy óndirisine teris áserin boldyrmaý, sondaı-aq mal sharýa­shylyǵynyń azyqtyq bazasyn damytý maqsatynda eginshilikte naqty árta­rap­tandyrý isi júzege asyrylatynyn aıtty. «Bul úshin aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshiler arasynda keńinen túsindirý jumystary júrgiziledi. Sondaı-aq jer paıdalanýshylardyń qazirgi zamanǵy sıfr­ly tehnologııalardy, ǵaryshtyq monıtorıng pen jerdi qashyqtyqtan zondtaýdy, ártaraptandyrý prosesin mem­lekettik retteý sharalaryn paıdalana otyryp, jaldaý sharty sheńberinde ózderine qabyldaǵan mindettemelerdi oryndaýyn baqylaý tetikteri ázirlenetin bolady. Nátıjesinde, azyqtyq daqyldardy ósi­rý alańynyń aýyspaly egistegi úlesi ǵy­lymı negizdelgen normalarǵa deıin jet­kizilip, keminde 2 ese ulǵaıady», dedi Aýyl sharýashylyǵy salasynyń basshysy.

Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstri Beıbit Atamqulovtyń aıtýynsha, Memleket basshysynyń otandyq ónerkásip úshin shıkizat taýarlarynyń baǵasy men kóleminiń qoljetimdi bolýy jónindegi tapsyrmalaryn oryndaý aıasynda ónerkásiptik saıasat týraly zań jobasyna ishki naryqtaǵy shıkizatqa baǵalardy belgileýge baqylaý engiziledi. Ekinshiden, London metaldar bırjasy (LME) baǵa­sy­nan dıskont usyný qaǵıdatymen el ishinde bırjalyq metaldarǵa baǵa belgileý mehanızmi engiziledi. Ol shıkizatty qaıta óńdeý deńgeıine baılanysty bol­maq. Iаǵnı qorytpalar nemese prokat óndir­gende eń tómengi jeńildik beriledi. Al daıyn buıymdar óndirilgende eń joǵary jeńildik engiziledi. Úshinshiden, qaıta óńdeýshiler men jańadan iske qosylatyn kásiporyndardyń qýattaryna qaraı ishki qaıta óńdeýge metaldar kólemin rezervteý engiziledi. Mınıstrdiń aıtýynsha, mınıstrlik jyl sońyna deıin osy mańyzdy mindettiń ońtaıly sheshiminiń nusqasyn ázirleıdi. 

Biryńǵaı turǵyn úı saıasaty pysyq­talyp jatyr. Mınıstrdiń aıtýynsha, úı kezeginde turǵan azamattarǵa «Otbasy bankiniń» ıpotekalyq baǵdarlamalary boıynsha bastapqy jarna kólemi baspana qunynyń 10%-yna deıin tómendetiledi. Otbasy tabysyna baılanysty jeńildikti nesıelendirý boıynsha mólsherleme jyldyq 2% jáne 5% bolady. «Baspana jaǵ­daıyn jaqsartýǵa zeınetaqy jınaqtaryn paıdalaný týraly qaǵıdalarǵa ózgerister engiziledi. Soǵan sáıkes zeınetaqy jınaq­tarynyń jetkilikti sheginen asatyn bó­ligin úı satyp alý úshin «Otbasy bankiniń» shotyna aýdarýǵa múmkindik beriledi», dedi B.Atamqulov. 

Sýtegi energetıkasyn damytý qolǵa alynady

Energetıka mınıstri Nurlan Noǵaev­tyń aıtýynsha, elektr energııasyn tuty­nýdyń ósýin jáne eldiń energııa teńgeri­min­degi balamaly jáne jańartylatyn ener­gııa túrleriniń úlesin eskere otyryp, ma­nevrlik qýattardy damytý respýblıkanyń energetıkalyq qaýipsizdigin qamtamasyz etý úshin qajetti shart bolyp tabylady.

