Bilim baǵdarlamasynyń ozyǵy qaısy?

Ǵylym jáne joǵary bilim mı­nıs­tr­liginiń Ǵylym jáne joǵa­ry bilim salasyndaǵy sapany qam­ta­masyz etý komıtetiniń tóraǵasy Gúlzat Kóbenovanyń aıtýynsha, bilim berý baǵdarlamalary 19 krıterıı boıynsha baǵalanǵan. Reı­tıng ádistemesi joǵary oqý oryn­darymen, qoǵamdyq qyzmet sarap­shylarymen ashyq talqylaý nátı­je­sinde qabyldanǵan. Reıtıng úsh negizgi blokqa biriktirilgen. Iаǵnı túlekterdiń mansaptyq perspektıvasy, bilim berý baǵdarlamasynyń sapasy jáne olardyń jetistigi es­ke­rilgen. Eskeretin jaıt, byltyr Joǵary oqý oryndaryndaǵy bilim berý baǵdarlamasynyń sapasy men ózektiligi boıynsha jumys berý­shi­lerdiń qanaǵattanýy 67%-dy qu­rapty. Jumys berýshiler tarapynan úsh jyldaǵy dınamıka 15%-ǵa óskeni baıqalady. Sondaı-aq byltyr túlekterdiń 67%-y turaq­ty jumyspen qamtylǵanyn atap ótke­ni­miz lázim.

– Bul – jaqsy nátıje. Bilim berý baǵdarlamalarynyń 82%-y ju­mys berýshilermen kelisilgen jáne praktıkalyq tájirıbesi bar mamandar oqý prosesine tar­tyl­dy. Ol úshin mınıstrlik qajetti jaǵdaılar jasap, tıisti norma­tıv­tik qujat­­­ta­rǵa ózgerister engiz­di. Búgingi tańda jekelegen bi­lim berý baǵ­dar­lamalaryna tar­tyl­ǵan prak­tık-mamandardyń úlesi 71%-ǵa jetti. Bilim berý baǵdar­la­ma­la­ry­nyń 91%-y tanylǵan akkredıtteý agenttikterinde akkredıtteýden ótti. Bul da olardyń sapasynyń jaq­sar­ǵanyn rastaıdy. Túlekterdiń ju­mysqa ornalasýynyń ortasha paıyzy 79%-dy qurady. Al jumys izdeýdiń ortasha uzaqtyǵy – 97 kún, ıaǵnı 3 aıǵa deıin. Suranysqa ıe bilim berý baǵdarlamalary boıynsha tipti aı ishinde jumysqa ornalasady, – deıdi G.Kóbenova.

«Atameken» ulttyq kásipkerlik palatasynyń basqarýshy dırektory Azamat Beısenbenov te reıtıngtiń talapkerge mamandyq boıynsha JOO tańdaýǵa kómegi tıetinin aıt­ty.

– JOO úshin de reıtıngte qolda­nylatyn krıterııler bo­ıynsha anyqtalatyn obektıvti kórset­kish­ter óte mańyzdy. Olar reıtıng nátıjelerin, ásirese óz túlekteriniń jumysqa ornalasý deńgeıin, jumys izdeý uzaqtyǵyn árqashan baqylap otyrady. Reıtıng qorytyndysy bilim berý baǵdarlamalaryn ózgertý, jetildirý, tipti jabýǵa baılanysty sheshimder qabyldaýǵa kómektesedi. Reıtıng nátıjeleri JOO arasynda básekelestikti arttyratynyn atap ótý kerek. Al básekelestiktiń bolýy sapanyń artýyna yqpaldasatyny belgili. Sonymen qatar reıtıng ádistemesi de jyl saıyn jetil­di­riledi. Ádistemege ózgerister engi­zer aldynda «Atameken» ulttyq ká­sipkerlik palatasy mınıstrlik ókilderi men JOO rektorlarynyń pikirin eskeredi. Bul – osymen besinshi jyl atqarylǵan jumystyń nátıjesi. Reıtıngte 2 myńnan asa bilim berý baǵdarlamasy, 80 myń­nan asa túlek, elimizdiń barlyq óńi­rinen 200-den asa salalyq sarapshy men jalpy 97 joǵary oqý orny qamtyldy, – dedi spıker.

