Jalaqysy mardymsyz polıseı jurtqa jaqyn bolyp jaryta ma?

Naqty aıtsaq, ishki ister organdary ózde­rine tán emes fýnksııalardan aryldy, ýchaskelik ınspektorlardyń mártebesi arttyrylyp, qosymsha ókilettik berildi, birneshe óńirde polısııanyń servıstik modeli qanatqaqty rejimde iske asyryla bas­tady. Degenmen, áli de oılanarlyq máse­leler bary anyq. Solardyń biri jaıly Ishki ister mınıstri Erlan Turǵymbaev ótken aıda Parlament Májilisinde bolǵan «Úkimet saǵatynda» sóz qozǵap: «Polısııa qyzmetkerleri quqyq qorǵaý organdarynyń arasynda óte az jalaqy alady», dep ózin tolǵandyryp júrgen shyndyqty ashyq aıtty. Elimizdiń bas polıseıiniń aıtýynsha, 2023 jylǵa deıin polısııa serjantynyń jalaqysyn 81 myńnan 140 myń teńgege deıin, polısııa leıtenantynikin 103 myńnan 174 myń teńgege deıin kóbeıtý josparlanǵan eken. Al Ulttyq statıstıka bıýrosynyń málimeti boıynsha elimizdegi ortasha aılyq ataýly jalaqy mólsheri bıyl 233 myń teńgeden asqandyǵyn eskersek, qymbatshylyq jaılap turǵan qazirgi kezde tártip saqshylary­nyń jaǵdaıy qandaı ekenin jáne aldaǵy ýaqytta qanshalyqty jaqsaratynyn bajaılaý qıyn emes. Osy oraıda «Jalaqysy mardymsyz polıseı jurtqa jaqyn bolyp jaryta ma?..» degen suraq ta týyndaı­dy. Sebebi keıingi kezde qolǵa túsken qylmyskerlerdiń ishinde pogon taqqan azamattar da tóbe kór­setip qalyp júrgeni jasyryn emes. My­saly, bıyl Pavlodar stansasy jelilik polısııa bóliminde qyzmet istegen polısııa kishi serjanty jergilikti dúkender men kassalarǵa tórt ret qaraqshylyq shabýyl jasap, jábirlenýshilerdi pıstoletimen qorqytyp, aqsha tartyp alǵany úshin sot úkimimen on jylǵa bas bostandyǵynan aıyrylǵan. Qylmysker polıseıdiń kesirinen jelilik polısııa bóliminiń bastyǵy men onyń orynbasary qyzmetterinen bosatylǵan. Qaramaqtaryndaǵy kadrlarmen jumysty aqsatqany úshin. Biraq mardymsyz jalaqy alatyn tártip saqshylarynyń bári birdeı óz basshylarynyń moraldyq tárbıesine kóne qoıýy da ekitalaı. Buǵan qosa, ishki ister organdaryn jańǵyrtýdyń 2019-2021 jyldarǵa arnalǵan jol kartasy iske asyrylyp jatqan 3 jylda polısııa qyzmetkerlerine qatysty 649 sybaılas jemqorlyq qylmysy tirkelgendigi de oılantpaı qoımaıdy.

Bul rette bizdiń polısııamyzdyń sany kóp, sapasy máz emestigi – maı shammen qa­raý­ǵa turarlyqtaı másele. Ras, sońǵy úsh jyl­­da polıseıler sany 11 paıyzǵa nemese 10 myń­ǵa qysqartylǵan. Qazir elimizde 100 myń tur­ǵynǵa shaqqanda 372 polıseıden keledi. «Bul az ba, kóp pe?» degen saýalǵa Dúnıejúzilik ekonomıkalyq forýmnyń derekterine qarap jaýap izdesek, Qazaqstan kóz tigip otyrǵan «ozyq otyzdyqtyń» ishin­degi eń qaýipsiz el – Fınlıandııada 100 myń tur­ǵynǵa 130 polıseıden keledi eken, al Eýro­pa elderindegi ortasha kórsetkish 318 eken.

Qazaqstan Respýblıkasy ishki ister organdaryn damytýdyń 2022-2024 jyldarǵa arnalǵan jol kartasynda ishki ister organdaryna azamattardyń senim deńgeıin 2022 jyly – 82,3 paıyzǵa, 2023 jyly – 82,4 paıyzǵa, 2024 jyly – 82,5 paıyzǵa jetkizý kózdelipti. Osy mańyzdy ındıkatorǵa qa­rap, «Aldaǵy úsh jylda «Jurtqa jaqyn po­lısııa» qalyptastyrý isi tasbaqanyń júri­sindeı baıaý qadammen ilgerileıtin táriz­di-aý...» degen oıǵa qaldyq. Ony jyldam­datýdyń bir tetigi – polıseılerdiń sanyn qys­qartyp, sonyń esebinen olardyń jalaqy­syn arttyrý bolar.

Jalpy, Ishki ister mınıstri aıtqandaı, quqyq qorǵaý organdary qyzmetkerleriniń ishinde polıseılerdiń eń tómen jalaqy alatynymen kelisý qıyn. Qalaı desek te, quqyǵy buzylǵan kez kelgen adam eń aldymen tártip saqshylarynan arasha suraıtyny, al olardyń neshe túrli buzaqylar men qylmyskerlerdi quryqtaý úshin bastaryn báıgege tigip júrgeni shyn ǵoı. Sondyqtan polıseılerge qylmys ataýlymen kúrestiń alǵy shebindegi adal da janqııarlyq eńbegi úshin laıyqty jalaqy tóleý qajettigi daýsyz.