Ideıalar qorlaý emes, qoldaý kútedi

Bas prokýratýranyń Quqyqtyq statıstıka jáne arnaýly esepke alý komıtetiniń tóraǵasy Baǵdat Mýsın Almatyda «iPhone» telefondaryn qoldan jasaǵan jigit­terge qatysty oıyn Feısbýktegi paraqshasynda: «Jigitter iPhone-dy qoldan jasaǵan?! Menińshe, olarǵa zańdy óndirispen aınalysýǵa múmkindik berý kerek. Bir tehnoparkten tehnıka jasaý sehyn ashý kerek. Jeńildikpen qarjy berý kerek. «Sıfrly Qazaqstan» týraly jarııaladyq emes pe?! Eger balalar túpnusqa platalar men arzan bólshekterden iPhone jasap shyǵarǵan bolsa, olardyń qolynan kóp nárse keletini belgili. Sondaı-aq kásipkerlik bastamalary jaman emes eken», degenin oqydym. Áleýmettik jelide laýazymdy tulǵa emes, jeke adam retindegi kózqarasyn ashyq bildirgeni unady. Shirkin-aı, osyndaı kózqaras, osyndaı paıym árdaıym memlekettik oryndarda otyrǵan laýazym ıelerinen tabylyp jatsa, qanshama jaqsy ıdeıalar júzege asyp, eldiń ıgiligine jumys istep, orasan zor paıda ákeler edi-aý dep oıladym.

Máselen, deıdi bir ónertapqysh árbir qalada qys aılarynda jeke sektordyń kómir jaqqanynan aýa lastanady. Qalany jylýmen qamtamasyz etetin iri JES-terden shyqqan ys mólsheri qadaǵalanady, al jeke sektordaǵy ár úıge ony qoıý tipti múmkin emes. Bul jerde naqty sheshimniń biri retinde jekemenshiktegi jer úılerdiń barlyǵyn túngi tarıfke negizdelgen elektr qýatymen jylytýǵa kóshirý tıimdi bolar edi. Munda birinshiden, qanshama adam ys tıip, ýlanýdan zardap shekpeıdi, ekinshiden, jylýǵa túngi tólemniń arzandatylǵan baǵamymen tóleý halyqtyń da qaltasyna salmaq salmas edi. Biraq bul ıdeıa qoldaý tappaı otyr. Máselen, EKSPO-ǵa daıyndyq barysynda men jel qýatymen jumys isteıtin tońazytqyshtyń syzbasyn jasadym. Ony da qoldaǵan bir adam tappadym, deıdi.

Birneshe jyl buryn taǵy bir tanystyń balasy nanotehnologııaǵa negizdelgen jańalyq ashqan. Jas jigit el kádesine asatyn tehnologııasyn barlyq jazba-syzbasymen kóterip, áýeli Bilim jáne ǵylym mınıstrligine bardy. Selt etken eshkim bolmady. Sodan tyńdar-aý degen esikterdiń bárin qaǵyp, aqyry taýy shaǵylyp, óz elinde jańalyqty eshkim de kerek qylmaıtynyn túsingen jigit jobany AQSh-qa joldady. Muhıttyń ar jaǵyndaǵy alpaýyt eldiń qulaǵy eleń ete qalǵan. Aqyrynda NASA-dan shaqyrtý keldi. Jas jigit ıdeıasymen, tehnologııasymen, eń bastysy, ultyna áli de berer ilim-biligimen bir jarty shardan ekinshi jarty sharǵa qonys aýdardy. О́z eliniń emes, ózgeniń qýatyn arttyryp, tehnologııasyn jetildirip, aqylyna aqyl qosyp, ózge jurtty ilgeriletýge kete bardy.

Al Almatyda jalǵan gadjet jasap kelgen azamattardy qalalyq memlekettik kirister departamentiniń qyzmetkerleri ustap, 30 dana «iPhone» telefonyn tárkilepti. Sarapshylardyń aıtýynsha, bul zańsyz gadjetterdi túpnusqadan ajyratý óte qıyn kórinedi. Sebebi, telefondy qurastyrýda jedel jady men ortalyq prosessordyń túpnusqasy qoldanylyp, gadjettiń ózge bólshekteri arzan, qoljetimdi tetikterden quralǵan eken. Mundaı jigitterdi qýdalaǵansha, qarjy bólip, seh ashyp berip, qoljetimdi gadjetter shyǵarýdy qolǵa alsa she? Búginde bul jigitterdiń ústinen taýar belgisin zańsyz paıdalanǵany úshin qylmystyq is qozǵalypty.

Aıtaıyn degenimiz, árbir jaq­sy ıdeıany der kezinde demep jiberýdiń tapshylyǵynan elimizdiń de, azamattarymyzdyń da paıda tappaıtynyn, júregi shaılyqqan «aqyldy mıdyń» órisin shekaranyń arǵy betinen izdeýiniń zııanyn jetkizý bolatyn. Bul «jany ashymastyń qasynda basyń aýyrmasyn», «Bireýdiń joǵyn bireý óleń aıtyp júrip izdeıdi», «Aýzyma tımes qartanyń qalaı piskeninde ne sharýam bar» deıtin jany ashymastyqtyń kórinisi me? Boıymyzda bar bazarymyzdyń parqyna jetip baǵalamaı, narqyna sáıkes qımyl tanytpaı otyra bersek kósh sońynda shań jutyp qalýymyz kádik.

Anar TО́LEÝHANQYZY,
«Egemen Qazaqstan»