Ult saýlyǵy – uly baılyq

Palata Tóraǵasynyń orynbasary Olga Perepechına ár azamatqa densaýlyq saqtaý quqyǵyn iske asyrýǵa múmkindik beretin jaǵdaı jasaý – memlekettik saıasattyń basty basymdyǵy ekenin atap ótti. Saladaǵy problemalar ózekti bolyp qala beretini jáne oǵan senatorlar óńirlerge saparlary barysynda birneshe ret kóz jetkizgeni aıtyldy. Olga Perepechına Memleket basshysy ult densaýlyǵyn qamtamasyz etýdiń bas­ty sharty retinde qoǵamnyń úılesimdi damýy ekenin aıtqanyn eske saldy.

«Búgingi tańda densaýlyq saqtaý salasynda aýqymdy jumys atqarylǵanyna qaramastan, «Deni saý ult» árbir azamat úshin sapaly jáne qoljetimdi densaý­lyq saqtaý» ulttyq jobasyn iske asy­rýdyń ekinshi jyly ótip jatsa da qa­byldanyp jatqan sharalar men bó­lingen qarjy, densaýlyq saqtaý júıe­sindegi problemalar, ókinishke qaraı, áli de ótkir qalpynda qalyp otyr. Ol – emhanalardaǵy kezekter, sırek sala mamandarynyń tapshylyǵy, aǵym­daǵy tarıfter naqty shyǵyndardy jabý­ǵa múmkindik bermeıdi. Osyǵan baıla­nysty medısınalyq uıymdarda, ásire­se, aýyldyq jerlerde bıýdjet tap­shy­lyǵy men nesıe bereshegi ósip bara­dy, kirikpegen aqparat júıesi jumy­sy­nyń qıyndyǵy sheshilgen joq, ol kórse­ti­letin qyzmetterdiń sapasyna, shyǵyn­dardyń ashyqtyǵy men tıimdiligine keri áser etedi», dedi Olga Perepechına.

Senator Aqmaral Álnazarova da saladaǵy jaǵdaıdyń kóńilden shyqpaı turǵanyn aıtyp, densaýlyq saqtaý sala­syndaǵy naqty problemalarǵa Úki­mettiń nazaryn aýdardy. Senatordyń aıtýyn­sha, Qazaqstan Birikken Ulttar Uıymynyń múshesi retinde BUU Bas Assambleıasynda qabyldanǵan Ornyqty damýdyń jahandyq 17 maqsatyna qol jetkizý jónindegi mindetteme alǵan. Qazaqstan Ornyqty damý salasyndaǵy kún tártibi qabyldanǵan sátten bastap ony iske asyrýda naqty nátıjege qol jetkizdi, alaıda densaýlyq saqtaý salasyndaǵy maqsattar kórsetkishiniń jartysyna – 14-tiń 7-eýine qol jetken joq. Elimizde sheshil­megen problemalar bar, atap aıtqanda, saqtandyrylmaǵan halyq medısınalyq qyzmetterge áli de qol jetkize almaı otyr. Sonymen qatar saqtandyrylǵandar da medısınalyq qyzmetterdiń tıisti kólemin ala almaıdy. Elimizde aýrýlardy erte bilýge arnalǵan skrınıngter sapasynyń tómendigi, sondaı-aq ambýlatorııalyq dári-dármekpen qamtamasyz etý sapasynda problemalar áli joıylǵan joq.

«Senatty ana men bala óliminiń joǵary deńgeıi de alańdatyp otyr. Medısınalyq saqtandyrý júıesi engizilgen sátten bastap saqtandyrý júıesine enbegen reprodýktıvti jastaǵy áıelderge júktilikke josparly túrde daıyndyq pen medısınalyq emdelý sharalary qoljetimsiz bolyp qaldy. Júktiliktiń 10-shy aptasynan keıin ǵana áıel memleket tarapynan jeńildik sana­tyndaǵy azamattarynyń qataryna qosy­lyp, saqtandyrylǵan mártebege ıe bolady. Elimizdegi ana ólimi jónindegi aýyr jaǵ­daıdy eskersek, mindetti áleýmettik medı­sına­lyq saqtandyrý júıesinde repro­dýk­tıvti jastaǵy áıelderge kórsetiletin medısı­nalyq qyzmet kólemderin qaıta qaraý qajet ekeni sózsiz. Shyny kerek, ár áıel, ıaǵnı bolashaq ananyń óz qaraja­ty­nan emdelýge múmkindigi bar dep aıtýǵa kel­meıdi», dedi senator Aqmaral Álnazarova.

Úkimet saǵaty barysynda respýblı­kanyń Densaýlyq saqtaý mınıstri Ajar Ǵınııat talqylanǵan máselege qatysty jan-jaqty baıandama jasady. Vedomstvo basshysynyń aıtýynsha, ótken jylǵa qaraǵanda bıyl halyqtyń jalpy ólim-jitimi 28 paıyzǵa tómendegen.

