Top jarǵan úsh ǵalym

Stenford ýnıversıtetiniń sarapshylary bıblıometrııalyq zert­teý negizinde jyl saıyn álem­de­gi úzdik ǵalymdardyń reıtıngin shyǵarady. Birinshi reıtıngte mansabynda ǵylymı jumystaryna eń kóp silteme jasalǵan ǵalymdar belgili bolsa, ekinshisinde keıin­gi jyldaǵy eńbekterine eń kóp sil­te­me jasalǵan ǵalymdar usy­nyl­­ǵan. Iаǵnı Scopus bazasynda jarııa­lanǵan materıaldar bo­ıyn­sha kósh bastaǵan ǵalymdar irik­tel­di.

Sonymen 2021 jyly jumys­ta­ryna eń kóp silteme jasalǵan avtorlardyń jáne mansabynda eńbekterine eń kóp silteme ja­salǵan ǵalymdardyń tizimine Ult­tyq ǵylym akademııasynyń aka­demıgi, fızıka-matematıka ǵy­lymdarynyń doktory, professor Rátbaı Myrzaqulov endi. Onyń astrofızıka, gravıtasııa, kosmologııa jáne solıton teorııasy boıynsha ǵylymı eńbekterine kóp silteme jasalǵan. Osy tusta úzdik ǵalymdar reıtıngindegi «Bo­la­shaq» baǵdarlamasynyń eki túlegi Nurlan Orazalın men Sársenbek Mon­taevtardy da erekshe atap ótý­ge bolady.

«Bolashaq» baǵdarlamasynyń stıpendıaty, Jáńgir han atyndaǵy Batys Qazaqstan Agrarlyq-tehnı­ka­lyq ýnıversıtetiniń professory, tehnıka ǵylymdarynyń doktory Sársenbek Montaev qurylys materıaldary óndirisindegi jańa tehnologııalardy ázirleýmen aına­lysady. Ol Japonııada «Nano­teh­no­logııa» mamandyǵy boıynsha ǵylymı taǵylymdamadan ótken.

Sonymen qatar «Bolashaq» baǵ­­darlamasynyń túlegi, ǵalym Nurlan Orazalınniń eńbekteri de joǵa­ry baǵalanyp otyr.

«Meni álemdegi eń kóp silteme ja­salǵan ǵalymdardyń 2%-yna qos­­qanyn bil­gende qýan­dym.­ Bul kóp­jyldyq eńbektiń jáne ­jú­ıe­­li jumystyń nátıjesi dep bile­­min. Ǵylymı materıal­da­rym­nyń taqyryptary – korpo­ra­tıv­­tik basqarý, turaqty damý, kor­po­ra­tıv­tik áleýmettik jaýap­ker­­shilik, býhgalterlik esep pen qar­­jynyń ózekti máseleleri tóńi­re­­ginde. Álem ǵalymdary meniń ǵy­ly­mı jarııalanymdaryma silteme jasaǵany, árıne, qýan­tady», deıdi KIMEP ýnıver­sı­te­tiniń býh­gal­ter­lik esep jáne qar­jy assıstent-professory N.Orazalın.

Jyl saıyn ǵylymnyń damýy­na memleketten erekshe kóńil bólinip, qoldaý kórsetilip jatqany qýan­tady. Mysaly, qazir «500 ǵalym» jobasy boıynsha shetelde taǵylymdamadan ótetin ǵalym­dardy irikteý jalǵasyp jatyr. Bul baǵdarlama Prezıdent Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyr­ma­­syna sáıkes, jyl saıyn 500 ǵa­lymnyń álemniń jetekshi ǵyly­mı ortalyqtarynda kásibı quzy­ret­tiligin damytý maqsatynda beki­tilgen. Iаǵnı jetekshi maman­dar memleket esebinen taǵylym­da­madan ótip, álemniń úzdik joǵa­ry oqý oryndarynda, ǵylymı orta­lyq­tar men salalyq uıym­dar­da zertteý júrgizedi.

«Halyqaralyq baǵdarlamalar ortalyǵy ótinishterdi qabyldap, ǵalymdardy irikteıdi. Byltyr biz ǵalymdardy irikteýdiń jańa ere­je­lerin ázirledik. Osynyń nátı­je­sinde endi komıssııa qura­my­­na ınjenerlik-tehnıkalyq, medısı­nalyq, gýmanıtarlyq jáne jaratylystaný ǵylymdarynyń dok­torlary enedi», deıdi «Halyq­ara­lyq baǵdarlamalar ortalyǵy» AQ bas­qar­ma tóraǵasy Ánýar Janǵozın.

Taǵylymdamadan ótýge arnal­ǵan uıymdardyń tiziminde halyq­ara­lyq akademııalyq reıtıngterdiń top-250 pozısııasyna kiretin 416 sheteldik joǵary oqý orny, ǵylymı-zertteý ortalyǵy men salalyq uıymdar bar. Mysaly, osy tizimde Prınston, Iel, Tokıo ýnıversıteti, London ımperııalyq kolledji, Koreı ozyq tehnologııa­lar ınstıtýty, Sıngapýr fı­zı­ka­lyq-hımııalyq zertteýler ınstıtýty, sondaı-aq Maıkrosoft, Eppl Ink, Toıota grýpp, Samsýng sekildi iri korporasııalar, jetekshi JOO men zertteý ortalyǵy bar. Memleket taǵylymdamadan ótýge iriktelgen ǵylymdardyń shyǵynyn ótep, aı saıyn stıpendııa tóleıdi. Eske salsaq, ótinimderdi qabyldaý 15 naýryzǵa deıin jalǵasady.