Ǵarıfolla Esim: Abaıdyń toıy – oıdyń toıy

Abaı dúnıeden ótkeli de bir ǵasyrdan artyq ýaqyt ótip ketipti. Kemeńger tulǵanyń óz zamanynda aıtqan ǵıbratty oılary, sáýleli sózderi búgingi Táýelsiz Qazaqstan jaǵdaıynda iske asyp otyr ma? Mine, osy úlken másele hakim Abaı mereıtoıyn merekeleýde árbir zııaly qaýymnyń kókeıindegi másele bolýy kerek.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Kemeluly Toqaev «Abaı jáne HHI ǵasyrdaǵy Qazaqstan» degen maqalasynda «Aqyn murasyn HHI ǵasyrda qalaı oqyp, ony qaı deńgeıde iske asyra alyp otyrmyz jáne Abaıdan alatyn ǵıbratymyz ne?» degen kúrdeli suraqtarǵa jaýap izdegen. Prezıdent aıtady: «Abaı týraly qalaı aıtsaq ta jarasymdy» deıdi. Ras. Al sol jarasymdy sózdi aıta bilý – árbir zııaly qaýym ókiliniń mindeti.

HHI ǵasyrda Abaıdyń orny qandaı bolý kerek? Ony jattap alý bir basqa, oqý da bir bólek, biraq sony túsinip, árbir adam óziniń qyzmetinde, turmysynda, qoǵamdyq belsendi isterinde paıdalansa, sonda ǵana aqyn murasy qazirgi HHI ǵasyrdaǵy qazaqtarǵa úlgi jáne rýhanı azyq bolmaq. 

HHI ǵasyr ózimen birge adamzat aldyna kóptegen saýaldy da qatar ákeldi. Olar –  tárbıe, bilim, ǵylym, tehnıka, tehnologııa degen máselelerge qatysty. Bul –  suraqtyń bir jaǵy. Ekinshi jaǵy –  adamnyń qabiletinen ózge qasıeti degen bolady. Abaı shyǵarmalary adamnyń qasıetine qalaı áser etýde? Biz oqý júıesinde kóbinese qabiletti oqýshy, qabiletti stýdent, qabiletti maman deımiz. Al oqýshynyń, stýdenttiń, mamannyń qasıeti týraly ne aıtamyz? Adamshylyq, kisilik degen uǵymdarǵa qatysty qazirgi HHI ǵasyrdyń jastary qandaı ǵıbratty ister atqarýy kerek?

Mine, osy tusta  Prezıdenttiń ilgeride aıtqan «Eriktiler» degeni – tamasha ıdeıa. Sebebi jastardyń erikti túrde jasy kelgen nemese is-áreketi shekteýli kópbalaly otbasy jáne basqa da áleýmettik jaǵynan kómekke zárý jandarǵa kómek qolyn sozýy – ımandylyqtyń  jarqyn kórinisi ekeni daýsyz. О́ıtkeni ıman bar jerde – meıirim de bar.  Al ımandylyq, adamshylyq, kisilik degen uǵymdar Abaı shyǵarmalarynda tunyp tur. Osy máselelerdi Qazaqstan prezıdenti búkil halyqqa jarııa etip, Abaı toıy árkimdi oılandyratyn jalpyhalyqtyq is bolsa degen nıet bildirgen. Bul jerde arnaıy eskertip aıtatyn sóz – maqaladaǵy oılar Memleket basshysynyń atynan aıtylǵany óte jarasymdy. Prezıdenttiń sózi qoǵamǵa baǵdarlama qyzmetin atqaratyn jaǵdaı. Sondyqtan Abaı jylyn toılaýdyń basy Prezıdenttiń maqalasymen ashylǵanyna dán razymyz!

Ǵarıfolla ESIM,

akademık