Dızaıny – erek, reńi – bólek

Qazaqstanda kolleksııalyq jáne ınvestısııalyq teńgelerdiń uzyn-sany – 500-den asady. Onyń kóbi dızaıny jaǵynan talaı halyqaralyq konkýrstarda top jaryp júr. Ulttyq banktiń qolma-qol aqsha aınalysy departamentiniń bas dızaıneri Almat Basenovtiń aıtýynsha, sońǵy jyldary kolleksııalyq teńgeler naryǵy jaqsy damyp, ony syılyq retinde satyp alýshylar kóbeıgen. «Álemniń kóptegen Teńge saraılary kolleksııalyq monetalardy jasaǵanda burynǵydaı kon­­servatıvti tásilden góri kádesyı baǵytyna kóbirek moıyn bura bastady. Dızaıny jaǵynan klassıkalyq  úlgi­degi monetalar trendke endi», deıdi ol.

Elimizde jádiger retinde shyǵarylǵan monetalar kóp. Olardyń árqaısysy – dara dızaınymen erekshelenedi. Atap aıtqanda, quny 5000 teńgelik, salmaǵy 1 kg 925 synamaly kúmisten jasalǵan Qazaqstan táýelsizdiginiń 10 jyldyǵyna arnalǵan altyn, kúmis monetalar, Túrkistannyń 1500 jyldyǵyna, ulttyq valıýtanyń 10 jyldyǵyna ar­nap shyǵarylǵan alǵashqy túrli-tús­ti kúmis monetalar, «Qazaqstan petroglıfteri», «Qazaqstannyń kyzyl ki­taby», «Qazaqstannyń qolóneri», «Sáýlet jáne tarıhı eskertkishter», «Kóshpendiler altyny», «Ertede so­ǵylǵan monetalar» serııasyndaǵy mo­netalar, taǵy basqa­lary – búginde tarıhı eskertkish retin­de Ulttyq banktiń mura­jaıynda saqtaýly.

Jaqynda ǵana Ult­tyq bank taǵy bir kol­lek­sııalyq moneta­ny aı­nalymǵa shy­ǵara­tynyn habarlady. Bul –  nomınaly 500 teńgelik «Shyǵys kún­tizbesi» monetalar serııasynan shyǵatyn «Barys jyly» altyn jáne kúmis kolleksııalyq monetalary. Onyń dızaınynda «Shyǵys kúntizbesi» sýburqaǵynyń (Almaty) sáýlet ele­ment­teri paıda­la­nyl­ǵan. Músindik kompozısııany sýretshi-monýmentalıst V.Tverdohlebov, A.Tatarınovpen jáne V. Kasevpen birlese jasaǵan.

«Barys jyly» monetalarynyń aversinde aspan álemindegi juldyz­dar kartasyndaǵy juldyzdar shoǵyrynyń mıfologııalyq sımvoly beınelengen. Janynda moneta daıyn­dalǵan metall jáne onyń synamasy men massasyn bildiretin jazý bederlengen. Monetany aınaldyra «QAZAQ­STAN RESPÝBLIKASY» já­­­­ne REPUBLIC OF KAZAKHSTAN degen jazýlar, kúnniń stıldi beınesi jáne monetanyń nomınaly jazylǵan.

Monetalardyń reversi­niń ortalyq bóliginde shy­ǵys kúntizbesi bo­ıynsha 2022 jyl­dyń sımvoly – barys be­ı­­­ne­si beınelenip, aınaldyra «2022», «ShYǴYS KÚNTIZBESI», «VOS­TOCh­NYI KALENDAR» já­ne ORIENTAL CALENDAR degen jazý bar.

«Barys» altyn jáne kúmis monetalar da nýmızmattar kolleksııasynda oıyp turyp oryn alatyn jádiger bolǵaly tur. 

Ulttyq banktiń bas dı­zaı­neri kolleksııalyq mo­­ne­talar – eń qymbat syı­lyqtardyń biri eke­nin aıtady. «Kez kelgen kol­leksııalyq moneta bir­den qomaqty kiris ákeledi deýge bolmaıdy. Biraq ony bolashaqqa salynǵan ınvestısııa retinde qabyldaýǵa bolady. О́ıtkeni kolleksııalyq monetalar belgili bir kólemde, shaǵyn partııamen ǵana shyǵarylady. Aıtalyq, Ulttyq bank bir moneta túrinen 3 myń dana shyǵaramyz dep habarlasa, artyq-kemi joq sol kólemde óndiriledi. Osy monetany Ulttyq bank belgilegen baǵa­men arzanǵa satyp alyp, keıin naryqta qymbatqa ótkizýge bolady. Sırek kezdesetin monetalardyń baǵasy qysqa merzimde myń esege ósetin kezderi bolady», deıdi bas dızaıner.

1999 jyldan beri teńgeniń dızaınyn jasaýǵa qatysyp kele jatqan Almat Basenov ózi de monetalar jınaıtynyn jasyrmady. Onyń eń jaqsy kóretin jáne baǵalaıtyn monetasy – Tamǵaly tas petroglıfterine arnalyp shyǵarylǵan «Qazaqstan petroglıfteri» monetalar toptamasy eken. «Bul monetalardyń týý tarıhy da oılamaǵan jerden boldy. Birde Murat Áýezovpen kezdesip, kóshpendilerdiń mádenıeti men tarıhy týraly áńgimelesip otyrǵanbyz. Ol maǵan Alan Medoevtiń «Gravıýry na skalah» degen kitabyn kórsetti. Onda kóne túrkilerdiń izi qalǵan arheologııalyq eskertkishter, kóne zamandaǵy tasqa tańbalanǵan petroglıfter týraly keńinen maǵlumat berilipti. Osy kitaptan keıin «Qazaqstan petroglıfteri»  mone­talyq toptamasyn shyǵarý ıdeıa­sy týyndady. Qazir bul monetalar qaıtalama naryqta joǵary baǵalanatyn kolleksııalardyń tiziminde», deıdi dızaıner.