Qaıaýly kóńilge qamqorlyq kerek

Almatyda 7-16 jas aralyǵyndaǵy 4 460 múgedek bala bar, onyń ishinde
4,5 myń­daı taǵdyr tálkegine túsken bala­nyń aýyrtpaly­ǵy ata-anasynyń ǵana moı­nyna túsip otyrǵan joq, bul jerde mem­lekettiń de jaýapkershiligi bar. Almaty qalalyq Eńbek, áleýmettik qorǵaý jáne kóshi-qon departamentiniń basshysy Murat Muratbekov járdemaqynyń jańa túrin engizý týraly baıandady. Departament jetekshisi «Qazaqstan Respýblıkasy­nyń keıbir zańnamalyq aktilerine azamattar­dyń jekelegen sanattaryn áleýmettik qor­ǵaý máseleleri boıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańǵa sáıkes erekshe qajettilikteri bar balany kútý kezeńin 18 jasqa deıin uzartý týraly sheshim qabyldanǵanyn habarlady. Bul jasyna baılanysty zeınetaqy men bazalyq zeınetaqy taǵaıyndaýǵa da ıgi áser etedi.

Zańda múgedektigi jáne asyraýshysynan aıyrylǵan jaǵdaıda járdemaqylardy bir mezgilde alý quqyǵyn berý kózdeledi. Bul asyraýshysynan aıyrylǵan jáne úıinde múgedek balalary bar otbasylardyń tabys deńgeıin arttyrýǵa yqpal etedi.

– Buryn múgedektigi bar balalar ata-analary ajyrasqan kezde bir mezgilde alıment jáne múgedektigine baılanysty járdemaqy ala alatyn. Alaıda bir nemese ata-anasynan qatar aıyrylǵan jaǵdaıda, bala múgedektigi boıynsha járdemaqy nemese asyraýshysynan aıyrylý járdemaqysyn ǵana alatyn. Eki járdemaqyny bir mezgilde alý qarastyrylǵan zańdy quqyq bolǵan joq. Osy normanyń engizilýine baılanysty Almatyda erekshe qajettilikteri bar 290 bala asyraýshysynan aıyrylyp qalǵandyqtan, qosymsha 12 063 teńgeden 29 500 teńgege deıin járdemaqy alý quqyǵyna ıe boldy, – deıdi M.Muratbaev.

Sondaı-aq memleket múgedek balalardy tárbıelep otyrǵan otbasylardyń bala kámelet jasyna tolǵannan keıin tur­ǵyn úıge kezekte turý quqyǵyn saqtaýǵa qa­tysty qamqorlyq jasap otyr. Spıker atap ótkendeı, is júzinde otbasylar 10 jylǵa deıin turǵyn úı kezeginde tur. Buryn káme­letke tolǵan balalar kezekke qaıta turýǵa májbúr boldy. Bul norma eldegi 20 myńnan astam otbasyna baspana kezegin saqtaýǵa múmkindik beredi dep boljanǵan.

7 jastan 16 jasqa deıingi erekshe kútimdi qajet etetin balalar qandaı járdem­aqy­lardy ala alady? M.Muratbekov «Qazaq­stan Respýblıkasynyń keıbir zańnamalyq aktilerine azamattardyń jekelegen sanattaryn áleýmettik qorǵaý máseleleri bo­ıynsha ózgerister men tolyqtyrýlar engizý týraly» zańy 24 qazanda kúshine engenin jetkizdi.

– Endi zańnama memleket kórsetetin áleý­mettik kómekti, onyń ishinde balanyń den­saýlyq jaǵdaıyna, tynys-tirshiligi­niń shek­telý dárejesine jáne dimkástigine baıla­nysty, múgedektigi boıynsha járdem­aqylardyń mólsherin saralaýdy kózdeıdi. Sonymen qatar 7 jastan 16 jasqa de­ıingi balalarǵa múgedektik toptary komıs­sııa­nyń syrttaı sheshimi negizinde, ıaǵnı avto­mattandyrylǵan rejimde ornatylatyn bolady, – dedi M.Muratbekov.

Eger buryn múgedektikti toptar boıynsha bólý tek 16-18 jas aralyǵyndaǵy balalar arasynda bolsa, túzetýlerden keıin 7-16 jas aralyǵyndaǵy balalar arasynda múgedektik toptary paıda boldy. Jańa shara osy balalar dertiniń aýyrlyǵyna baılanysty járdemaqy mólsherin belgileýge múmkindik beredi.

Naqty aıtqanda, birinshi toptaǵy múge­dek bala tıisinshe 1,92 TKD jáne 1,49 AEK alady. Ekinshi toptaǵy múgedek balalarǵa – tıisinshe 1,59 TKD jáne 1,49 AEK tıesili. Úshinshi toptaǵy múgedek balalarǵa 1,4 TKD jáne 0,96 AEK beriledi.

Múgedek balalardyń barlyq toptary úshin járdemaqy mólsheri 16,7%-dan 37%-ǵa deıin ulǵaıtyldy. Qazirgi ýaqytta Eńbek, áleýmettik qorǵaý jáne kóshi-qon depar­tamentiniń derekteri boıynsha, Almatyda 7 jastan 16 jasqa deıingi 4 460 múgedek bala turady, onyń ishinde birinshisine 848 bala, ekinshisine 1 327 bala jáne úshinshi topqa
2 285 bala jatady.

Múgedektik toptardy medısınalyq-áleýmettik saraptama bólimderi bir ret avtomattandyrylǵan rejimde belgileı­tini óte mańyzdy. Bul MÁS-te bar derekter negizinde syrttaı shyǵarylǵan sarap­tamalyq qorytyndy bolady. Endi balalar­dyń ata-analary men zańdy ókilderine múgedektik tobyn anyqtaý úshin memlekettik organdarǵa barýdyń qa­jeti joq.