Tastandy balalar azaıyp keledi

Mysaly, jetimdik máselesin tolyq sheshpese de, bıyl Bala asyrap alý jónindegi ulttyq agenttiktiń kómegimen 128 bala 104 otbasyna ornalastyryldy. Budan bólek, Analar úıiniń arqasynda jańa týǵan nárestesinen bas tartqan shesheler 69%-ǵa azaıdy. Bul derek Almatyda «Analar úıi» qoǵamdyq qorynyń ókilderi ótkizgen baspasóz jıynynda málim boldy. Toǵyz jyl buryn atalǵan qor áleýmettik jetimdiktiń aldyn alý jáne balalar úılerin jabý maqsatynda qurylǵan bolatyn.

«Biz negizgi úsh túrli baǵytta, ıaǵnı áleýmettik jetimdiktiń aldyn alý, balalardy otbasyna ornalastyrý men ınternat mekemelerin transformasııalaý jumystaryn júrgizip otyrmyz. Barlyq óńirde «Analar úıiniń» 21 daǵdarys ortalyǵy bar. Daǵdarys ortalyqtarynan pana izdegen áıelder qorǵaýǵa alynyp, analardyń 1,5 jasqa deıin balalarynan bas tartýyna jol berilmeıdi», deıdi «Analar úıi» QQ atqarýshy dırektory Ajarkúl Qylyshbaeva.

«Analar úıi» qurylǵannan beri 5 934 áıel qordan der ke­zin­de ataýly áleýmettik kó­mek alǵandyqtan balalary Bala­la­r úılerine túspeı, óz baýyr­la­rynda qalǵan. Sondaı-aq Ana­lar úıiniń jumysy ınter­nat mekemelerindegi balalar sa­nyn aıtarlyqtaı azaıtty. My­sa­ly, 2013 jyly ınter­nat­ta oqyǵandar sany 10 myńnan assa, 2016 jyly 7 myńǵa deıin qysqarǵan. Alaıda bul – eli­miz­de­gi jetimdik máselesin tola­ıym sheshý úshin áli de jetkiliksiz. Budan ózge 2016 jyly taǵy bir baǵyt nemese bastama – Bala asyrap alý jó­nindegi ulttyq agenttik iske qo­syldy. Bul uıymnyń mindeti – bala asyrap alýǵa nıettengen jandardy áke-sheshe bolýǵa kásibı túrde daıarlaý, bala asyrap alǵan otbasylaryna baǵdar berý, sonymen birge qoǵamda bala asyrap alý mádenıetin damytý. Búginde agenttik jumysynyń ná­tıjelerin mynadan kórýge bo­lady – 14,5 myńdaı azamat keńes alyp, 1 660 bala otbasyn tapqan. Agenttiktiń kómegimen 128 bala óz úıin taýyp, 361 alma­ty­lyq bala asyrap alýshy ata-ana mektebinen ótken.

Osy arada toqtala ketetin jaıt, 2020 jyldyń 1 shildesinde «Neke (erli-zaıyp­ty­lyq) jáne otbasy týraly» Kodekske en­gi­zil­gen norma kúshine endi, ıaǵnı sotta bala asyrap alý rásimine deıin azamattar mindetti túrde psıhologııalyq daıyndyqtan ótýge tıis. Osy daıyndyqtan ótkeni týraly sertıfıkat bala asyrap alǵysy keletin jandarǵa qajetti qujattar tizimine engizil­di.

«Jaýapty qadamǵa baryp, balalar úıinen bala asyrap alýǵa sheshim qabyldaǵandardyń bar­lyǵy mindetti túrde psıho­lo­gııa­lyq daıarlyqtan ótýi qajet. Bala asyrap alý jónindegi ult­tyq agenttikte bul daıarlyq Bala asyrap alýshy ata-analar mek­tebinde júrgiziledi», deıdi A.Qylyshbaeva.