«Qan aınalymy júıesi aýrýlarynan bolatyn ólim-jitim kórsetkishiniń shamamen 32, obyrdan – 9, jaraqattan – 4, tynys alý aǵzalarynyń aýrýlarynan bolatyn ólim-jitim – 33, týberkýlezden bolatyn ólim-jitimniń 17 paıyzǵa tómendegeni baıqalady. Bıyl ana ólim-jitimi 3,5 esege tómendedi. Náreste ólim-jitiminiń absolıýttik sany 200-den astam balaǵa tómendep otyr. Jalpy, zertteýdiń arqasynda aýrýshańdyqtyń aldyn alý jáne kovıdtiń saldaryn joıý júrgizilip jatyr», dedi A.Ǵınııat.

Mınıstrdiń aıtýynsha, alǵashqy medı­sınalyq kómek salasynda emha­na­lardyń azdyǵy, materıaldyq-tehnıkalyq jaraqtandyrýdyń álsizdigi, ǵıma­rat­tardyń qatty tozýy jáne kadr­lardyń jetispeýi úlken másele týyndap otyr.

«Ulttyq jobany iske asyrý sheń­berin­de medısınalyq-sanıtarlyq alǵashqy kómektiń qoljetimdiligin barynsha mobıldilik pen halyqtyń keń aýqymyna qoljetimdilik jaǵyna qaraı jaqsartý jónindegi is-sharalar josparyn bekittik jáne iske asyryp jatyrmyz. Qazirgi ýaqytta elde 5 myńnan astam medısınalyq-sanıtarlyq alǵashqy kómek uıymy jumys isteıdi. 2021 jyly qosymsha 30 medısınalyq obekti  paıdalanýǵa berildi. Jyl sońyna deıin taǵy 92 obektini ashý josparlanǵan. Medısınalyq-sanıtarlyq alǵashqy kómek uıymdarynyń kadrlyq áleýeti shamamen 90 myń medısına qyzmet­ker. Qazirgi ýaqytta bir jalpy praktı­ka dári­gerine júkteme ortasha eseppen 1 830 adamdy quraıdy», dedi A.Ǵınııat.

Vedomstvo basshysy aýyldyq jer­ler­degi densaýlyq saqtaý salasyna erekshe toqtaldy. Onyń sózine súıensek, pandemııa kezindegi shekteý sharalaryna baılanysty aýyl men qala halqynyń arasynda medısınalyq kómek kórsetý aıyrmashylyǵy bar. Búginde aýyldarda halyqty erte dıagnostıkalaý jáne konsýltasııalyq-dıagnostıkalyq qyz­met­terge qoly jetpeıdi. Osyǵan baıla­nys­­ty, bıyl aýyl turǵyndary úshin pro­fı­laktıkalyq qarap-tekserýler engizildi.

«Buryn skrınıngterde tek júrek-qan tamyrlary aýrýlary, glaýkoma, qant dıabeti, onkologııalyq aýrýlar, minez-qulyqtyq qaýip faktorlary sııaqty bes nozologııany anyqtaıtyn edik. Bıyl aýyl turǵyndary densaýlyǵynyń tal­daýyn eskere otyryp, zerttep-qaraý tizbesin keńeıttik. Asqazan-ishek jol­darynyń, nesep shyǵarý júıesiniń, egde jas tobyndaǵy adamdardyń tynys alý aǵzalarynyń aýrýlaryn jáne qýyq asty beziniń obyryn erte anyqtaý boıynsha profılaktıkalyq qarap-tekserýler iske asyrylady. Sondaı-aq 18 ben 29 jas aralyǵyndaǵy jastar zerttep-qaraýmen qamtyldy», dedi mınıstr.

A.Ǵınııattyń keltirgen derekterine saı, aýyldarda medısınalyq uıymdar­dyń bazasynda 72 dárihana pýnkti jáne 161 jeke dárihana ashylǵan. Sondaı-aq bıyl «Járdem» jáne «Salamatty Qazaqstan» 2 medısınalyq poıyzynyń jumysy qaıta jandandy. 2021 jyly sanıtarlyq avıasııa 2500-den astam márte qyzmet kórsetken.

«El halqyna, onyń ishinde aýyl turǵyn­daryna medısınalyq-sanıtar­lyq alǵashqy kómektiń qoljetimdiligin arttyrý úshin bıyl densaýlyq saqtaý uıymdary jelisiniń memlekettik nor­matıvi qaıta qaraldy. Osylaısha, 50 adamǵa deıingi aýyldarda medısınalyq kómekti meıirger ǵımaratsyz júzege asyrady. Al 500 adam turatyn aýyldarda medısına qyzmetkerleriniń sany bir adamnan úshke deıin ulǵaıyp, feldsher-akýsherlik pýnktter ashylyp jatyr. Sondaı-aq aýdandyq aýrýhanalardy zamanaýı kompıýterlik tomograftarmen, rentgen apparattarymen qamtamasyz etý júrgiziledi. Medısınalyq tehnıkamen jaraqtandyrý deńgeıi 84 paıyzǵa deıin jetkizildi», dedi A.Ǵınııat.

