Kúdiktilerdi ustaý zań aıasynda júzege asady

Elimiz boıynsha qańtar oqıǵa­la­rynyń sebepteri men mán-jaı­la­ryn anyqtaý áli de jalǵasyp ja­tyr. Al quqyq qorǵaý organdary ókilderiniń málimdeýinshe, kún ótken saıyn «Qasiretti qańtardyń» jańa jaıttary anyqtalýda. Resmı málimdemesinde E.Qılymjanov qylmystyq jáne destrýktıvti kúsh­terdiń beıbit mıtıngti paıda­la­nyp, memlekettik bılikti basyp alý maqsatynda terrorızm akti­lerin jasaǵanyn atap ótti. «Qyl­myskerler memlekettik organ­dar­dyń nysandaryna arnaıy shabýyl uıymdastyryp, aımaqtarda jappaı tártipsizdik jasady. Osy­laısha, olar qosymsha quqyq qorǵaý kúshteriniń kelýine jol bermeýge tyrysty. Bul sózimizge Atyraý oblysyndaǵy jaǵdaı mysal bola alady», dedi ol. Esterińizde bolsa, ustalǵandar Atyraýda temir­jol­dar­dy jaýyp, úsh jolaýshy poıyzy men bes júk poıyzynyń qozǵalysyn toq­ta­typ tastaǵan edi.

Qazirgi tańda arnaıy prokýror­lardyń basshylyǵyndaǵy vedomst­vo­aralyq tergeý toby terrorızm aktisine qatysty – 46 jáne jappaı tártipsizdik boıynsha 45 qylmystyq isti tergeýde. Jalpy, 91 is boıynsha 469 adam qamaýǵa alynǵan. Bas prokýratýra ókili adamdar zardap shekken jáne úlken zalal keltirgen qylmystarǵa belsendi qatysqandarǵa eń qatań bultartpaý sharasy qoldanylatynyn da atap ótti. «Jeke basy, qylmystaǵy róli, tergeýge járdemdesýin eskere otyryp, qamaýda otyrǵan 128 kúdiktiniń bas sharalary eshqaıda ketpeý týraly qolhatqa, kepilge jáne jeke kepilgerlikke aýystyryldy», degen E.Qılymjanov bultartpaý sharalaryn qaıta qaraý boıynsha jumystyń turaqty júrgiziletinin málimdedi.

Spıker О́skemen jáne Taldy­qorǵan qalalarynda bolǵan jappaı tártipsizdik kezinde biri polısııa kóligin órtep, ekinshisi polısııa basqarmasynan 20 tapansha urlaǵan kúdiktilerdiń isin sóz etti. О́skemende qos kúdikti kólik dońǵalaqtaryn Respýblıka alańyna aparyp jaǵyp, tártip saqshylarynyń qyzmettik kólikterin ádeıi órtegen. Osylaısha, olar memleketke 5 mln teńge kóle­minde zalal keltirgen. Al tal­dy­qorǵandyq jigit tapansha urla­ǵa­nymen toqtamaı, polısııa ǵıma­ratynda oq atqan.

Eldos Qılymjanov mán-jaıdy tolyq bilmeıtin keı adamdardyń qylmystyq is týraly áleýmettik jelilerde birjaqty pikir qaldyryp jatqanyna da toqtaldy. Sondaı jaz­ba­lardyń biri – elimizdegi belgili sport­shynyń Facebook paraq­sha­synda azamat M.-ǵa qatysty bultartpaý sharasyn negizsiz qol­danýǵa qatysty málimetter. Osy jazbadaǵy málimetterdi egjeı-tegjeı túsindirip ótken Bas prokýratýra qyzmetkeri bul azamattyń Qyzylorda qalasyndaǵy jergilikti polısııa ǵımaratyna qarýly shabýyl jasap, polısııa qyzmetkerin basynan aýyr jaraqattaǵany úshin kúdikke ilingenin aıtty. «Po­lısııa ǵımaratynda bolǵan atys kezinde shabýyldaýshylardyń biri óltirilgen. Al M. degen kúdikti máıithanaǵa túndeletip kelip, po­lı­­sııa qyzmetkerlerine shabýyl jasaýǵa qatysqanyn jasyrý úshin seriktesiniń denesin urlaǵan. Mun­daı sanattaǵy kúdiktilerge kúzet­pen ustaý túrindegi bultartpaý sharasy ózgertilmeıdi», dedi ol.