Bıyl túlekterdiń ortasha ja­­­la­­­qy­­syn­ ­obek­­tıvti­ baǵalaý úshin­ olar­dyń­ or­tasha jalaqysyn esep­­­teý týraly­ sheshim qabyl­da­­­nypty. Sebebi osy kórsetkish tú­­lek­­­­­terdiń negizgi bóligi alatyn somany kórsetedi eken. Tal­daý kór­­setkendeı, túlekterdiń me­dıan­­dyq jalaqysy 155 621 teń­ge sh­ama­synda qalyptasqan. Eń jo­­ǵ­­ary jalaqyny (196 769 teńge) Mańǵystaý oblysynyń túlekteri alsa, eń tómen jalaqy (124 895 teńge) – Shymkent qalasynyń tú­lek­­terinde. Eń joǵary medıandyq ja­laqy kólemi «Densaýlyq saqtaý jáne áleýmettik qamsyzdandyrý» baǵy­­tyna tıesili. Iаǵnı osy sala­da­ǵy túlekterdiń jalaqysy 221 841 teń­geni quraıdy.

A.Beısenbenovtiń aıtýynsha, byltyr Veterınarııa baǵytynda jumys­qa ornalasý deńgeıi joǵary bolypty. Taǵy bir statıstıkaǵa toq­talsaq, óńirler arasynda ju­mys­qa ornalasý deńgeıi bo­ıynsha birinshi orynda – Batys Qazaqstan oblysynyń túlekteri (86%), ekin­shi orynda – Almaty oblysynyń túlekteri (85%), al úshinshi orynda Atyraý oblysynyń túlekteri (84%) tur. Al jumysqa ornalasý deńgeıi tómen óńirlerdiń tiziminde Qyzylorda jáne Túrkistan oblys­tary (73%) eken.

Sondaı-aq spıker maman­dy­ǵy boıynsha jumysqa or­na­lasqan túlek­terdiń kóshin densaýlyq saq­taý salasy bas­­tap turǵanyn eske saldy. Ashyp aıtar bolsaq, medısı­na ma­mandyǵy boıynsha bilim alǵan túlekterdiń 69%-y jumysqa orna­las­qan. Sol sekildi tizimde pedagogıka salasyndaǵy túlekterdiń kórsetkishi 60% bolsa, qurylys salasynda jas mamandardyń 30,6%-y mamandyǵy boıynsha ju­mys is­teı­di. Osy qatarda eń tómen kór­set­kish (19,4%) aýyl sharýashy­ly­ǵy salasyna tıesili.

Reıtıng nátıjesi kórsetkendeı, joǵary ball jınaǵan talapker­ler­diń basym kópshiligi Qazaq­stan-Brıtan tehnıkalyq ýnıver­sıtetin, Astana medısına ýnıver­sı­tetin jáne Asfendııarov atyn­da­ǵy Qazaq ulttyq medısına ýnı­ver­sıtetin tańdaıdy. Bilim berý baǵdarlamaryna taldaý júrgizý barysynda halyqaralyq reıtıng­terde joǵary satyda turǵan Ál-Farabı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıti, L.N.Gýmılev atyndaǵy Eýrazııa ulttyq ýnıversıteti, sol sekildi Sátbaev, Áýezov atyndaǵy ýnıversıtter «Atameken» UKP reı­tın­gin­de – joǵary orynda. QazGZÝ, QBTÝ, AÝES, KIMEP, Qara­ǵan­dy medısına ýnıversıteti, S.J.Asfendııarov atyndaǵy Qazaq ult­tyq medısına ýnıversıteti jáne basqa da oqý oryndary tizimniń ba­syn­da tur.

Árıne, kez kelgen talapty jas ózi tańdaǵan mamandyqtyń bil­gi­ri bolýǵa umtylady. Sondyq­tan ony mamandyǵy boıynsha bi­lim beretin joǵary oqý orny­nyń oqý baǵdarlamasy qyzyq­tyr­maı qoımaıdy. Iаǵnı maman­dyq tańdaýdan qatelespegen túlek JOO tańdaýda da durys sheshim qa­­byl­­daýyna bilim berý baǵdar­la­ma­­synyń reıtıngi úlken olja dep aıtsaq bolady.