Budan bólek, Densaýlyq saqtaý mınıstri ana men bala densaýlyǵyn saqtaýǵa qatysty derektermen bólisti. Máse­len, bıyl balalar men júkti áıelder­di, onyń ishinde qaýip tobyndaǵy bala­lardy zerttep-qaraý jáne olarǵa konsýl­tasııa berý úshin prenataldyq ýltra­dy­bystyq skrınıng júrgizýdi uıym­das­tyrýdyń jańa standarty bekitil­gen eken. 18 uryq saqtaý ortalyǵy uıymdas­tyrylǵan. Sondaı-aq damýynda kemistigi jáne olardyń týyndaý qaýpi bar 3 jasqa deıingi balalarǵa arnalǵan 2 erte aralasý ortalyǵy ashylǵan. 2023 jyldyń sońyna deıin 10 myńnan astam balany qamtıtyn 13 ortalyq ashý josparlanyp otyr.

«Júrgizilip jatqan profılaktıkalyq zertteýlerdiń aǵymdaǵy kólemin eskere otyryp, balalar popýlıasııasyn profılaktıkalyq qarap-tekserý paketteri keńeıtildi. Medısınalyq ońaltýdy qarjylandyrý 2019 jylmen salystyrǵanda 7 esege, onyń ishinde balalar úshin 27 paıyzǵa ulǵaıdy. 2021 jyldan bastap «Ańsaǵan sábı» arnaıy baǵdarlamasy iske qosyldy. Oǵan 2026 jylǵa deıin ekstrakorporaldyq uryqtandyrýǵa jyl saıyn 7000 kvota bólý kózdelgen. Baǵdarlamany iske asyrý barysynda 3 myńnan astam áıel júkti bolyp, kópten kútken 2 myń 431 bala týdy. Júkti áıelder men balalarǵa keshendi, joǵary mamandandyrylǵan medısınalyq kómek kórsetý úshin álemdik standarttarǵa sáıkes keletin 11 zamanaýı perınataldyq ortalyqtyń qurylysy josparlanǵan», dedi vedomstvo basshysy.

Mınıstrdiń aıtýynda, kadr máselesi de kún tártibinde tur. О́ıtkeni elde maman jetispeıdi. 2021 jyly 3050 jas túlek jumysqa ornalastyrýǵa jiberildi, onyń 630-y aýyldy eldi mekenderde. Al bıyl 1872 jas túlektiń 444-i aýyldarǵa jiberildi.

«2023 jyly josparlanǵan oqý biti­retin túlek 11 myńnan asady. 2022 jy­ly jalaqy kelesideı ulǵaıdy. Dári­ger­lerge ortasha eseppen – 30, ortasha me­dısına personalyna 20 paıyzǵa ósti. Al 2023 jyly dárigerlerge jalaqy­ny orta eseppen 531 myń teńgege deıin, orta medısına personalyna 250 myń teńge­ge deıin kóterý josparlandy. Medı­sına qyzmetkerleriniń kásiptik jaýap­kershi­ligin jáne medısına qyzmet­ker­leriniń mártebesin saqtandyrý júıesin en­gizý­di qamtamasyz etý úshin tıisti zań jo­­basy ázirlendi. Qujat qazirgi ýaqyt­ta Májiliste qaralyp jatyr», dedi A.Ǵınııat.

Sondaı-aq úkimet saǵatynda «University Medical Center» korpora­tıvtik qorynyń basqarma tóraǵasy Iýrıı Pıa baıan­dama jasady. Máselelerdi talqylaýǵa sondaı-aq memlekettik organdardyń ókilderi, oblystar men Astana, Almaty, Shym­kent qalalary ákimderiniń orynbasar­lary, densaýlyq saqtaý salasyndaǵy táýelsiz mamandar jáne Senat janyndaǵy Jas sarapshylar klýbynyń músheleri qatysty.

Úkimet saǵaty barysynda densaýlyq saqtaý salasyndaǵy problemalardyń sheshilýi óńirlerdi odan ári damytýda mańyzy zor ekeni atap ótildi. Sondyqtan elimiz óńirleriniń atynan saılanǵan Palata retinde Senat densaýlyq saqtaý júıesinde bar máselelerdi sheshýge árqashan atsalysatyn bolady.

Úkimet saǵatynyń qorytyndysy bo­ıynsha Úkimetke jiberiletin usynymdar ázirlenedi.