Toqyma ónerkásibin damytý joly

Jalpy qala bıligi iskerlik jáne ınvestısııalyq áriptestikke negizdelgen birlesken jobalar sanyn kóbeıte berýge nıetti. О́ıt­keni ınvestısııalyq iri joba­lar ekono­mıkanyń negizgi tiregi. Osy­laısha, ekijaqty kelisimder nátı­jesinde baýyrlas eki eldiń ekonomıkasyn kóterýge shymkenttik kásipkerler de úles qospaq. Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń da talaby – elge molyraq ınvestısııa tartý ekeni belgili. Sondyqtan Shymkent Mem­leket basshysy túzgen О́zbek­stan­­men aradaǵy strategııalyq áriptestiktiń aıa­synda kórshiles, baýyrlas elden kóbirek ınvestısııalyq tabys ákelýdi qarastyrady.

2022 jyly Shymkent pen О́zbek­stan arasyndaǵy syrtqy saýda-sat­tyq pen jalpy ekonomıkalyq árip­tes­tik aıasyndaǵy tabys kólemi 302 mln dollarǵa jetti. Bul kórsetkish sońǵy 5 jylmen salystyrǵanda 2 ese­ge artqan. Búgingi tańda Shymkent qal­a­­­synda irili-usaqty munaı, medı­sı­­na­lyq preparattar, plastık mate­rıal­­dar óndirisi baǵytyndaǵy 700-ge jýyq irili-usaqty kásiporyn ju­mys isteı­di. Sonyń ishinde 130 ón­di­­ris or­ny ózbekstandyq ınves­tor­­­lar­men bir­les­ken negizde ónim shyǵaryp keledi.

Eń bastysy, búgingi tańda ózbek­standyq kompanııalar úshinshi mega­po­lıstegi ındýstrıaldy aımaqtar­ǵa qyzyǵýshylyq tanytyp otyr. Máselen, shaharda 5 ındýstrıaldy aımaq bar. Olardyń jalpy kólemi 886 gektarǵa teń. Qazirgi tańda bul óndiris alańdarynda 200 mlrd teńgege 180 joba iske asy­ryl­dy. Sondaı-aq ındýstrıaldy aı­maq­tarǵa Túrkııa, Qytaı, Ońtús­tik Koreıa men Eýropa elderi­niń birlesken kásiporyndary ornalas­qan. Máselen, kilem ónimderiniń respýblıkadaǵy júz paıyz úlesi Shymkentke tıesili. Sol sekildi maqta maıy óndirisiniń 98 paıyzy, farmasevtıkalyq ónimderdiń 36 paıyzy, munaı óńdeý men jeńil ónerkásiptiń 23 paıyzy úshinshi megapolıstiń úlesinde. Joǵaryda atalǵan 5 ındýstrıaldy aımaqtan bólek qosymsha taǵy 750 gektardy quraıtyn 4 ındýstrıaldy aı­maq iske qosylǵaly tur. О́ndi­ris alań­darynda jaıǵasatyn kásip­oryn­darǵa salyqtyq jeńildikter qarastyrylyp, ınjenerlik ınfra­qury­lymǵa tegin qosylady. Son­dyqtan kórshi aǵaıyn Qazaqstan­nyń ońtústigindegi eń iri qalamen iskerlik baılanysty kúsheıtý ar­qyly Eýrazııalyq ekonomıkalyq odaq sheńberindegi úlken naryqqa shyǵýdy qalaıdy.

Jýyq arada Qazaqstan men О́zbek­stan ózara saýda-sattyq kóle­min 10 mlrd dollarǵa jetkizýdi kóz­deı­di. Bul rette respýblıkanyń oń­tús­tik qaqpasy sanalatyn Shym­kent elimizdiń logıstıkalyq haby rólin atqarady. Sol úshin de О́z­bek­stannyń isker azamattary úshin­shi megapolıstiń bıznes qaýym­das­­ty­ǵymen áriptestik baılanys­ty nyǵaıtýǵa óte múddeli. Buǵan dálel, sońǵy eki jyl ishinde ekijaq­ty iskerlik áriptestik aıasyn­da far­masevtıka jáne jeńil óner­kásip salalary boıynsha jalpy ınves­tısııalyq quny 14 mln dollardy quraıtyn 4 iri joba iske asqan.

