Memleket basshysynyń koronavırýs indetiniń ekinshi kezeńine daıyndyq máseleleri boıynsha keńeste sóılegen sózi

Qurmetti Úkimet músheleri!

Búgin biz elimizdegi epıdemııaǵa baılanysty ahýaldy jáne koronavırýstyń ekinshi kezeńine daıyndyq barysyn talqylaý úshin jınalyp otyrmyz. Alǵashqy kezeńde jiberilgen qatelikterdi taldaýǵa ýaqytymyz jetkilikti boldy. Jalpy, epıdemııaǵa qarsy kúres kezinde biraz tájirıbe jınadyq. Bul tájirıbeni meılinshe tıimdi paıdalanýymyz kerek.

Jalpy Úkimet osyndaı kúrdeli ahýalda óz jumysyn tıimdi, sátti júrgizýde. Barshańyzǵa aıan, qazir kóptegen elde sanıtarlyq ahýal kúrdelenip barady. Bul – koronavırýs indeti qaıta órshıdi degen sóz. Biz buǵan daıyn bolýymyz kerek.

Indetke qarsy kúres úshin qajetti sharalardyń barlyǵy qabyldanǵan. Eń bastysy, tájirıbemiz bar.  Osy kezeńde densaýlyq saqtaý salasyn nyǵaıtý úshin aýqymdy jumys atqaryldy. Azamattardyń ómiri men densaýlyǵyn qorǵaý jónindegi ulttyq jospar júzege asyrylýda. О́ńirlerdiń daıyndyǵyn aıqyndaıtyn ındıkatorlar júıesi engizildi. Jergilikti jerlerde jedel shtabtar qurylyp, jumys isteýde. Bul shtabtar is-qımyl sharalaryn ortalyqqa jaltaqtamaı, ózderi qabyldaı alady. Quzyrly organdardyń barlyǵy indetpen kúreske daıyn. Elimizdiń birtutas bıoqaýipsizdik júıesin qurý jumysy bastaldy. Halyqaralyq qaýymdastyq ulttyq vaksına ázirleý jónindegi jumystarymyzǵa qoldaý bildirip otyr. Qazir klınıkalyq zertteýler júrgizilýde. Bul elimizdiń ǵylym salasynyń áleýeti zor ekenin kórsetedi. Biraq, eldegi jaǵdaı turaqtalǵanymen, bosańsýǵa bolmaıdy. Jaz aılaryndaǵy kúrdeli ahýaldyń zardaptaryn esten shyǵarmaǵanymyz jón. О́kinishke qaraı, azamattarymyz, tipti, jergilikti bılik ókilderi saqtyq sharalaryn umyta bastady.

Epıdemııany aýyzdyqtaý – ońaı sharýa emes. Onyń ekonomıkaǵa jáne halyqtyń ál-aýqatyna tıgizetin saldaryn barynsha azaıtý – mańyzdy mindet. Biz jan-jaqty oılastyrylǵan jáne naqty sharalar qabyldaýymyz kerek. Osy oraıda, birqatar túıtkildi máselelerge tolyǵyraq toqtalaıyn.

Pervoe. Nablıýdaetsıa tendensııa snıjenııa obemov testırovanııa.

V srednem provodıtsıa 18 tysıach ıssledovanıı v sýtkı prı vozmojnostı provedenııa ot 40 do 60 tysıach. Zagrýjennost laboratorıı sostavlıaet 40%.

Krome togo, my ne dobılıs vyravnıvanııa obemov v regıonalnom razreze.

Po sostoıanııý na 5 oktıabrıa nyneshnego goda v raschete na 100 tysıach naselenııa mınımalnyı ýroven testırovanııa otmechen v Kyzylordınskoı oblastı, Shymkente, Almatınskoı oblastı; maksımalnyı ýroven – v Atyraýskoı, Zapadno-Kazahstanskoı oblastıah.

