Toqtarbek Tańatqan: Olımpıadada top jaryp, halqymdy qýantsam deımin

– Toqtarbek, Elorda-CUP týrnıriniń fınalyna deıin jettińiz. Sheshýshi urysta bizdiń Nurbek Oralbaıǵa eseńiz ketti. Osy jekpe-jek týraly ne
aıtasyz?

– Elorda-CUP týrnırine jaqsy daıyndalyp keldik. Barlyǵy oıdaǵydaı boldy. Nurbek te osal boksshy emes. О́zimniń qoıǵan taktıkalarym bolǵan. Biraq sharshy alańǵa shyqqan soń kúsh jaǵynan sál ózgeris bolyp qaldy. Buǵan deıin 75 kıloda bokstastym. 80 kıloda baq synaǵan alǵashqy jarysym. Bul jekpe-jekten keıin áli maǵan kúsh jaǵynan biraz jumys isteýim kerek ekenin kórdim. Tehnıkam men ózimniń oıynyma kóńilim tolady.

Birinshi raýndta tóreshiler biraýyzdan jeńisti Nurbekke berdi. Ekinshi raýnda bes tóreshiniń ekeýi jeńiske meni laıyq dep tanydy. Úshinshi raýndta barlyq tóreshi jeńisti maǵan berdi. Qorytyndy esepte qarsylasyma 2:3 esebimen jeńilip qaldym. Biraq men ókinbeımin. Sebebi bul urys qatelikterimdi kórý úshin maǵan kerek boldy.

– Jalpy, týrnırde bas-aıaǵy neshe kezdesý ótkizdińiz?

– Týrnırde tórt kezdesý ótkizdim. Birinshi aıqasta qazaqstandyq jas boksshyny basym daýyspen jeńdim. Ekinshi kezdesý mańyzdy boldy. Sebebi Dılshodbek Rýzmetov – álemdik reıtıngte ekinshi orynda turǵan tájirıbeli ózbek boksshysy. Osy jekpe-jekten keıin ózime rıza boldym. О́zimdi anyq kórdim. Úshinshi aıqasta Tájikstan boksshysy, Olımpıadaǵa qatysqan Shabbos Negmatýlloevtan basym tústim. Onyń boıy basqalarǵa qaraǵanda alasa bolǵanymen, myǵym boksshy eken. Atalǵan kezdesý de oıdaǵydaı ótti. Tehnıkam men taktıkamdy durys qoldandym. Fınalda Nurbekpen aıqasqa shyqqanymdy bilesizder. Bul kezdesýge de kóńilim tolady.

– Áńgimemiz bastalmaı turyp, qabyrǵańyzdyń aýyrǵanyn aıtyp qaldyńyz...

– Qabyrǵamdy Shabbospen bolǵan jekpe-jekte aýyrtyp aldym. Onyń basy súzip ketti me, soqqy tıdi me, ańǵar­madym. Qatty tóbeles bolyp ketti de, dene qyzýymen bilmedim. Rıngten túskende azyraq aýyrǵanyn sezdim. Al fınalda Nurbekpen bokstasqan kezde onyń soqqysy dál sol aýyrǵan qabyrǵama dóp tıip, qatty aýyrsyndym.

– Elordaǵa Qytaı quramasy sapynda 80 kılo salmaqta sizden basqa boksshylar keldi me?

– Iá, úsh boksshy keldi. Birinshi boks­shy ózbek Dılshodbek Rýzmetovten jeńilip qaldy. Taǵy bir boksshy kelgennen keıin qolyn aýyrtyp alyp, sharshy alańǵa shyqpady.

 – Elorda-CUP týrnırinde sizden basqa kimder júldege ilindi?

– Bul týrnırge Qytaıdyń erler quramasy 17 boksshymen keldi. Arasynda birinshi, ekinshi, tipti úshinshi nómirli boks­shylar da bar. Jalpy, qurama eki kúmis, bir qola medal jeńip aldy.

– 2024 jyly Parıj Olımpıa­da­synda 75 kılo salmaq bolmaıdy deıdi biletinder. Sony estip 80 kıloǵa óttińiz be?

– Negizi solaı. Bir jaǵynan salmaǵym da 80 kıloda turdy. Ustazdarmen aqyl­dasyp, artyq salmaq qýmaıyq dep sheshtik. Onyń ústine boıym bıik, salmaq qosyp, basqalardan basym bolsam dep armandaıtyn edim. Oraıy kelgennen keıin ustazdardan ruqsat alyp, bel sheship kiri­sip kettim. Parıj Olımpıadasyna deıin áli eki jyl ýaqyt bar, bul salmaqqa tez úırenisip ketemin dep oılaımyn. Qadamym da jaman bolmaǵan sııaqty, alǵashqy jarysymda fınalǵa deıin jettim.

– Men sizdi Tokıo Olımpıadasynda kórdim. Onda 75 kılo salmaqta bolashaq Olımpıada chempıony brazılııalyq Ebert Kon­seısan Soýzadan 2:3 esebimen jeńilis taptyńyz. Barlyǵy kóz aldymyzda. Eger de siz  brazılııalyqty jeńgende bizdiń Ábilhan Amanqulmen kezdeser edińiz ǵoı.

