Gıperrealıst alǵash ret Abaı músinin jasady

Gıperrealızmniń basty erek­sheligi fotosýret dáldigin qaı­ta jańǵyrtý arqyly, vızýaldy bekitýdiń avtomatızmdik qaǵı­da­syna súıenedi. Aıdostyń aıtýynsha Abaıdyń músinin jasap shyǵýǵa tolyq tórt aı ýaqyt jum­­saǵan.

– Keskindi jasaýdyń anaý aıt­qandaı qıyndyǵy bolǵan joq. Negizgi materıal retinde sılıkon men balaýyzdy qoldandym. Jyl­tyratqysh, aerografııalyq, emýlsııalyq jabyndardyń kóme­gimen túster, kólemder, tekstýralardy berdim. Abaı mu­rasyn nasıhattaýǵa qolymnan kelgenshe úles qosýdy jón kór­dim, baǵa beretin halyq, – deıdi ol.

Músin obrazyna negiz etip 1896 jyly Semeıdegi Kýz­ne­­sov­tyń fo­tosalonynda túsi­rilgen Abaı­dyń alǵashqy sýre­tin paı­da­lanǵan. Sýrette Abaı Dil­dá­dan týǵan úlken uly Aqyl­baı, Áıgerimnen týǵan uly Týraǵulmen birge túsken. Atal­ǵan sýretti 1941 jyly akademık-jazýshy Muh­tar Áýezov Se­meıdegi aqyn mý­ze­ıine ózi ákelip tapsyrǵan edi. 9h13 santımetrlik sýrettegi aqyn beınesi Abaıdyń tolyq shy­­ǵarmalar jınaǵynan bastap, aldyńǵy tolqyn, keıingi býyn sýretshilerdiń eńbeginen keń kó­rinis tapty.

– Músin jasaý ıdeıasy Madam Tıýsso mýzeıinen keıin týynda­dy. Ázirge, ondaı oryndardy aralap kórgem joq. Birde teledıdardan Obamanyń jańa sı­lıkon músinin kórip qalǵan soń, qyzyǵýshylyǵym artyp, osy ju­mysty qolǵa aldym, – deı­di Aıdos. Ol kási­bı bi­lim jolyn Y.Altynsarın atyn­­­da­ǵy Ar­qa­lyq memleket­tik pe­­­da­go­gıka­lyq ınstıtýyn­da «Beı­neleý óneri­ men syzý» ma­man­dyǵynda bastaǵan. Eń­bek­qor jastyń ónerge degen tal­py­nysy bala kezinen baı­qal­ǵan. Ákesiniń de sýretke ebi bol­sa, ana­sy mýzyka pániniń mu­­ǵa­limi. Aıdostyń alǵashqy ju­my­­sy Elbasy N.Nazarbaevtyń beı­­­nesine arnalǵan. Odan keıin Aby­­laı hannyń, general-polkovnık Saǵadat Nurmaǵambetov pen AQSh-tyń burynǵy prezıdenti Barak Obama syndy tulǵalardyń músinin jasap shyqqan. Sheber jumysyna kerekti materıaldar­dy arnaıy AQSh-tan aldyrady. Onyń quny da arzan emes kó­ri­nedi.

– Meniń jumystarym Madam Tıýssodaǵy fıgýralardan erek­she­­lenedi. Olarda tolyq bir komanda jumys isteıdi. Sosyn ja­salýy josparlanǵan músinniń ıesin arnaıy shaqyrtady. Al men jalǵyz ózim kirisemin. Sol sııaqty tek fotografııasy arqyly ǵana ázir­lep shyǵamyn. Bir músindi tolyq aıaqtaý úshin shamamen 4-5 aıdan bir jylǵa deıingi ýaqytym ketedi. Onyń ár tal shashyn jeke-jeke qoıamyn. Shydamdy talap etetin jumys, – deıdi músinshi.

Abaı beınesine qalam tartyp júrgen sýretshi, Qazaqstan­nyń eńbek sińirgen qaıratkeri, «Qazaq Eli» monýmentiniń avtory Sembiǵalı Smaǵulov jas sýretshilerdiń qazirgi qazaq beı­­neleý óneriniń órkendeý baǵy­tyndaǵy jumysy jaıyna toqtala kelip, sýretshini shyń­daıtyn izde­nisi men tabandy eń­begi ekenin aıtady.

– Abaıǵa qalam tartpaǵan, óne­rin arnamaǵan sýretshiler kem de kem. Aıdostyń Abaıǵa ar­nalǵan jumysy óte tamasha. Sýretshiler ózimiz jasaǵan obrazǵa qaıta-qaı­ta oralamyz. О́ıt­keni músin degen dúnıe qate­likti keshirmeıdi. Sondyqtan Aıdos áli de bolsa osy tarapta ju­mys isteıdi dep oılaımyn. Sýretshi jaqsy jerde júrse da­mıdy. Aıdostyń kele­shegi al­da, jańa tehnologııa sýretshige jańa múmkinshilikter týǵyzady. Balaýyzben músin jasaý boıynsha Qazaqstanda kósh bastap júrgen balamyzdyń biri. Eshkim ony baýlyǵan joq, ózi talpynyp júr. Halyq sýretshi­le­ri kúnde týa bermeı­di, óz ýaqy­ty­men oq­shaýlap shyǵa­ryp oty­rady. Pas­sıonarlyq uǵym bol­ǵan­dyq­tan, óneri bıiktegen sýretshi shy­ǵar­malaryn halyq túsinýge tyrysady. Halyqqa túsinikti bolamyn degen sýretshiniń deńgeıi túsip qalady,– deıdi ol.

Músinniń ashylý saltanatyn­da sóz alǵan «Qazaqkonsert» uıy­mynyń dırektory Jeńis Seı­dýl­lauly sońǵy jyldary beıneleý ónerindegi kreatıvti ıdeıalar men baǵyttar jóninde aıta kelip, jas sýretshilerdi qoldaý, olardyń shyǵarmashylyǵyn nasıhattaý qajettigine toqtaldy. Onyń aıtýynsha, kelesi jyly Aıdos Esma­­ǵambettiń jeke mýzeıin ashý jos­­parlanyp otyr.

Hakimniń 175 jyldyq mereıtoıy rýhanııatymyzdyń qýa­nyshyna aınalyp, aqyl-oıdyń asqar shyńyna degen ha­lyq mahabbaty men yqylasy to­lastamaı keledi. «El ishi – óner kenishi» demekshi, halyq sheberleri uly oıshyldardyń ozyq beınesin búgingi zamanaýı tehnıka tiline ıkemdep, halyq murasyn nasıhattaýǵa úles qo­syp-aq keledi.