Maksımalnoe kolıchestvo ıssledovanıı provodılos v ııýne etogo goda – 33 tysıach ıssledovanıı v sýtkı, 5 oktıabrıa 2020 goda bylo provedeno pochtı 11 tysıach ıssledovanıı.

V tekýshıh ýslovııah eto nedopýstımo. My doljny znat tochnýıý kartıný.

Poetomý sledýet prınıat mery po ývelıchenııý obemov testırovanııa.

Svıazannaıa s etım problema – stoımost testırovanııa.

Nesmotrıa na rasshırenıe setı laboratorıı ı snıjenıe stoımostı testırovanııa vo vsem mıre, ý nas seny ostaıýtsıa vysokımı – ot 10 do 18 tysıach tenge.

Polagaıý, chto eto neprıemlemaıa sýmma dlıa znachıtelnoı chastı naselenııa.

Ot Pravıtelstva ı akımov trebýetsıa reshıt vopros fınansovoı dostýpnostı testırovanııa.

Takje vajno obespechıt znachıtelnoe snıjenıe sen na zashıtnye maskı, seny na kotorye po-prejnemý po sravnenııý s drýgımı stranamı, v chastnostı s Rossıeı, ostaıýtsıa dostatochno vysokımı.

Pravıtelstvom planırýetsıa ýtverjdenıe predelnoı roznıchnoı seny na maskı v predelah 60 tenge. V Rossıı, kak mne soobshılı, stoımost varırýet ot 20 do 30 tenge, to est orıentır bolee prıemlemyı dlıa grajdan.

Porýchaıý Agentstvý po zashıte ı razvıtııý konkýrensıı provestı analız adekvatnostı takıh sen ı obespechıt monıtorıng senovoı polıtıkı v chastı laboratornyh ýslýg ı sredstv ındıvıdýalnoı zashıty.

Ekinshi másele. Biz jaz aılarynda dári-dármek tapshylyǵyn aıqyn sezindik. Meniń tapsyrmam boıynsha naqty jumys atqaryldy. Atap aıtqanda, eki aıǵa jetetin qor jasaqtalyp, eń qajetti degen dári-dármektiń tizimi ulǵaıtyldy. Ony syrttan ákelý jáne tirkeý tártibi jeńildetildi. Biraq, óńirlerde dári-dármekterdi turaqtandyrý qorlarynyń kólemi jáne daıyndyq jumystary birkelki emes. Mysaly, Batys Qazaqstan jáne Aqtóbe oblystarynda – eki júz mıllıon teńgeden. Mańǵystaý oblysynda – úsh júz mıllıon teńge.

Al, Nur-Sultan qalasynda bir mıllıard alty júz mıllıon teńge, Almatyda – bes mıllıard teńge.

Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń óńirlerdegi daıyndyq barysyna bergen baǵasymen tanystyq. Soǵan sáıkes, Mańǵystaý jáne Almaty oblystarynda emhanalar men aýrýhanalardyń daıyndyǵy nashar ekendigi anyqtalyp otyr. Osy olqylyqtardy Úkimet pen ákimder dereý túzetýge mindetti.

Úkimetke ákimdermen birlesip, eki apta ishinde turaqtandyrý qorlaryn belgilengen normatıvke sáıkes jasaqtaýdy jáne medısına ınfraqurylymynyń tolyq daıyn bolýyn qamtamasyz etýdi tapsyramyn.  

Úshinshi másele. Monıtorıng júrgizetin toptardyń belsendiligi tómendep barady. Áleýmettik jeliler arqyly túrli jıyn-toılarda túsirilgen fotosýretter taralýda. Monıtorıng júrgizetin toptar tekseristerin azaıtty. Bul rette, karantın sharalary saqtalmaı, zań buzý derekteri kóbeıip ketti.

Ákimderge monıtorıng júrgizetin toptardyń jumysyn jandandyrýdy tapsyramyn. Vedomstvoaralyq komıssııa osyny qatań baqylaýǵa alýǵa tıis.