Sóziniń sońynda E.Qılym­ja­nov qamaýda otyrǵan­dar­dy pro­­­­­­kýrorlar ǵana emes, qu­qyq qor­­­­­ǵaý uıym­darynyń da tek­se­re­­tinin, árbir kúdik­tiniń jeke qa­byl­­­­danatyny, al eger qandaı da bir shaǵym tússe, birden shara qaras­­tyrylatynyn aıtty. Bas pro­kýra­týranyń máli­met­terine qara­ǵan­da, osy ýaqyt­qa deıin tergeý ızo­lıatorlarynda otyrǵandarmen adam quqyqtary jónindegi ýákil – 9, onyń ókilderi 41 ret kezdesken. Budan bólek, Parlament depýtat­tarynyń toptary – 9, Ulttyq qoǵamdyq senim keńesiniń ókilderi – 4, «Biz azaptaýlarǵa qarsymyz» qo­ǵamdyq birlestigi men Adam qu­qyq­tary men zańdylyqty saqtaý jó­nindegi qazaqstandyq Halyq­ara­lyq bıýronyń ókilderi bir-birden kezdesý uıymdastyrǵan. E.Qılymjanovtyń aıtýynsha, kúdiktilerdi ustaý sharttary bar­lyq halyqaralyq standarttarǵa sáıkes keledi.

Al IIM Tergeý departamentiniń bastyǵy S.Ádilov qazirgi tańda 2 729 qylmystyq istiń tergelip jatqanyn, olar boıynsha 255 adamnyń kúzetpen ustalǵanyn ha­bar­lady. Qylmystyq ister bo­ıynsha 1,5 myńnan asa jeke jáne zańdy tulǵa jábirlenýshi dep tanylsa, 12 myńnan astam adamnan jaýap alynǵan. Sondaı-aq 2 myńnan astam sot saraptamasy taǵaıyndalǵan. S.Ádilovtiń aıtýyn­sha, sotqa deıingi tergeýdiń sapasy men tezirek aıaqtalýyna erekshe nazar aýdarylyp otyr.

IIM-niń derekterine súıensek, qańtar oqıǵalary boıynsha 107 kúdiktige qatysty qylmystyq ister aıyptaý aktilerimen aıaqtalǵan. Bul isterdiń basym bóligi – urlyq (65 qylmystyq is). Qarýdy zańsyz saqtaýǵa qatysty 11, olardy urlaý boıynsha 7 fakti tirkelgen. Sotqa 86 aıyptalýshy berilse, búginde onyń 52-sine qatysty naqty sheshim shyǵarylǵan. Atap aıtqanda, 39-ynyń bas bostandyǵy shektelse, 13-i bas bostandyǵynan aıyryldy. Al 2 adamǵa qatysty is ta­rap­tar­dyń tatýlasýyna baı­lanys­ty toqtatylǵan. IIM ókili tergeý barysynda Almaty qala­syn­daǵy «Orýjeınık» ańshy dúke­nin tonap ketken kúdiktilerdiń halyqaralyq áýejaıdaǵy shabýyl men qıratýǵa da qatysy bar ekeni anyqtalǵanyn málimdedi. Bul qylmystyq top jap­paı tártipsizdik kezinde qarý dú­keninen 15 tegis uńǵyly qarý men 4 oıyq uńǵyly karabındi qoldy qyl­ǵan bolatyn.

Qańtar qyrǵynynan keıin azamattar polısııaǵa 100-den astam qarýdy óz erikterimen tapsyrǵan. Osyǵan oraı IIM ókili «qarýdy erikti túrde tapsyrǵan adam, eger onyń is-áreketterinde qylmys qu­ramy bolmasa, qylmystyq ja­ýap­kershilikke tartylmaıtynyn» taǵy bir ret eske salyp ótti. So­nymen qatar, polısııa qańtar oqıǵalary kezinde urlanǵan, quny 120 mıllıonnan astam teńgege baǵa­lan­ǵan dúnıe-múlikterdi tapqan. Qoldy bolǵan múlikterdiń basym bóligi – avtokólikter, turmys tehnıkasy, uıaly telefondar jáne zergerlik buıymdar.

S.Ádilovtiń habarlaýynsha, el kóleminde qańtar oqıǵalaryn tergeýge 500-den astam tergeýshi, jedel ýákil jáne krımınalıst tartylǵan. Tipti óńirlerge mınıstrliktiń ortalyq apparatynan tájirıbeli qyzmetkerler jiberilgen.