Toǵyz banktiń qyzmeti toqtaıdy

Agenttiktiń habarlaýynsha, qazirgi ýaqytta 9 bank taratylý satysynda tur. Bular – «Valıýt-tranzıt bank», «Qazın­vest­bank», Delta Bank, «Ek­sımbank Qazaq­­stan», «Astana Banki», Qazaq Banki, Tengri Bank, AsiaCredit Bank jáne Capi­tal Bank Kazakhstan. Bankterdiń taratý óndiristerin júrgizý tártibi jáne prosesi týraly habarlaǵan agenttik bank kredıtorlarynyń talaptary «Qazaqstan Respýblıkasynyń bankter jáne bank qyzmeti týraly» zańy negizinde oryndalatynyn aıtady:

Birinshi kezekte, eńbekaqy tóleý bo­ıynsha jáne ómiri nemese densaýlyǵyna zııan kelgeni úshin bank jaýapkershilik atqaratyn jeke tulǵalar boıynsha talaptar qanaǵattandyrylady. Ekinshi kezekte, jeke tulǵalardyń depozıtteri bo­ıyn­sha kepildik berilgen soma she­gin­de «Qazaqstannyń depozıtterge kepil­dik berý qory» AQ (QDKQ) aldyn­da esep aıyrysý. Úshinshi kezekte, bank múl­kiniń kepilimen qamtamasyz etilgen mindet­temeler boıynsha esep aıyrysý. Tórtinshi kezekte, úlestes tulǵalar bolyp tabylmaıtyn jeke tulǵalardyń QDKQ kepildik berilgen somasynan asatyn depozıtteri boıynsha, sondaı-aq zeınetaqy aktıv­teri­niń esebinen júzege asyrylǵan depo­zıtter boıynsha jáne «ómirdi saq­tan­dyrý» salasy boıynsha júzege asy­rylǵan saqtandyrý uıymdarynyń depozıtteri boıynsha esep aıyrysý. Besinshi kezekte, kommersııalyq emes uıymdardyń jekelegen sanattarynyń (qaıyrymdylyq uıymdary, Uly Otan soǵysynyń ardagerleri, múgedekter qoǵamdary) aldynda esep aıyrysý. Altynshy kezekte, úlestes emes zańdy tulǵalardyń depo­zıtteri boıynsha esep aıyrysý. Jetin­shi kezekte, salyqtar, alymdar jáne bıýd­jetke tólenetin basqa da mindetti tólem­der boıynsha esep aıyrysýlar, res­pýb­lıkalyq bıýdjet qarajaty jáne Qazaq­stan Respýblıkasy Ulttyq qorynyń qara­jaty esebinen berilgen qaryzdar. Segizin­shi kezekte, qalǵan kezekterge kirmegen basqa kredıtorlar aldyndaǵy esep aıy­rysýlar. Toǵyzynshy kezekte, úlestes jeke jáne zańdy tulǵalardyń depozıtteri boıynsha esep aıyrysý. Onynshy kezekte, rettelgen borysh jáne merzimsiz qarjy quraldary boıynsha esep aıyrysý.

Bul rette árbir kezektiń talaptary aldyńǵy kezektiń talaptary tolyq oryn­­dalǵannan keıin qanaǵattan­dyry­lady. Taratý óndirisin jedel aıaqtaý jáne kredı­torlardyń talaptaryn óteý maq­satyn­da agenttik banktiń taratý komıs­sııa­syn taǵaıyndaıdy. Taratý komıssııa­sy­nyń quramyna taratý komıssııasynyń tór­aǵasy men múshelerine qoıylatyn talap­tarǵa sáıkes keletin kandıdattar, QDKQ qyzmetkerleri nemese agenttik qyz­met­kerleri kiredi. Ol komıssııa taraty­latyn banktiń atynan áreket etedi jáne óz quzyretine kiretin máseleler bo­ıyn­sha derbes sheshim qabyldaı ala­dy: ıaǵnı kredıtorlar tizilimin qalyptas­tyra­­dy, múlikti satý boıynsha saýda-sat­t­yq uıymdastyrady, bereshekti sot tártibim­en óndirip alý boıynsha áreket etedi.

«Bankti májbúrlep taratý kezinde kredıtorlardyń múddelerin qamtamasyz etý jáne olardyń qatysýymen sheshimder qabyldaý úshin kredıtorlar komıteti qurylady, onyń negizgi ókilettigi – banktiń aktıvterin (múlkin) ótkizý josparyn bekitý jáne taratý shyǵystarynyń smetasyn bekitý. Kredıtorlar komıteti­niń quramyna talaptardyń eń kóp somasy bar kredıtorlar, árbir kezektegi kredıtorlar sanatynan bir-bir ókilden kiredi. Komıtetke engizilgen kredıtorlardyń sany úsh ókilden kem bolmaýy tıis» delinedi agenttik habarlamasynda.