Chetvertoe. Na segodnıa otmechaıýtsıa peregıby v ıspolnenıı rıada porýchenıı.

Tak, ız-za ýgolovnyh rassledovanıı po «SK-Farmasııa» ı Fondý medstrahovanııa faktıcheskı «zamorojeny» prosessy sıfrovızasıı zdravoohranenııa.

V nastoıashee vremıa v ramkah rassledovanııa ýgolovnogo dela ı dosýdebnogo razbıratelstva Komıtetom po fınansovomý monıtorıngý Mınısterstva fınansov prıostanovleny vse deıstvııa, napravlennye na vnesenıe kakıh-lıbo ızmenenıı v Integrasıonnýıý platformý zdravoohranenııa.

Vmeste s tem tehnıcheskıe vozmojnostı pozvolıaıýt provodıt ýgolovnye rassledovanııa bez ızıatııa Integrasıonnoı platformy ı ostanovkı ıntegrasıonnyh prosessov za schet fıksasıı dannyh Integrasıonnoı platformy na tekýshýıý sıtýasııý – sozdanııa tak nazyvaemogo «slepka» platformy, soderjashego vsıý neobhodımýıý dlıa sledstvııa ınformasııý.

Eto govorıt o nesoglasovannostı deıstvıı gosorganov, kajdyı ız kotoryh stavıt vo glavý ýgla vedomstvennye ınteresy. Absolıýtno nedopýstımaıa sıtýasııa, osobenno seıchas.

Sbor dannyh vedetsıa vrýchnýıý, net obmena ınformasıeı mejdý medorganızasııamı, net polnoı sıfrovoı kartıny po epıdemıı.

Pravıtelstvý, Admınıstrasıı Prezıdenta sledýet v kratchaıshıe srokı reshıt dannýıý problemý.

Pomımo etogo, nıkto ne snımal otvetstvennostı za sıfrovızasııý medısıny, ıntegrasııý baz dannyh, sozdanııý sıstemy monıtorınga za pasıentamı, prohodıashımı lechenıe na domý.

Na dnıah ıa prınımal mınıstra sıfrovogo razvıtııa. On dolojıl mne v tom chısle ı o novyh podhodah k sıfrovızasıı zdravoohranenııa.

Schıtaıý, chto sledýet prıstýpıt k ıh praktıcheskoı realızasıı. Plan, v prınsıpe, horoshıı. Teper delo za realızasıeı.

Pıatoe. V ýslovııah vtoroı volny pandemıı osnovnoı ýdar na sebıa snova vozmýt medıkı.

Imenno onı, a ne lekarstva ı apparatýra, ıavlıaıýtsıa nashım glavnym resýrsom.

Neobhodımost podderjkı medısınskıh rabotnıkov nı ý kogo ne vyzyvaet somnenıı. Po moemý porýchenııý na vyplaty vo vtorom polýgodıı vydeleno bolee 150 mıllıardov tenge.

Odnako v polýchenıı nadbavok ı strahovyh vyplat do sıh por sozdaıýtsıa bıýrokratıcheskıe prepony, vplot do togo, chto etım voprosom zanıalsıa Parlament.

Na mestah prodoljaıýtsıa «ıgry s sıframı» po nadbavkam, do sıh por net prozrachnostı v ıh raspredelenıı. Eto nedopýstımaıa sıtýasııa. Tem bolee glavvrachı pytaıýtsıa korrektırovat ýchet rabochego vremenı ne v polzý medıkov.

V to je vremıa medıkı ne doljny vyprashıvat polojennye ım dengı.

Za perıod pandemıı po sostoıanııý na 30 sentıabrıa 2020 goda ot koronavırýsa ýmerlo 182 medısınskıh rabotnıka.

