Balalar kórshi aýyldyń mektebinde oqýy múmkin

«Aýyl balalary jańa oqý jylyn basqa aýylda bastamaq. Biz­dikinen de kishi aýylda jańa mektep salǵan bılik toz-tozy shyq­qan Qaraqattaǵy mektep máselesin kúrdeli jóndeýmen sheship otyr. Al bizge keregi jańa mektep qoı», dep habarlasqan aýyl jurty­nyń arzýyn tyńdaý úshin arnaıy bardyq.

Turar Rysqulov aýdanynyń ortalaǵy Qulan aýylynyń tu­synda turǵan Qaraqat aýyly kúre joldyń boıynan tys jat­qan soń ba, jurttyń nazaryna ili­ge bermeıdi. Sodan da bolar, sha­ǵyn aýylda úlken másele bar dep oılamappyz. Jurt dúr­lik­kenin estigen jergilikti atqa­rýshy bılik Qulan aýylynyń ákimi Erkin Seıitjaparovty, aýdandyq bilim bóliminiń sektor meńgerýshisi Baýyrjan Samyl­tyrovty Qaraqatqa jiberdi. Bar­saq, biz izdegen adamdar da, mamandar da osynda júr eken. Aldymen turǵyndardyń bazynasyn tyńdadyq.

«Aýyl boıynsha maqtanysh­pen aıtatyn jalǵyz ǵımaraty­myz osy mektep edi. Sol mektebimiz­diń qazirgi jaǵdaıy alańdatpaı qoımaıdy. Kórip tursyz ǵoı. Alpys jyldaı ýaqyt buryn bul mek­tepti salǵan adamdar­dyń qazir kózi joq. Kúrdeli jón­deý jumysta­ry bastalǵan kezde bá­rin kórdim. Ke­ıin kelsem, ishine tas tógip jatyr eken. Osylaı­sha, irgetas bolǵan, bolmaǵanyn tú­sinbeı de qaldyq. Bir kúni kel­sem munyń tóbesin jaýyp jatyr. Maýerlatyn (kólbeý aǵash ıtarqalarǵa tirek bolatyn jáne ǵımarat tóbesinen túsetin sal­maqty bólip kóterýge arnalǵan bileý. Tas qabyrǵalardyń ishki joǵarǵy kesilgen tusynda ornalasady) aıtpaı-aq qoıaıyn. Al jumys sapasyz júrgizilgen soń jel tursa, shatyry ushady. Sonda mekteptiń jaǵdaıy ne bolady? Muny qandaı fırma istep jatyr? Osy mektepke kúrdeli jumys júrgiziledi degen kezde arnaıy kelgenmin. Sol kezde: «Áı, jigitter, buǵan tıis­peńder. Reti kelse, mektep salyp berińder. Muny balabaqsha retinde ǵana paıdalanýǵa bolady» degen edim. Eshkim tyńdamady. Áıtip-búı­tip bitire jatar. Ol jaǵy bel­­gili ǵoı. Biraq tozǵan qabyrǵa qashanǵa deıin shydaıdy eken? Burynǵylar qalaı salypty dep ádeıi kórgenmin. Irgetastyń astynda tas ta joq-aý. Jerge kirip ketken. Mektepte ashana joq, sport­zal joq. Muǵalimderdi aıyptaı almaımyz. Osy mektepten shyqqan nebir ǵalymdar bar. Myna mektep­ti qazir kórsem jylaǵym keledi. Bizdiń aýyl qashan kógeredi? Osy máseleni birjaqty sheshetin adam bar ma?», deıdi aýyl turǵyny, keıýana Meıramkúl Orazbaeva.

Meıramkúl Orazbaevanyń ýájinen keıin máseleniń mánisin bilýge tyrystyq. Kúrdeli jóndeý jumystaryn qolǵa alǵan bas mergider – «ErK Astana» JShS eken. Jumys basynda júrgen bó­limshe basshysynan jumystyń nege ýaqtyly bitpegenin, keıýana aıtqan máselelerdiń qanshalyqty ras ekenin suramaq boldyq. Biraq ol jaýap berý túgili aty-jónin aıtýdan bas tartty.

– Jumys nege mejelengen ýaqytta bitpeı jatyr?

– Eshteńe aıta almaımyn men sa­ǵan. Men jaýap berýim kerek pe?

– Kúrdeli jóndeý jumysyna jaýapty bolǵan soń jaýap beri­ńiz kerek emes pe?

– Joq.

– Aty-jónińizdi aıtsańyz...

– Aıta almaımyn men.

-Qalaı aıta almaısyz?

– Ne úshin aıtýym kerek?

Dıalogymyz osylaı jalǵa­syp jatqan kezde jaýapty maman: «Baýyrym, óshire salsaı» dedi dıktafondy nusqap. Sodan soń: «Men zań boıynsha aldyńda «po lıýbomý» jaýap berýim kerek pe?» dedi ol taǵy da óz oıyn aıtyp. Atyn aıtýdan bas tartqan mamanǵa bıýdjetten bólingen 107 mln teńgege júrgizilip jat­qan jumystyń suraýy bolatynyn túsindirip baqtyq. «Qashan bitedi?» dep suraǵanymyzda: «Bi­­­tedi, Qudaı qalasa» dedi sel­qos qana. Osy sátte kúrdeli jón­­deý jumysy júrip jatqan mek­tep­ke kelgen halyq sózge ara­lasty. Solardyń suraýynan keıin jaýapty mamanymyzdyń aty Elnar, ózi bólimshe basshysy ekenin bildik. Áıteýir so­ńynda 31 tamyzǵa deıin ju­mys­ty aıaqtaıtynyn aıtty. Alaı­da shatyry jabylmaǵan, ishi aıra-jaıra bolyp jatqan bi­lim ordasyndaǵy jumys meje­li ýaqytta aıaqtalatynyna kúmán­men qaraıtyndar kóp.