– Iá, solaı. Men Tokıo Olımpıa­dasynda birinshi jekpe-jekte Úndistan boksshysyn 5:0 esebimen jeńdim. Ekinshi kezdesýimde Ebert Kon­seısanǵa 2:3 esebimen ese jiberdim. О́kinishke qaraı ¼ fınalda Ábilhan da sol brazılııalyq boksshydan jeńilip qaldy. Osylaısha, eki qazaq boksshysyn jeńgen Ebert Kon­seısan Soýza Olımpıada chempıony atandy.

– Bokstan Qytaıdyń erler qura­masy sońǵy eki Olımpıadada júldesiz qaldy. Tipti Tokıoda júldegerler qa­tarynan birde-bir Qytaı boksshysyn kóre almadyq. Munyń sebebi nede?

– Negizi bul suraqqa ustazdar jaýap berýi kerek dep oılaımyn. Al óz tarapymnan aıtatyn bolsam, nátıje kórsetý úshin bizge halyqaralyq jarystarǵa kóp qatysýymyz kerek. Tokıo Olımpıadasy aldynda pandemııaǵa baılanysty biz josparlaǵan jarystarǵa shyqpadyq. Daıyn­dyqty durys jasaı almaı, tipti úıde daıyndalǵan kezder boldy. Olım­pıadaǵa tórt kún qalǵanda bardyq. Men jarystyń ekinshi kúni rıngke shyqtym.

– Sizdi ne úshin «Qytaıdyń boks koroli» deıdi?

– Altyn belbeýge ıe bolatyn týrnırdi 2017, 2019, 2020 jáne 2021 jyldary tórt ret jeńip aldym. Bul – ózińniń myqty ekenińdi dáleldeıtin týrnır. Olımpıadada erler boksynda qansha salmaq bolady, belbeý de sonshama. Al qalǵan salmaqtarǵa tek medal ǵana beriledi. «Qytaıdyń boks koroli» degen belbeýge Qytaı chempıonatynda úzdik bolǵan 8 ne 16 boksshy ǵana  talasýǵa múmkindik alady. Jeńimpazǵa 50 myń Qytaı ıýani (shamamen 3,5 mln teńge) beriledi.

– О́zińiz jaıly málimet bere ket­seńiz.

– 1996 jyly 18 qarashada Qytaıdyń Altaı óńiriniń Tarlan degen aýylynda dúnıege keldim. 1-synypty bitirgennen keıin áke-sheshemmen qalashyqqa qaraı kóship keldik. Sol jerde oqýymdy damyttym. Keıin oraıy kelip Murat Boshaıdyń qolyna boksqa bardym. Ol kisi – meniń alǵashqy jattyqtyrýshym. Ol kezde 11 jasta edim. Murat aǵa meni úıine aldyrtyp, óz ulyndaı qarady. Tórt jyl tárbıelep, ólkelik boks komandasyna qazirgi bapkerim Ábdishúkir aǵaıǵa tapsyrdy.

– Otbasyńyz jaıly aıtsańyz.

– Ákem Tańatqan saýdager bolǵan kisi, qazir úıde. Anam da úıde. Ata-anamnyń qoldaýyn árdaıym sezinip turamyn. Jaqypbek degen aǵam bar. Áke-sheshemniń qolynda turady. Solarǵa kómektesedi. Mal sharýashylyǵymen aınalysady.

– Sizdi kezinde 2018 jyly Jakar­tada ótken Azııa oıyndaryna qatysty dep estip edik. Nátıjesi qandaı?

– 2017 jyly Qytaı oıyndary ótti. Sol jarystan keıin biz syrt jaqtaǵy jarystarǵa shyǵa almaı qaldyq. Sonyń áseri bolsa kerek, ókinishke qaraı, Azııa oıyndarynda besinshi oryn alyp qaldym. Rıngke 75 kıloda shyǵyp, Úndistan boks­shysynan utyldym.

– Tórt jylda bir ótetin Qytaı oıyndary jaıly buryndary estip edik. Osy jarys týraly aıtyp berseńiz.

– Bizde 36 ólke bar. Bul jarysqa óte qatty mán beriledi. Kishi álem chempıonaty sekildi. Boksshylar arasynda úsh ret irikteý ótedi. Sodan jeńimpaz atanǵandar óz ólkesine upaı salyp beredi.

– Quramada sizden basqa qazaq jigitteri bar ma?

– 92 kılodan joǵary salmaqta Danabek Baıqonys degen qazaq jigiti bar. Birinshi jarys kúni jeńiske jetkenimen, ekinshi kúni ózbek boksshysynan jeńilip qaldy.

– Maqsat-josparyńyz qandaı?

– Josparym – Azııa chempıonaty men Azııa oıyndarynan jaqsy nátıje shyǵarý. Jalpy, meniń armanym – Parıj Olımpıadasynda top jaryp, halqymdy qýantsam.

– Áńgimeńizge kóp rahmet, sizdiń jetistigińizge árdaıym tileýles bolyp otyramyz.

Áńgimelesken

Almas MANAP,

«Egemen Qazaqstan»