Seıchas etı slýchaı rassmatrıvaıýtsıa razlıchnymı komıssııamı, posobııa vyplacheny tolko 37 semıam. Absolıýtno nedopýstımaıa sıtýasııa.

Opredelenıe prıchın smertı postfaktým vyzyvaet mnogo slojnosteı, v tom chısle ı etıcheskogo haraktera.

V etoı svıazı porýchaetsıa Pravıtelstvý vyplatıt vse polagaıýshıesıa posobııa semıam pogıbshıh medıkov bez provedenııa podrobnyh rassledovanıı po etomý voprosý.

Po vsem podtverjdennym slýchaıam zabolevanııa medısınskıh rabotnıkov vo vremıa nesenııa slýjby vyplata doljna byt bezogovorochno osýshestvlena v kratchaıshıe srokı.

V chastı nadbavok za borbý s koronavırýsom admınıstrırovanıe ıdet po lınıı akımatov, poetomý porýchaıý akımam regıonov derjat dannyı vopros na lıchnom kontrole.

Altynshy másele. Úkimet medısınalyq kómektiń ózge túrlerin de kórsetýdi umytpaýǵa tıis. Ana men bala densaýlyǵyn qorǵaý – negizgi basymdyqtyń biri. О́kinishke qaraı, ana ólimi kórsetkishi barlyq óńirde birneshe ese kóbeıip ketti.

Byltyrǵy 8 aıda – 36 áıel qaıtys bolsa, bıylǵy 8 aıda – 131 áıel qaıtys bolypty. Mysaly, Aqtóbe oblysynda bul kórsetkish shamamen 13 ese, Qyzylorda oblysynda 9 ese, Shymkent qalasynda 7 ese artty. Nege bul adamdarǵa kómek kórsetilmedi? Qandaı sharalar qabyldanyp jatyr? Bul óte ózekti suraqtar. Olarǵa ákimder jaýap berý kerek.

Úkimetke óńirlermen birlesip, atalǵan faktilerdiń árqaısysyn tekserip, nátıjesin baıandaýdy tapsyramyn.

Ana men balany qorǵaý, onkologııalyq, kardıologııalyq, pýlmonologııalyq jáne medısınalyq kómektiń basqa da túrlerin kórsetý – el aldyndaǵy mindetimiz. Ákimderdi, jalpy Úkimetti bul mindetten eshkim bosatqan joq. Prezıdent Ákimshiligine osy máseleni baqylaýǵa alýdy tapsyramyn.   

*  *  *

Dalee. Po bloký organızasıonnyh voprosov otmechý sledýıýshee.

Pervoe. Na fone ýhýdshenııa epıdemıologıcheskoı sıtýasıı v sopredelnyh gosýdarstvah neobhodımo ýsılıt kontrol na pýnktah propýska na gosýdarstvennoı granıse.

Po sostoıanııý na 5 oktıabrıa 2020 goda v Rossıı vyıavleno 12 608 novyh slýchaev koronavırýsa, prırost prımerno 1%; v Ýzbekıstane – 374 slýchaıa, prırost – 0,5%; v Kyrgyzstane – 244 slýchaıa, prırost toje 0,5%.

Nýjno vernýt jestkıı rejım epıdemıcheskogo kontrolıa v aeroportah ı na jeleznodorojnyh vokzalah, naladıt ekspress-testırovanıe lıs, prebyvaıýshıh ız «krasnyh zon».

Pravıtelstvý nadlejıt tshatelno ızýchıt varıanty optımızasıı dorojnogo soobshenııa s zarýbejnymı stranamı, osobenno nahodıashımısıa v zone neblagoprııatnoı sıtýasıı.

Vtoroe. Vajno ne dopýstıt sryva raboty slýjb jızneobespechenııa ı predýsmotret mery po ıh bespereboınomý fýnksıonırovanııý v slýchae ýhýdshenııa sıtýasıı.