Aıta ketý kerek, О́zbekstan Res­pýb­lıkasynda qazaqstandyq kásip­ker­lerdiń qatysýymen 1 200 kom­panııa qyzmet atqarsa, sonyń 10 paıyz úlesi Shymkenttiń enshi­sinde. Úshinshi megapolıs kórshi elge ne­gi­zinen munaı ónimderin, un, ósimdik maıyn, sement, medısınalyq preparattar jáne alıýmınıı profılin eksporttaıdy. О́z kezeginde О́zbek­stannan keletin taraýlar denin aýyl sharýashylyǵy ónimderi, plastmassa buıymdary jáne túrli matalar men kıim-keshek quraıdy.

Belgili ekonomıst Saparbek Jo­baev О́zbekstanmen saýda salasynda ekonomıkalyq áriptestikti arttyrýdan eki jaq ta birdeı paıda alatynyn aıtady.

«Saýda-sattyq artyp jatsa, árıne, О́zbekstanǵa da, Qazaqstanǵa da birdeı tıimdi. О́ıtkeni kórshi jatqan eki el báribir ekonomıkalyq jáne mádenı-gýmanıtarlyq salalar boıynsha ózara aralasatyny aıan. Sonyń ishinde Shymkenttiń bul baılanystar arqyly utatyny kóp. Sebebi Tashkent Shymkent úshin ekonomıkalyq turǵyda ári básekeles bolsa, ári ınvestısııa tartýdyń nemese kerisinshe ınvestısııa salýdyń úlken múmkindik alańy. Kópshilik adam О́zbekstanmen jaqyndastyq kúsheıse, bıznes salasynda zııan shegip qalamyz dep oılaıdy. О́ıtkeni rasynda búginde kórshi elden keletin taýarlar sany kóp. Jáne olardyń baǵasy arzan bolǵandyqtan básekege qabiletti bolyp keledi. Meniń pikirimshe, keri­sinshe osy múmkindikti shym­kenttik kásipkerler utymdy paıdalanýǵa tıis. Qansha degenmen, elimizdiń ekonomıkalyq áleýeti joǵary. Iаǵnı bizdegi kásipkerlerdiń О́zbekstanǵa ınvestısııa salýǵa, sol jaqtan birlesken kásiporyndar ashýǵa tolyq múmkindigi bar. Osy josparlar júzege assa, biz úlken naryqqa qol jetkizemiz. О́zbekstannyń halqy Qazaqstannan birneshe ese kóp bolǵandyqtan tutyný naryǵy da joǵary bolatyny túsinikti. Sonymen birge maqta-mata óndirisi men óńdeý salasy boıynsha birlesken kásiporyndar qurýdyń paıdasy mol bolmaq. Kórshi elde jylyna 3,5 mln tonnadaı maqta óndiriledi. Bul – óte ulken naryq. Al elimizdiń ońtús­tiginde 250-300 myń tonnadaı ǵana maqta shıkizaty alynady. Odan taza maqta kúıinde qalatyny 80-90 myń tonnadaı ǵana. Kezinde Shymkentten talaı maqta óńdeýshi iri kásiporyndar ashyldy. Alaıda shıkizat kólemi az bolǵandyqtan toqtap qaldy. Joǵaryda aıtqanymdaı, 80-90 myń tonna maqta degen iri kásiporyndar úshin túk te emes. Sondyqtan ony naqty paıdaǵa asyrý úshin bizge О́zbek­stanmen aradaǵy saýda-eko­nomıkalyq áriptestikti kúsheıte berý qajet», dedi ekonomıst maman.

ShYMKENT