Jýyrda USAID «Ortalyq Azııadaǵy qaýipsiz kóshi-qon» jobasy sheńberinde Bas prokýratýrasynyń janyndaǵy Quqyq qorǵaý organdary akademııasy Winrock International uıymymen birlesip ázirlegen Adam saýdasynyń qurbandaryn anyqtaý, olarǵa kómek kórsetý jáne qaıta baǵyttaý jónindegi praktıkalyq nusqaýlyqtyń resmı tusaýkeseri ótti.
Avtorlardyń aıtýynsha, praktıkalyq nusqaýlyqty daıyndaý qajettiligi kóptegen qylmys qurbandarynyń tıisti qorǵanysqa ıe bolmaýymen baılanysty, sebebi japa shegýshilerdi adam saýdasynyń qurbandary retinde anyqtaý árdaıym múmkin emes. Praktıkalyq nusqaýlyq memlekettik qurylymdar men úkimettik emes uıymdardyń ókilderine, jattyqtyrýshylar men oqý úderisin uıymdastyrýshylarǵa arnalǵan.
Prezıdent janyndaǵy Adam quqyqtary jónindegi komıssııanyń hatshysy Tastemir Ábishevtiń aıtýynsha, nusqaýlyqta máseleniń ózi jáne onyń sebepteri týraly keń túsinik berilgen. «Atalǵan saladaǵy qylmystar qarastyrylady, adam saýdasy men eńbek kóshi-qonynyń sebep-saldarlyq baılanystary kórsetiledi, adam quqyqtaryn qorǵaý jáne osy jaǵymsyz qubylyspen kúresý salasyndaǵy ulttyq jáne halyqaralyq normatıvtik-quqyqtyq baza taldanady», deıdi ol.
Adam saýdasyna qarsy is-qımyl jónindegi sharalardy qabyldaý sheńberinde eńbekti qorǵaý, densaýlyq saqtaý, bilim berý, zardap shekkenderdi qorǵaý jáne olarǵa kómek kórsetý jónindegi dıplomatııalyq mıssııalar qyzmetkerleri úshin naqty nusqaýlyqtar ázirlengen. Ásirese Balalar saýdasy men balalar eńbegin paıdalaný faktileriniń aldyn alý boıynsha eńbek ınspektorlary men bilim berý júıesiniń róli erekshe atap ótildi.
Jalpy, elimizde adam saýdasynyń eń kóp taralǵan túri – áıelderdi jynystyq qanaý, sondaı-aq prıtondar uıymdastyrý men jeńgetaılyq jasaý. Er adamdar ádette, eńbek naryǵynda japa shegedi. Sonymen qatar jańa týǵan náresteler men jas balalardy satý faktileri de azaımaı tur. Tastemir Ábishevtiń aıtýynsha, búginde elimizde alǵash ret Adam saýdasyna qarsy kúres týraly zań jobasy ázirlenip jatyr. Zań jobasynda sheteldik mıgranttardyń eńbek qatynastaryn retteý máselesi qarastyrylyp, ózge de mańyzdy baǵyttar qamtylǵan. Zań qoldanysqa engizilse, adam quqyǵy týraly erejeler halyqaralyq standarttarǵa saı bolmaq. Adam saýdasynyń aldyn alý jáne atalǵan qylmysqa qarsy ymyrasyz kúreste álemdik tájirıbeniń mańyzy zor.
Elimizde 2016 jyldan beri adam saýdasynyń qurbandaryna ataýly áleýmettik kómek kórsetiledi. Alaıda bul kómekti tek Qazaqstan azamattary, elimizde turǵylyqty turyp jatqan sheteldik azamattar men qandastar ala alady. Al túrli sebeptermen Qazaqstanǵa ýaqytsha kelgen eńbek mıgranttary adam saýdasynyń qurbany bolǵanda bul kómekten qaǵylady. Halyqaralyq sarapshylar bul máseleni jıi kóterip júr. Jalpy, bul baǵyttaǵy zańnamalyq qujattardyń bolmaýy Qazaqstannyń keıbir halyqaralyq reıtıngterde tómengi satydan kórinýine túrtki bolǵany ras. Bilikti mamandardyń qatysýymen ázirlenip jatqan zań jobasy osy sııaqty túıtkilderdiń túıinin tarqatady degen senim mol.
Jibek Qulambaeva Túrkııadaǵy jarysta jeńimpaz atandy
Tennıs • Keshe
UQShU elderi keshendi oqý-jattyǵý ótkizedi
Oqıǵa • Keshe
Rım Papasy aýrýhanadan shyǵaryldy
Álem • Keshe
Uqsas jańalyqtar