 Mınıstrlik beıbit maqsattaǵy atom men sýtegi energetıkasyn damytý boıynsha jańa tásilderdi ázirleýdi josparlap otyr. Memleket basshysynyń tapsyrmasyn oryndaý úshin mınıstrlik «Samuryq-Qazyna» UÁQ» AQ-men birlesip, beıbit maqsattaǵy atomdy damytýǵa baılanysty máselelerdi zerdeleıtin bolady. Atom salasynda bilikti kadrlardy daıarlaý salasynda mınıstrlik múddeli memlekettik organdarmen jáne uıymdarmen birlesip, atom salasynyń mamandyqtary boıynsha álemniń jetekshi joǵary oqý oryndarynda stýdentterdi oqytýǵa granttar men stıpendııalar bólý jóninde jumys júrgizetin bolady. Qazaqstanda sýtegi energetıkasyn damytý maqsatynda Ener­getıka mınıstrligi sýtegi energetıka­syn damytýdyń negizgi tásilderin aıqyn­daıtyn bolady.

6 oblysta 9 jańa sý qoımasy salynady

Ekologııa, geologııa jáne tabıǵı resýrstar mınıstrligi Ulttyq geologııalyq qyzmetti qurady. «Atalǵan qyzmet «biryń­ǵaı tereze» qaǵıdaty negizinde jumys isteıdi. Onyń nátıjesinde ınvestor zamanaýı formattaǵy jer qoınaýynyń úsh ólshemdi modeli qurylǵan sapaly aqparatpen qamtamasyz etiledi. Sonymen qatar irgeli, qoldanbaly ǵylym men óndi­ris kúshin biriktirýge múmkindik alady», dedi vedomstvo basshysy Maǵzum Myr­za­ǵalıev.

 Bıyl 1050 shaqyrym kanaldy qaıta jańǵyrtý josparlanyp otyr. Bul 78 myń ga sýarmaly jerdi aınalymǵa engizýge múm­kindik beredi. «5 jyl ishinde uzyndyǵy shamamen 2,3 myń shaqyrym bolatyn keminde 120 kanal qaıta jańartylady. Nátı­jesinde, 600 myń ga aınalymǵa engizi­letin bolady. 2025 jylǵa qaraı sýarmaly jerlerdiń kólemi 2,2 mln ga jetkiziledi. Bul aýyldyq jerlerde 120 myń jumys ornyn qurýǵa jáne jyl sa­­ıyn 510 mlrd teńgeniń ónimin ósirýge yqpal etedi», dedi Ekologııa mınıstri.

Budan basqa, 2025 jylǵa deıin 6 oblysta jalpy kólemi 1,7 mlrd tekshe metr bolatyn 9 jańa sý qoımasy salyndy. Nysandardyń jalpy quny 51,0 mlrd teńgege teń.

Eń tómengi jalaqynyń ósýi 1 mln 650 myń jaldamaly qyzmetkerdiń aqshalaı tabysynyń artýyna ákeledi.

Eńbek jáne halyqty áleýmettik qor­ǵaý mınıstri Serik Shápkenovtiń aıtýyn­sha, Memleket basshysynyń jarııa etken bastamalaryna sáıkes eńbekaqyny arttyrý boıynsha sharalar qabyldanady. Birinshiden, 2022 jylǵy 1 qańtardan bastap eń tómengi jalaqy 60 myń teńge mólsherinde belgilenedi. Atalǵan shara ekonomıkanyń barlyq salasynda jumys isteıtin 1 mln 650 myń jumyskerdiń aqsha­­laı tabystarynyń artýyna ákeledi. Bul son­daı-aq biliktiliktiń razrıadaralyq júıe­sin eskere otyryp, basqa da qyzmet­ker­lerdiń tabysyn arttyrýǵa múmkindik beredi.

Ekinshi, azamattyq qyzmetshilerdiń 588 myń jekelegen sanatynyń jalaqysyn kezeń-kezeńimen arttyrý boıynsha Úkimet qaýlysynyń jobasy ázirlenedi. «Sonyń nátıjesinde 2022 jyldan bastap olardyń jalaqysy jyl saıyn 20%-ǵa artyp, 2025 jylǵa qaraı 2 ese artady», dedi S.Shápkenov.

