Attandamaı-aq ultqa qyzmet etýge bolady

Aıaldamada avtobýs kútip turmyn... Qasymda turǵan beıtanys qarshadaı bala ákesine qarap eresek adamdaı sóıledi: «Áke, maǵan budan bylaı oryssha sóılemeńizshi. Qaı kúni bizge muǵalim: «aınalamyzdy aǵylshyn men orys tili qaýmalap turǵan qazirgi kezde óz ana tilimizden ajyrap qalmaýdyń eń tıimdi joly – otbasynda qazaqsha sóıleý. Ákeleriń men shesheleriń oryssha sóılese, osy aıtqanymdy eskertip, olardan otbasynda qazaq tilinde sóıleýdi talap etińder» dep tapsyrma bergen. Eger biz muǵalimniń osy aıtqanyn oryndasaq, úndemeı júrip úlken is tyndyrǵan bolady ekenbiz», dedi. Balasyn tyńdap turǵan áke yrjalaqtap ulynyń aıtqanyna kelisken bolyp jatyr.

Balanyń ákesine aıtqany meni az-kem oıǵa qaldyrdy ári onyń sózi oń-solyn áli ajyrata qoımaǵan mıllıondaǵan qara domalaq balalarymyzdyń búgingi qazaq qoǵamyna, eresekterge aıtylǵan ótinishindeı kórindi...

«Úndemeı júrip úlken ister tyndyrý». Bul sózdi talaı estip júrmiz. Biraq olardyń bir de bireýi álgi balanyń aıtqanyndaı áser etpegen edi.

Iá, rasynda úndemeı júrip-aq úlken ister tyndyrýǵa bolady. Alaıda buǵan biz sonshalyqty mán bere qoımaımyz. Ne is bastasaq ta aldymen aıqaıymyz alysqa ketedi, daqpyrtymyz dala men qalany kerneıdi, dilmarlyǵymyzdan tilimiz kúrmelip, kók ezýlenip shyǵa kelemiz.

Memlekette, qoǵamda túıtkildi máseleler kóp. Árıne, olar týraly ashyna aıtyp, onyń ońtaıly sheshilýine múddelilik tanytý qajet. Alaıda sol problemalardyń barlyǵynyń bolmasa da, olardyń keıbireýleriniń eńserilýine ózimizdiń az da bolsa úlesimizdi qosa alatyn múmkindigimiz bola tura oǵan moıynymyz jar bermeıtini ras qoı. Osylaısha biz úndemeı júrip-aq úlken isterdi atqarýdan jaltaryp ketemiz. Biraq sala qulash tilimiz saıraýyn toqtatpaıdy da, sózimiz ben isimizdiń arasynyń alshaqtyǵy kemimegen kúıi tura beredi.

Biz joǵaryda sóz etken balanyń ákesin úndemeı júrip úlken is tyndyrýǵa shaqyrýynyń mysaly bizdi tek til máselesine qatysty ǵana emes, odan da aýqymdy, ulttyq qaýipsizdik turǵysynan da oılandyrýy tıis...

Keıde biz ishimdikke toıyp alyp nemese tútinin býdaqtata shylym shegip otyryp ózgege araq pen temekiniń zııanyn eskertetin, olardy tutynýǵa bolmaıtynyn aıtatyn «aqylmannan» aýmaımyz. Osyndaı aqylmandardyń kóptiginen búgingi qoǵam sharshaǵandaı. Bári «aıtqysh», bári «danyshpan», bári «uranshyl», bári «janashyr». Mundaılardyń kóptiginen neniń asyl, neniń jasyq, kimniń adal, kimniń qaraý ekenin ajyratýdan qaldyq. Bul jaǵdaı úndemeı júrip-aq úlken ister tyndyratyn jandardyń qoǵamymyzda tym az ekenin kórsetse kerek.

Tirshiligimiz múddesi bólek, pıǵyly búkir alpaýyt elderdiń jylmıǵan, biraq qyraǵy kóziniń aldynda ótip jatyr. Bul jaǵdaı bizden meıilinshe saq bolýdy, urpaq qamy, el men jerdiń bolashaǵy, ulttyq jolymyzdy ilgeriletý úshin atqaratyn árbir isimizdi kórinbeıtin aǵystardaı ekpindetip, «Úndemeı júrip-aq úlken ister tyndyrý» qaǵıdasyna, «О́zińe óziń berik bol, kórshińdi ury tutpa» naqylyna júginýimizdi talap etedi. Áıtpese, qur bosqa ezeýrep, elirip júrip eldiń birligine, jerdiń tutastyǵyna syna qaǵyp alsaq (Alla taǵala saqtasyn), bizdi eshkim de, ásirese keler urpaq keshirmeıdi. Kinálini jazalarsyń, biraq odan upaıyń qaıta túgendelýi ekitalaı. Durysy – múlde túgendelmeıdi.

Qazir aqyryp turyp teńdik surar zaman emes, aqyryn júrip, anyq basyp ózgege ese jibermeý zamany. Áldiniń álsizdi qyspaqqa alǵan, teń kúshterdiń teketiresi údegen qazirgi tańda úndemeı júrip-aq úlken ister tyndyratyn kezeń. Bul kezeń biz úshin qashan aıaqtalatyny belgisiz. Sondyqtan osy qaǵıdaǵa beıimdele bergenimiz abzal. Sonda ǵana jeńis bizdiń jaqta bolady.

Bizdiń basty qorǵanys qamalymyzdyń biri ishki nıetimizdi ózgege bildirmeý, syrymyzdy aldyrmaý amaly. Eger qoǵamymyzdyń ózeginde ne jatqany basqaǵa aıqyn bolsa, kim kóringenniń qoljaýlyǵy bolýymyz ońaı.

Bılik qoǵamdyq pikirdi barynsha eskerýi tıis desek, halyq memlekettiń áleýeti men múmkindigin bilip júrgeni abzal. Qoǵam mem­le­ketti orynsyz otqa ıterse, onyń ózine ózi qol salǵany. Alla taǵala bizge álemdegi ys­tyq núktelerdi sabaq retinde usynýda. Osy sabaq­tyń tártipti de zeıindi tyńdaýshysy bola bil­genimiz abzal. Úndemeı júrip-aq úlken ister tyndyratyn ult bolaıyq.