Tanym • 31 Shilde, 2020

Qurmanǵazy Aqashev. «Ol jasaǵan tarıh»

761 ret kórsetildi

Ulaǵatty jyldardyń izi men dala tósindegi urpaqtar sabaqtastyǵyn sheber qııýlastyrǵan sýretshi Qurmanǵazy Aqashev tarıhı taqyrypqa jıi qalam tartady. En dalany erkin jaılaǵan dala perzentiniń án-kúıi men saltanaty jarasqan oıyn-saýyǵy sýretshi qylqalamynda túrli-tústi reńmen lezde jarasym taýyp, kórermen kóńiline qanat bitiredi. Realızmnen bastap, akademııalyq keskindeme ádisterin teń meńgergen sýretshiniń shyǵarmashylyǵy týraly sóz qozǵalǵanda qozǵalysqa erekshe jan bitirer sheberligi aldymen aıtylsa kerek-ti.

Qurmanǵazy Aqashev. «Ol jasaǵan tarıh»

Qazaq beıneleý óneriniń jar­qyn qubylysy bolǵan Qas­teevti bala jasynan qaster­lep ósken ol týǵan eli men ós­ken jerin perzenttik mahabbat­pen jyrlaıdy. Elimizdiń tarıhı damý jolyndaǵy san-sa­laly ózgeristerge sýretker zer­desimen kóz salyp, ótken men búgindi bederlegen kórkem she­jire ispetti talaı týyndyny ómirge ákeldi. Qurmanǵazy Aqa­shevtiń keıingi jazylǵan ju­mystarynyń qataryndaǵy shoq­tyǵy bıik týyndysynyń biri «Ol jasaǵan tarıh» kartınasy. Munda el astanasyn Almatydan Aqmolaǵa kóshirý týraly batyl da biregeı sheshimniń el birligi men damýynyń sımvolyna aı­nalǵanyn kórsetetin tarıhı sát kórinis tapqan. Tuńǵysh Pre­zı­dent Nursultan Nazarbaev pen astananyń alǵashqy bas jos­paryn jasaǵan sáýletshi Kıse Kýrokava Eýrazııanyń júregine aınalar arman qalanyń keleshek kelbetin baǵamdap, sary jazyq atyrapty qııal kókjıeginde ush­tastyra áńgimelesip keledi. Iá, sýretshi osynaý taǵdyrly da ta­ǵylymdy sátti jetkizý jaıyn kóp oılandy. Úlken keneptegi sońǵy sheshimge toqtamastan bu­ryn, ondaǵan úlgini syzyp, tas­taı berdi. Belgili ónertanýshy Galına Povalıashko Qurmanǵazy Aqashevtiń tarıhı keń aýqymdy týyn­dylarymen tanylyp, ta­qyryp syryn tereń meńgergen óner ıesi ekenin aıtady.

– Sýretshi úshin tarıhı oqı­ǵalardy túsirý, túrli beıneler men dáýir rýhyn jetkizý óte ma­ńyzdy. Qurmanǵazy Aqashev  ózi­niń kásibı sheberligimen jáne sıýjettik beınesiniń tereń­digimen tanymal. О́te qarapaıym kórinetin kompozısııada oı, jiger, armandaý, jeńiske jetý rýhy erekshe kórkem jetkizilgen. Kór­kem konsepsııaǵa sáıkes ke­le­tin kolorıstıkalyq sheshim bar. Kóptegen názik tústi nıýans­­­tarǵa qanyq túster tabıǵı úı­lese ketken. Búginde qala bar­­lyq qazaqstandyqtyń maq­ta­nyshyna aınaldy, táýel­sizdik pen bolashaqtyń nyshany ispetti. Al Qurmanǵazy Aqashevtiń keremet eńbegi osy bir júzege asqan armannyń kórkem dáleli emes pe?! Sýretshi túrli janrdaǵy kartınalar jazdy, olar otyz jyl boıy kórermenderdiń, óner­tanýshylardyń jáne áriptes­teriniń nazaryn aýdaryp keldi, – deıdi Galına Povalıashko.

Zeńgir aspan, kúzdiń qońyrqaı tartqan jaýyndy jyly kúni tóńirekke tynyshtyq syılap, mańaıdan jańbyrdyń, syzdyń ıisi ańqıtyndaı. Al endi bastal­ǵan qurylystyń alystan talyp jetken dybysy birte-birte kú­sheıe kelip, san alýan boıaýmen tutastyq tapqan. Halyq tarıhyna baıypty, zertteı qaraǵan sýretshi shyǵarmashylyǵyna qashanda keńdik pen tereńdik tán. «Áńgime», «Jaılaýda», «Ke­r­ýe­n», «Kósh», «Sarjaılaý» kartı­nalary sony dáleldeıdi.

– Taqyryptyq jumyspen oqýdy bitirgen soń aınalysa bas­­tadym. Eń alǵashqy ju­my­­sym «Áńgime» dep atalady. Abstraksııa, ıa bolmasa sıýr­­rea­­lıstik jumys bolsyn, onyń ózeginde ıdeıa jatý kerek. Natý­ramen jumys istegennen keıin adam jattyǵady. Qazir kez kelgen taqyrypty birden bastap, birden aıaqtaımyn, – deıdi sýretshi baspasózge bergen suhbatynda. Hal­qymyzdyń senimi men taǵdyr-talaıynyń nyshanyna aınalǵan astana tarıhy jóninen syr sherter týyndylar az jazylǵan joq. «Ol jasaǵan tarıh» kartınasy kóz aldymyzda ózgerip, boı kó­tergen, kórkeıgen astananyń qýa­nyshyna súıingen, súısingen halyq tolqynysyn bere bilýimen qundy.

Qurmanǵazy Aqashev – Sýret­shiler odaǵynyń múshesi. 1964 jyly Almaty oblysy Qapal aýda­nynda dúnıege kelgen. Abaı atyndaǵy Qazaq memlekettik peda­gogıkalyq ýnıversıtetin támam­daǵan. 1992 jyldan bastap kóptegen halyqaralyq baıqaýlar men sımpozıýmdarǵa qatysyp keledi. 2007 jyly Túrkııanyń Ystanbul qalasynda, 2009 jyly Á.Qasteev atyndaǵy memlekettik mý­zeıde, 2010 jyly Astana qala­synda jeke kórmeleri uıym­dastyryldy. Qazirgi tańda Abaı atyndaǵy Qazaq ulttyq peda­gogıkalyq ýnıversıteti kór­kemsýret fakýltetiniń oqytý­shysy bolyp qyzmet etedi.