Radıasııaǵa tózimdi kábil

Ýnıversıtet ǵalymdary kábildik-ótkizgish ónimderdiń jańa túrlerin jasaý teh­no­lo­gııasyn oılap tapty. Radıa­sııalyq modıfı­kasııa­lanǵan oqshaýlaǵysh qabaty bar munaı-sýasty jáne fotovol­taı­kalyq kábil paıdaly qazba­lardy jáne balamaly ener­gııa kóz­derin óndirýge arnal­ǵan. Ǵa­lymdar shetel­dik áriptes­terimen bir­lese ınertti ortada jospar­lanǵan óńdeý tehnologııasyna ózgerister engizip, kábildik ónimniń qoldaný qasıetterin jaqsartty. О́ndiris­tegi mun­daı ádis bizdiń elde qol­danyl­maıdy. Onyń basty artyq­shylyǵy – joǵary tem­pe­ratýraǵa tózimdi.

– Kábildik-ótkizgish ónim­derdi jasaıtyn jergilikti óndirý­shiler tek oqshaýla­ǵysh qabat­ty peroksıdti birik­tirý ádi­sin qoldanady. Biz «Qaz­elek­tromash» JShS-men bir­le­sip, Qazaqstanda birin­­shi bo­lyp radıasııalyq-modıfıkasııalanǵan oqshaýlaý qabaty bar kábildik ónimniń munaı-sýasty jáne fotovol­taıkalyq túrin shyǵaramyz. Bul oqshaýlaǵysh polımerdegi gel-fraksııanyń quramyn arttyrady jáne kábil-ótkiz­gish ónimderiniń fızıkalyq-me­hanıkalyq sıpattamalaryn – ystyqqa tózimdilikti (teris jáne oń temperatýralarǵa), ag­res­­sıvti ortaǵa tózimdilikti (sil­tili, qyshqyldyq orta) jáne radıasııaǵa tózimdilikti jaq­sartýǵa múmkindik beredi, – deıdi Iаdrolyq tehnologııalar parkiniń ınjener-fızıgi, joba jetekshisi Azat Nurqasymov.

Ýnıversıtet ǵalymdary ǵylymı jobany kommersııa­landyrýdy josparlap otyr. О́ndiristi 2023 jyldyń birin­shi jar­ty­jyldyǵynda iske qosý kóz­delgen. Bastap­qy ke­zeńde ón­diristik qýat­ty­lyq sha­ma­men 5 myń shaqy­rym kábil­dik-ótkizgish ónimdi quraıdy. Bul rette olardyń 2 myń sha­qyry­myna offteık-kelisimshart jasalady. Bul osy ónimge degen sura­nysty kórsetedi. Qazir fotovol­taıkalyq jáne munaı-sýas­ty kábil­derin óndirý­men, modı­fıka­sııalaýmen jáne otan­dyq na­ryqqa BetaIzol degen ataýmen shyǵarýmen aınalysatyn startap-kompanııa quryldy.

Ǵalymdar ázirlegen radıa­sııa­­­­lyq-modıfıkasııa­lan­ǵan oq­­­shaýlaý qabaty bar kábi­l ónim­­derin óndirýdiń jańa teh­no­lo­gııasy 2023-2025 jyl­dar­ǵa arnalǵan granttyq qarjy­lan­dyrýǵa ıe boldy. Búginde ýnı­versıtet ǵalymdary ózin-ózi retteıtin jylytý kábilin shyǵarýdyń jańa tehnologııasyn ázirleýdi qolǵa aldy. Bul sý­men jabdyqtaý júıeleri men káriz qubyrlaryn muzdatý máse­lesin sheshýge, sondaı-aq ǵıma­rat­tardyń shatyrlaryna eshbir zııan keltirmeı, qardan tazartýǵa múmkindik beredi.