Sút bezi obyry órship tur

Degenmen bul jaǵdaıdy myna máselemen de baılanystyrǵan jón. Dárigerlerdiń aıtýynsha, 2020 jyly koronavırýs pandemııasy saldarynan alty aıǵa jýyq emhanalar jabyq boldy. Pasıentter kele almady. 2021 jyly búkil emhanalyq qyzmet jumys istegen soń aýrýdy anyqtaý kórsetkishi kóbeıdi. Máselen, bıyl 36 140 jańa jaǵdaı tirkeldi. Byltyr 32 490 derek anyqtalǵan edi.

Áıtpese Qazaqstanda jatyr moıny, sút bezi jáne tik ishektiń qaterli isigin erte anyqtaýdyń ult­tyq skrınıngtik baǵdarlamalary aqysyz júrgizilip keledi. Eli­miz­de onkologııalyq aýrýlardy dıag­­nostıkalaý jáne emdeý tegin me­dısınalyq kómektiń kepil­den­dirilgen kólemine kiredi jáne mem­le­kettik bıýdjetten tolyǵymen qamtylǵan. Biraq osynyń bárine qaramastan qaterli isikterge tegin tekserilýge, skrınıngterden ótýge úndeý jasalyp jatsa da halyq bel­sendilik tanytyp otyrǵan joq. Kópshiligi ishki úreıin jeńe almasa, turǵyndardyń endi bir bóligi den­saýlyǵyna salǵyrt qaraıdy. Sondyqtan otandastarymyzdyń sút bezi, ókpe, asqazan, jatyr moıny, toq ishek obyryna jıi shal­dy­ǵatyny burynnan da aıtylyp júr.

«О́kinishke qaraı, 2021 jyly onkologııalyq keselge shal­dyq­qan­dar 9,3%-ǵa artty. Jyl ótken sa­ıyn sút bezi, jatyr moıny obyryna shal­dy­ǵatyndar kóbeıip barady. Byltyr osy ýaqyttaǵy kórsetkish 1 700 bolsa, bıyl 1 806 jaǵdaı tirkeldi. Birinshi orynda sút bezi qaterli isigi tur. Bıyldyń ózinde 5 myńǵa jýyq jańa jaǵdaı tirkeldi. Ekinshi orynda ókpe qaterli isigi – 3 500 jaǵdaı. Al úshinshi orynda – ishek qaterli isigi. Bıyl 3 200 adamnan osyndaı obyr anyqtaldy», deıdi QR DSM shtattan tys bas onkology, «Qazaq onkologııa jáne radıologııa ǵylymı-zertteý ınstıtýty» AQ basqarma tóraıymy Dılıara Qaıdarova.

Osy máselege oraı, elimizdiń bas onkology baspasóz máslıhatynda bylaı dedi: «Birinshiden, halyqtyń bul aýrýǵa degen úreıin seıiltý qajet. Sol úshin Ashyq esik kúnin uıymdastyryp, qaterli isikti erte kezinde anyqtasa, ony emdeý ońaı bolatynyn túsindirýge tyrysyp otyrmyz. Máselen, halyqty skrınıngten ótkizýge memleketten jyl saıyn 4 mlrd teńge bólinedi. О́ki­­­nishke qaraı, jurtshylyqtyń keıbiri qorqaqtap kelmeıdi. Al kel­gender arasynda qaterli isiktiń asqynyp ketkeni anyqtalyp jatady. Sondyqtan ár adam óz densaýlyǵyna jaýapkershilikpen qaraýy kerek. Qazir barlyq emhanada skrınıngti bólmeler bar, onda adamnyń sile­keıinen taldaý alynady, oǵan qosa terini, aǵzadaǵy isik bolatyn jer­lerdiń barlyǵy tekseriledi».

Sol sııaqty elimizdiń barlyq óńiri qaterli isiktiń aldyn alýda qarap otyrǵan joq. 2019 jyly Pavlodar qalasynda joǵary tehnologııalyq jelilik údetkishi bar jańa onko­logııalyq ortalyq iske qosyldy. Qazirgi ýaqytta apparatta sáýlelik terapııa qyzmetteri kórsetiledi. 2020 jyly jańa Mańǵystaý oblystyq ortalyǵy iske qosyldy. Onda zamanaýı jabdyqtar (KT, MRT, jelilik údetkish) ornatyldy. 2019 jyldan beri UǴMO mamandandyrylǵan kómek kórsetedi. Búginde Proton ortalyǵyn jáne basqa da joǵary tehnologııalyq bólimshelerdi uıym­das­tyrý isi jalǵasýda. 2021 jyly О́skemen qalasynda jelilik údetkish iske qosyldy. Sondaı-aq ótken jyl­dyń qazan aıynda QazOjRǴZI baza­synda Tomoterapııa ortalyǵy ashyldy.

Respýblıkalyq uıymdarda qa­shyqtan joǵary tehnologııalyq sáý­lelik terapııa (Tomoterapııa, stereo­taksıs, IMRT, IGRT), ıntra­operasııalyq sáýlelik terapııa, aǵzalar men tinderdiń bıotransplantasııasy, jaraqaty az hırýrgııa damyp keledi. Klınıkalyq praktıkada ártúrli bıologııalyq markerlerdi (ımmýnogıstohımııa, molekýlıarlyq-genetıkalyq zertteýler) aıqyndaý qyzmetteri bar. Bul onkologııalyq naýqastarǵa jeke em júrgizý jáne QI molekýlıarlyq-bıologııalyq erekshelikterin ne­ǵur­lym egjeı-tegjeıli zerdeleý múmkindikterin arttyrady.

Keshendi josparda Nur-Sultan, Semeı, Shymkent jáne Aqtóbe oblystarynda qosymsha PET-ortalyqtaryn ashý josparlanǵan. 2021 jyldyń sáýir aıynda Semeı qalasynda radıoızotopty dıagnos­tıka men radıonýklıdti terapııany qoldana otyryp, Qazaqstandaǵy al­ǵash­qy ıadrolyq medısına orta­lyǵy ashyldy. Onda radıoıod terapııasy jasalady.

Qazaqstan halqy úshin onkolo­gııalyq skrınıngtiń 3 túri; sút bezi, jatyr moıny kolorektaldy qaterli isikterine tegin júrgiziledi. Qorqynyshty bolsa da qaperge sala ketý kerek: qaterli isikten bolatyn ólim-jitim qurylymynda birinshi orynda – ókpe obyry (2 081 jaǵdaı), ekinshi orynda – asqazan obyry ­
(1 610 jaǵdaı), úshinshi orynda – kolorektaldy qaterli isik (1 422 jaǵdaı), tórtinshi orynda – sút bezi obyry (8,7%, 1 189 jaǵdaı), besinshi orynda – uıqy bezi obyry (744 jaǵdaı) tur.

О́tken jyly jylǵy alǵashqy satylardaǵy onkologııalyq aýrýlaryn erte dıagnostıkalaý 6,3%-ǵa ulǵaıdy.

ALMATY