Akımy doljny obespechıt gotovnost strategıcheskıh obektov - TES, vodokanalov, krýpnyh predprııatıı s ýchetom vozmojnogo ýhýdshenııa epıdemıologıcheskoı obstanovkı.

Trete. Osobogo vnımanııa trebýıýt voprosy prodovolstvennoı bezopasnostı ı sen na sosıalno-znachımye prodovolstvennye tovary.

Vspyshka vysokopatogennogo ptıchego grıppa vyıavıla ýıazvımost prodovolstvennoı bezopasnostı. Padej ptıs lıchnyh podvorıı ı ptısefabrık dostıg okolo polýmıllıona golov.

Zdes moı pretenzıı adresýıýtsıa v pervýıý ochered Mınısterstvý selskogo hozıaıstva.

Narıadý s veterınarnymı meramı neobhodımo prorabotat ekonomıcheskıe ınstrýmenty po podderjke selchan, vosstanovlenııý pogolovıa ptıs vo dvorah ı na ptısefabrıkah.

Dalee. Na segodnıa ýborka ýrojaıa zernovyh praktıcheskı zavershena. Sobrano okolo 20 mıllıonov tonn zerna – na 34% bolshe, chem v proshlom godý. Iа pozdravıl vseh selskıh trýjenıkov s etım ochen vesomym dostıjenıem v ıh trýde. Polagaıý, chto nashı selchane, takje kak ı te, kto prınımal ýchastıe v dostıjenıı etogo rezýltata, so storony admınıstratıvnyh organov dostoıny pooshrenııa, v tom chısle ı gosýdarstvennyh nagrad.

Teper predstoıt obespechıt hranenıe sobrannogo ýrojaıa ı pomoch fermeram so sbytom za rýbej.

Mınısterstva selskogo hozıaıstva, torgovlı ı ıntegrasıı doljny operatıvno reshat voprosy eksporta selhozprodýksıı.

Seny na sosıalno znachımye prodtovary rastýt – s nachala goda na 4%.

Po statdannym za ıanvar-sentıabr 2020 goda po sravnenııý s analogıchnym perıodom 2019 goda naıbolshee podorojanıe nablıýdaetsıa po grechnevoı krýpe, slıvochnomý maslý, baranıne, ıaısý, govıadıne. Prı etom hleb ı moloko podorojalı na 8%. Kıslomolochnye prodýkty podorojalı na 7%.

Poetomý akımam regıonov vajno svoevremenno sformırovat zapasy prodovolstvennyh tovarov v stabılızasıonnye fondy v neobhodımyh obemah, a takje ıspolzovat ınye ınstrýmenty sderjıvanııa sen.

Chetvertoe. Nızkıı ýroven razvıtııa veterınarnoı slýjby ne pozvolıl svoevremenno prınıat mery po predotvrashenııý vspyshkı ptıchego grıppa.

Obshıı padej ptıs sostavıl bolee 24 tysıach golov na lıchnyh podvorıah ı bolee 500 tysıach golov – na dvýh osnovnyh ptısefabrıkah. Poetomý sıtýasııa ochen slojnaıa. Na nee nýjno obratıt samoe sereznoe vnımanıe.

Prı etom veterınarnaıa slýjba ıavlıaetsıa chastıý obsheı sıstemy bıologıcheskoı bezopasnostı strany.

Pravıtelstvý sledýet razrabotat kompleks mer po ýkreplenııý veterınarnoı slýjby, ved pomımo voprosov bezopasnostı ýroven razvıtııa veterınarnoı slýjby naprıamýıý vlııaet na vozmojnost eksporta selhozprodýksıı.

*  *  *

Teper o voprosah ekonomıcheskoı ı fınansovoı stabılnostı.

Kazahstan, kak ı drýgıe gosýdarstva, perejıvaet bespresedentnyı krızıs.

V selom nam ýdalos ızbejat krıtıcheskogo spada ekonomıcheskoı aktıvnostı v strane. Zdes, nado skazat, Pravıtelstvo horosho porabotalo. 