Mekteptiń psıhologııalyq qyzmet jónin­degi úılestirýshisi Darıa Ýshaeva kóp jaǵ­daıda jetim sábılerge qamqorshy bol­ǵy­sy nemese asyrap alǵysy keletin azamattar asyrap alýshy ata-analar mektebiniń údesinen shyǵa almaı qalatynyn aıtady.

«Úmitkerlerdiń shamamen 25%-y asyrap alýshy ata-analar mek­tebiniń sońyna deıin jete almaıdy. Biz asyrap alýshy ata-analar mektebi óz resýrs­ta­ryn baǵalaýdy, áleýetti asyrap alý­shylar qandaı jaıttarǵa tap keletinin túsinýdi, patronat ata-ana bolýdy jáne asyrap alǵan balany tárbıeleýdi bilý mańyzdy qadam ekenin túsinemiz. Keıbir úmitkerler Bala asyrap alýshy ata-analar mektebinen ótken kezde ózderiniń bastapqy nıeti shy­naıy ómir shyndyǵynan erek­shelenetinin túsinip baryp sheshim qabyldaıdy. Biri bul ra­ıynan qaıtady, endi biri qosymsha terapııadan ótse, taǵy biri bala asyrap alýdan múldem bas tartady. Adamdar óziniń ishki túısigimen jumys isteıdi», deıdi Darıa Ýshaeva.

Bala asyrap alýdan nıetti úmit­kerlermen psıhologter ju­mys isteıdi. Budan basqa, ár óńirde bala asyrap alǵysy ke­letin aza­mat­tarǵa onyń zań­dyq máseleleri bo­ıynsha keńes beri­ledi. О́kinishke qaraı, osy ju­mys­tarǵa qaramastan asyraýǵa alynǵan balalardyń keıbiri Ba­lalar úılerine qaıta oralyp ja­tady. Bul qalypty jaǵdaı bol­­ǵandyqtan da Bala asyrap alýshy ata-analar mektebi qu­ry­lyp, osyndaı otbasylarǵa baǵyt-baǵdar berilip otyr. Elimizde Balalar úıine qaıta oralatyndar shamamen – 5%. Al bul balanyń janyna aýyr jara salatyn jaǵdaı bolǵandyqtan, barlyq otbasymen úsh jyl boıy jumys júrgiziledi. Olarǵa quqyqtyq máseleler boıynsha psıhologııalyq keńes beriledi jáne qoldaý kórsetiledi.

Shymkent qalasyndaǵy Bala asyrap alý jónindegi ulttyq agenttiginiń psıhologi Lázzat Serim­betova úmitkerler arna­ıy mamandardan bilim alatynyn, ata-ana óz otba­syna kiretin balanyń qandaı quqyqtary bar ekenin osy uıymnan biletinin aıtady. Sonymen qatar psıhologter olardy bala asyrap alýǵa qandaı sebep ıtermelep otyrǵanyn da anyqtaıdy. De­gen­men, qoǵamdyq qor ınter­nat­ mekemelerinde otbasyna ornalasý múmkindigi qıyn sa­nat­taǵy balalar qala­ty­nyn alǵa tartty. Bul – mú­ge­dek balalar. Sondyqtan, 2022 jyly qor bastapqy joba túrinde azamattardy yntalandyryp, múgedek balalardy asyrap alǵan patronattyq otba­sy­lardy qoldaý maqsatyndaǵy ońaltý baǵ­dar­la­masyn júzege asyrdy. Qanatqaqty jobany iske asyrý barysynda asyrap alýshy otbasylarǵa balalardy medısınalyq ońal­týdan ótkizý men túzetý aqysy, qajet bol­­ǵan jaǵdaıda balalardy jedel emdeý aqy­sy tólenip, basqa da ataýly qarjylyq kómek kór­setiledi. Osy saýapty bas­ta­malary arqyly «Analar úıi» QQ elimizdegi áleý­mettik je­timdik máselesin keshen­di túr­de sheshýge áreket etip jatyr. Qordyń basty muraty da osy – jaýtańdaǵan balany jaq­sy otbasymen jolyqtyryp, áke-shesheniń tárbıesin kórýi úshin qoldan kelgenniń bárin jasaý.

ALMATY