Ár jyl saıyn 200 mektep

 Bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat Aımaǵambetov 1000 jańa mektep qury­lysy boıynsha aıtty. «Bıylǵy jyldyń ózinde 200 jańa mektepti iske qosamyz. Kelesi 4 jyl ishinde jyl saıyn 200 mektep salynatyn bolady. Jańa mektepterdi salý 4  negizgi mehanızm arqyly iske asyry­lady. Jergilikti atqarýshy organdar osy 1000 mektepti salý úshin qajet­ti jer ýchaskelerin aldyn ala bólip, onyń ınter­aktıvti kartasyn ázirleýi qajet. Oǵan qosa 1500, 2000, 2500, 3000 oqýshyǵa ar­nalǵan mektepterdiń zamanaýı tıptik jobalaryn daıyndap, mektep quryly­sy­nyń monıtorıngi boıynsha elektrondy portaldy iske qosý kerek», dedi mınıstr.

Tolyq jınaqtalǵan aýyl mektepterin jan basyna qarjylandyrýǵa birtindep kóshirý 2023 jyldan bastalady. A.Aıma­ǵam­betovtiń aıtýynsha, osy shara qala men aýyl mektepteri arasyndaǵy sapa alshaqtyǵyn da sheshýge múmkindik beretin bolady.

Aqparat jáne qoǵamdyq damý vıse-mınıstri Serik Egizbaev Prezıdent Jol­daýyn iske asyrý boıynsha Qazaqstanda aýyldyq jerlerdegi azamattyq bastamalardy qoldaý tetigi ázirlený ústinde ekenin aıtty.

Jalpyulttyq jospar ázirlenedi

Máseleni Úkimet basshysy Asqar Ma­mın qorytyndylady. «Memleket basshysy elimizdiń odan ári áleýmettik-ekono­mı­kalyq damýynyń negizgi basymdyqtaryn belgilep berdi. Prezıdenttiń alǵa qoı­ǵan mindetteri men bastamalary qoǵamnyń suranysy men zamanaýı syn-tegeýrinderge negizdelgen. Onyń iske asyrylýy ekonomıkanyń ornyqtylyǵy men básekege qabilettiligin odan ári arttyrýdyń, halyqtyń ál-aýqatynyń artýy men turmys sapasynyń jaqsarýynyń faktorlaryna aınalmaq», dedi A.Mamın.

Premer-Mınıstr Joldaýdy iske asyrý Úkimettiń naqty ári úılesimdi is-qı­mylyn talap etetinin atap ótti. Úkimet basshysy Joldaýdyń negizgi basym­dyqtarynyń biri azamattardyń áleýmettik kóńil kúıin jaqsartyp, ál-aýqatyn arttyrý ekenin atap ótti. Alǵa qoıylǵan mindetterdi sheshý halyqtyń naqty tabysyn, densaýlyq saqtaý jáne bilim berý júıeleriniń tıimdiligin arttyrýǵa, eńbek naryǵyndaǵy ahýaldy jaqsartýǵa, shaǵyn jáne orta bıznesti damytýǵa, shıkizattyq emes eksport pen ónimdiliktiń ósýimen ekonomıkany odan ári ártaraptandyrýǵa, makroekonomıkalyq turaqtylyqty nyǵaıtýǵa, sıfrlandyrý arqyly memle­kettik basqarý júıesin jetildirýge yqpal etetin bolady.

Premer-Mınıstr elimizdiń árbir óńir­inde ınfraqurylymdy jańǵyrtýǵa, óńirdiń ereksheligin eskere otyryp, halyqtyń turmys sapasy men tabysyn arttyrý úshin neǵurlym ózekti máselelerdi sheshýge baǵyttalǵan naqty jobalar iske asyrylatynyn atap ótti. Memleket basshysynyń óńirlik damý boıynsha alǵa qoıǵan mindetteri Aýmaqtyq damý josparynda kórinis tabady. Memleket basshysy Joldaýynyń barlyq baǵyttaryn iske asyrý boıynsha bıylǵy 7 qyrkúıekke deıin Jalpyulttyq jospar ázirlenip, Prezıdenttiń bekitýine engiziledi. Úkimet basshysy ár memlekettik jáne jergilikti atqarýshy organ Memleket basshysynyń tapsyrmalary men bastamalaryn oryn­daýǵa dereý kirisýge tıis ekenin atap ótti.