Taratylatyn toǵyz banktiń segizinde («Qazınvestbankten» ózgesinde) kredıtorlar komıteti bar eken. Sondaı-aq taratý óndirisiniń sheńberinde bank aktıvteri­nen taratý massasy qalyp­tastyrylady. Taratylatyn banktiń aktıvteri: banktiń menshikti múlkinen; zańdy jáne jeke tulǵalarǵa berilgen qaryz­dardan; aqshadan; baǵaly qaǵazdar­dan; jyljymaly jáne jyljymaıtyn múlikten turady.

«Taratylatyn banktiń úıleri men ǵımarattary, ózge jyljymaıtyn múlik obektileri, kólik quraldary qunyna qaramastan, sondaı-aq taratylatyn banktiń múlkiniń bireýiniń baǵalaý quny 100 aılyq eseptik kórsetkishten asatyn ózge múlki jarııa saýda-sattyq (aýksıon) arqyly ǵana ótkiziledi. Bankterdiń búkil múlkin ótkizý týraly aqparat taratylatyn banktiń saıtynda jarııalanady. Taratylatyn bankterdegi aktıvterdiń negizgi túri qaryzdar boıynsha bereshek jáne debıtorlyq bereshek bolyp tabylady. Bul rette taratylatyn bankterdiń nesıe portfelindegi NPL deńgeıi 84 paıyzdan 99 paıyzǵa deıingi aralyqty quraıdy» delinedi habarlamada.

Qazir ár bank kredıtorlar talaptaryn oryndaýdyń túrli satysynda júr. «Qazınvestbank», «Eksımbank Qazaqstan» jáne Delta Bank-tiń taratý komıssııalary depozıtor-jeke tul­ǵa­larǵa tólengen kepildik ótemaqylar boıynsha QDKQ aldyndaǵy, sondaı-aq QDKQ-nyń kepildik tóleminiń eń joǵary mólsherinen asyp túsetin depozıtter boıynsha jeke tulǵalar aldyndaǵy óz mindettemelerin tolyq ótegen. Sonymen qatar «Qazınvestbank» zańdy tulǵalar aldyndaǵy talaptardy 5,8 paıyzǵa nemese 6,3 mlrd teńgege, «Eksımbank Qazaqstan» 19,1 paıyzǵa (2 mlrd teńge) jáne Delta Bank múlik kepilimen qamtamasyz etilgen kredıtordyń aldynda 15,9 paıyzǵa (2,2 mlrd teńge) qanaǵattandyrdy. Al «Valıýt-tranzıt bank», «Astana Banki», Qazaq Banki jáne Tengri Bank-tiń taratý komıssııalary depozıtor-jeke tulǵalarǵa tólengen kepildik ótemaqysy boıynsha QDKQ aldyndaǵy talaptardy qanaǵattandyrý satysynda tur. 2021 jylǵy 1 qazandaǵy jaǵdaı boıynsha Tengri Bank QDKQ aldyndaǵy talaptardy 87 paıyzǵa nemese 15,4 mlrd teńgege, «Valıýt-tranzıt bank» 57 paıyzǵa (10,4 mlrd teńge), «Astana Banki» 43,9 paıyzǵa (16,5 mlrd teńge), Qazaq Banki 16,3 paıyzǵa (3,3 mlrd teńge) qanaǵattandyrǵan.

Agenttik AsiaCredit Bank-tiń aralyq teńgerimdi qalyptastyryp, Capital Bank Kazakhstan-nyń isterdi ýaqytsha ákim­shilikten taratý komıssııasyna berý bo­ıynsha jumys júrgizip jatqanyn aıtady. Osy isterdi aıaqtaǵan soń olar kredıtorlar tizilimin qalyptastyrý jáne kredıtorlar komıtetin qurýǵa kirispek. Tutas­taı alǵanda, kredıtorlardyń talap­­taryn odan ári qanaǵattandyrý mól­­sheri bank­terdiń taratý massasyna kiretin aktıv­terdiń sapasyna baılanysty bolmaq.

Azamattar qyzmeti toqtaıtyn bank­terdiń taratý óndirisiniń barysy týraly aqparatty agenttiktiń resmı saıty­nan taba alady. Al depozıtor-jeke tulǵa­larǵa kepildik berilgen ótemdi tóleý bary­sy týraly aqparat QDKQ resmı saıtyn­da jarııalanǵan. Taratylatyn bank­ter de ózderiniń resmı resýrsynda bankterdiń satylatyn múlki týraly aqpar shyǵarady.