Endi mektep aldyndaǵy tól­qujatqa zer sal­saq. Munda jumys kúrdeli jóndeý jumys­tary 10 tamyz kúni aıaqtalady dep kór­setilipti. Al búgin...

«Kúrdeli jóndeý jumysta­ry elimizdegi konstıtýsııalyq re­formaǵa baılanysty ótken jal­py­halyqtyq referendým bit­ken­­nen keıin bastalǵan bolatyn. Negi­zi jumysty 20 tamyzda aıaqtaýǵa tıis edi. Oblystyq bıýdjetten 107 mln 753 myń teń­ge bólingen. Bas merdigerdiń óki­li osynda júr. Qoǵamdyq baqy­laýshylar bar. Biz de jumys istep jatyrmyz. Alaıda jumys mejeli merziminde aıaqtalmaı keshi­gýde. Búginde onlaın oqytýǵa ruqsat joq. Sol sebepti ­bastaýysh synyptaǵy 55 oqýshyny aýyl­­dyq mádenıet úıiniń ǵıma­ra­tynda oqyta turamyz. Qalǵan 85 oqý­shyny avtobýspen tasy­maldaý arqyly kórshi Abaı aýy­lyndaǵy mektepte oqytamyz. Bir aı ishinde másele sheshimin taba­tyn shyǵar dep otyrmyz», deı­di aýdandyq bilim bóliminiń sek­tor meńgerýshisi Baýyrjan Sa­myl­tyrov jaǵdaıdy túsin­dirip.

Osy sátte bilim bóliminiń sek­tor meńgerý­shisinen aýyl tur­ǵyndary talap etip otyrǵan jańa mektepti salý qanshalyqty múm­kin ekenin suradyq. «Aýyldyń demografııalyq ósimi sáıkes kel­meıdi. Degenmen 2024 jyly japsarlas qury­lys esebinen sport­zal, májilis zaly, 9 pán kabıneti, ashana, uldar jáne qyzdar sheberhanasy máselesi sheshimin tappaq», dedi B.Samyltyrov.

Bilim bólimi ókiliniń sózin tyń­daǵan halyq taǵy da shý ete tústi. «Bizdiń aýyldan kishi eldi mekenderde mektep salynyp jatyr. Demografııa degenderiń bos sóz» dedi jurtshylyq ashy­nyp. Al Baýyrjan Samyl­ty­rov­tyń aıtýynsha, halqy az degen aýyldardaǵy mektep­ter apat­tyq jaǵdaıda bolǵandyqtan jańa bilim ordasy boı kótergen. Tıi­sinshe Qaraqattaǵy mektep apatty jaǵdaıdaǵy ǵıma­rat­tardyń sanatyna qosylmaǵan eken. Ýaqy­tynda sarapshylar son­daı sheshim qabyldaǵan.

Iá, biz barǵan kúni Qaraqat­taǵy mekteptiń mańynda barlyq maman júr eken. Merdiger seriktestik­tiń ókilinen basqa esh­kim máseleni túsindirýden bas tart­qan joq.

«Atqarylǵan jumystardyń bir parasy joba­lyq-smetalyq qujatta kórsetilgendeı bolmaı tur. Sol sebepti ǵımarattyń shatyr jaǵyndaǵy jumysty toq­tatyp tastadym. Joba­da kór­setilgendeı «paraped» joq. Sapa kóńil kó­nshitpeıdi. Jańa ǵana bir maman kelip ketti. Ol kisi de týra men aıtqan máseleni barynsha batyryp turyp jet­kizdi. Basqa aıtarym joq. Sol jumystar­dy buzyp qaıtadan jasaıdy», deı­di tehnıkalyq tekserýshi maman Marat Jazyqov.

Qulan aýyldyq okrýginiń ákimi Erkin Seıtjaparovtyń aıtýynsha, Qaraqat aýylynda 1 100 halyq turady. Myńnan astam halqy bar aýyldaǵy aǵaıyn osylaısha mektep máselesine bas aýyrtyp otyr.

Bir qyzyǵy, mektep aldyn­daǵy tólqujatta kúrdeli jóndeý jumystary 10 tamyz kúni aıaqta­lady dep kórsetilse, bilim bóli­miniń mamany 20 tamyz dedi. Al ózin Elnar dep tanystyrǵan bó­limshe basshysy 31 tamyzǵa de­ıin ýaqyty bar ekenin aıtty. Qys­qasy, mundaǵy qurylysty 31 ta­myzǵa deıin aıaqtaýǵa pármen be­ril­genin túsindik. Áıtkenmen, bi­l­im bólimindegilerdiń qazirden qam­danýyna qaraǵanda, kúrdeli jóndeý jumystary taǵy da bir aıǵa keshigetin sekildi. Biz 31 ta­myz kúni taǵy da baryp, mek­tep­tiń máselesimen tanysatyn bolamyz. О́ıtkeni 31 tamyz kúni jumys aıaqtalady degendi óz qula­ǵymyzben estidik...

Jambyl oblysy,

Turar Rysqulov aýdany