Pravıtelstvom bylı predprınıaty shagı po stımýlırovanııý bıznesa, okazana pomosh ýıazvımym grýppam naselenııa.

Vsemırnyı bank na dnıah dal vysokýıý osenký polojıtelnoı dınamıke osnovnyh pokazateleı sosıalno-ekonomıcheskogo razvıtııa strany.

Vmeste s tem nadvıgaıýshaıasıa vtoraıa volna pandemıı vo vsem mıre dıktýet novye zadachı.

Pravıtelstvo doljno ımet nabor mer ı sootvetstvýıýshıe resýrsy dlıa prodoljenııa antıkrızısnyh mer v sledýıýshem godý.

Po moemý porýchenııý podgotovlen kompleksnyı plan reagırovanııa na slýchaı ýhýdshenııa sosıalno-ekonomıcheskoı obstanovkı ı novoı volny koronavırýsnoı ınfeksıı.

Odnako segodnıashnıe trevojnye realıı, v chastnostı, ýsılenıe sanksıonnogo davlenııa na Rossııý, obostrenıe sıtýasıı v Zakavkaze, sosednıh gosýdarstvah, drýgıe vneshnıe faktory trebýıýt adekvatnogo ýcheta v nashıh antıkrızısnyh planah ı prognozah.

Pravıtelstvý sovmestno s Nasbankom sledýet aktýalızırovat plan ı vnestı ego na soglasovanıe v Admınıstrasııý do konsa oktıabrıa.

*  *  *

V zavershenıe hochý otmetıt krıtıcheskýıý vajnost kommýnıkasıı ı obratnoı svıazı s grajdanamı nasheı strany.

Praktıka ýje pokazala, chto ýspeh borby s pandemıeı vo mnogom zavısıt ot stepenı doverııa naroda k prınımaemym meram ı reshenııam.

Doverıe v svoıý ochered zavısıt ot ponımanııa ı soprıchastnostı grajdan k deıstvııam vlasteı.

Neobhodımo prodoljıt postoıannyı dıalog s grajdanamı, govorıt o problemah ı rıskah chestno ı otkryto, predlagaıa prı etom pýtı reshenııa.

Bıznes ı grajdane doljny ponımat, chto razvıtıe sıtýasıı býdet zavıset ot chetkogo soblıýdenııa sanıtarnyh ı profılaktıcheskıh mer.

Po realıstıchnomý ı optımıstıchnomý ssenarııý my smojem ı doljny ızbejat neobhodımostı jestkıh ogranıchıtelnyh mer v etom godý.

Nýjno borotsıa s pandemıeı vmeste.

Pravıtelstvý ı akımam regıonov obespechıt neýkosnıtelnoe ıspolnenıe vseh moıh porýchenıı.

Qazir álemdegi jaǵdaı kúrdeli. Tipti, keıbir aımaqtardaǵy ahýal ýshyǵa tústi. Bul jaǵdaı, árıne, bizdi de alańdatady. Barlyǵymyz el ishinde jáne aınalamyzda turaqtylyq bolǵanyn qalaımyz. Sondyqtan álemde bolyp jatqan oqıǵalardan sabaq alýymyz kerek. Eldiń bereke-birligi men amandyǵy bárinen qymbat. Ásirese, bul qazirgideı kezeńde óte mańyzdy. Álemdi jaılaǵan pandemııaǵa jáne ekonomıkalyq daǵdarysqa tótep berý úshin memleket barlyq qajetti sharalardy qabyldaýda. Biraq bul jumys búkil el bolyp, jumyla bilsek qana óz nátıjesin beredi.

«Tórteý túgel bolsa, tóbedegi keledi» degen dana halqymyz. Bizdiń barlyq jetistikterimiz, eń aldymen, aýyzbirshiliktiń arqasy. Osyny umytpaǵan jón.

Jıyn aıaqtaldy.

Rahmet.