Kóktemgi egiske daıyndyq pysyqtaldy

Forvardtyq satyp alý tizbesi 9 daqylǵa deıin keńeıtildi

Aýyl sharýashylyǵy mı­nıstri S.Omarovtyń aıtýyn­sha, mı­nıstrlik Memleket basshy­sy­nyń tapsyrmalaryn oryn­daý maqsatynda egis alań­daryn ár­taraptandyrý jáne ren­tabel­diligi joǵary daqyldardy óndirýge kóshý jumysyn jalǵastyryp jatyr. Máselen, 2021 jyly aýyl sha­rýashylyǵy daqyl­daryn 22,8 mln gektarǵa egý jos­par­lanǵan. Bul 2020 jylǵa qaraǵanda 0,8%-ǵa kóp. Onyń ishinde dándi jáne dán­di-burshaqty daqyldardy 15,8 mln gektar alqapqa egý josparlanýda.

Maıly daqyldardyń boljamdy alańy – 3 mln gektar.  Bul ótken jylǵy deńgeıden 63 myń gektar­ǵa kóp. Azyqtyq daqyldar 3,4 mln gektardy quraıdy. Kókónis-baq­sha daqyldarynyń alańy ótken jyl­ǵy­dan 16 myń gektarǵa asyp, 280 myń gektardy quraıdy.

«Bıyl 10 naýryzda oblys­tar ákimdik­teri men qarjy ıns­tı­­­týt­tarynyń qaty­sýy­men kók­temgi dala jumystaryn júr­gizý­ge daıyndyq máselesi jóninde ke­ńes ótkizildi. Onda jergilikti at­qarý­shy organ­dardyń áleýmettik mańy­zy bar daqyl­dar alańdaryn ulǵaı­tý máselesine jiti kóńil ból­meı otyr­ǵany atap ótildi. Keńes qory­­tyn­dysy boıynsha oblystyq ákim­­dik­terge qaraqumyq, kartop alań­­daryn ulǵaıtý qajettigi týra­ly hat­tar jiberildi. Máse­len, jer­gilikti atqarýshy organ­dar­ǵa qara­qumyq­tyń buryn jospar­lanǵan ala­ńyn 89 myń gektardyń ornyna 103 myń gektarǵa deıin, kartopty 197 myń gektar ornyna 209 myń gektar­ǵa deıin ulǵaıtý usynyldy» dedi S.Omarov.

Bıyl 29 naýryzdaǵy jaǵdaı bo­ıynsha Almaty, Jambyl, Qyzyl­orda jáne Túrkistan oblys­tarynda aýyl sharýa­shylyǵy da­qyl­dary egilip jatyr. Atap aıt­qanda, 67,7 myń gektarǵa jaz­dyq ma­saqty dándi daqyldar, 6,5 myń gek­tarǵa kartop; 10,3 myń gek­tarǵa kókónis daqyldary, 18,7 myń gektarǵa kópjyldyq shópter egildi. Oblystar ákimdikteriniń aq­paraty boıynsha, búgingi kúni 2,4 mln tonna tuqym sebilgen, bul jospardyń 100,2%-yn quraıdy.

2021 jyly tuqym sharýashy­ly­­ǵyn qoldaýǵa 11,8 mlrd teńge bólin­di, bul mıneraldy tyńaıt­qysh­­tardy qoldanýdy 3,3%-ǵa art­tyrý­ǵa múmkindik beredi. Oblys­tar ákim­dikteriniń jedel aqparaty boıynsha búgingi kúni respýblıka dı­qandaryna kóktemgi dala jumystaryn júrgizý úshin 117,6 myń tonna mıneraldy tyńaıtqysh jetkizilgen.

«Búgingi tańda Almaty, Jam­byl, Qostanaı jáne Túrkistan oblys­tarynda sýbsıdııalaýǵa ótinim­der qabyldanýda. Jaqyn ara­lyqta Batys Qazaqstan jáne Sol­tústik Qazaqstan oblystarynda ótinimder qabyldaý basta­la­dy. Qalǵan óńirlerde sýbsı­­dııa­lar tizbeleri men norma­­laryn beki­tý ju­mystary aıaqtalý­ǵa jaqyn» dedi Aýyl sharýashylyǵy mınıstri.

2021 jylǵa pestısıdterdi sýbsı­­dııa­laýǵa oblystardyń jer­gi­likti bıýdjet­terin­de 30,6 mlrd teńge kózdelgen, bul pestı­­sıd­­terdi satyp alýdy 15,8%-ǵa art­­tyrýǵa jáne qolaıly fıto­sanı­tar­lyq jaǵ­daı­dy qamtamasyz etýge múmkindik bere­di. Egis naý­qanyn júrgizý úshin aýyl sharýa­­shylyǵy quralymdarynda 141,7 myń traktor, 73,2 myń tuqymsepkish, 221,2 myń topyraq óńdeý quraly bar. Bir mezgilde birneshe tehnologııalyq operasııa­ny oryndaıtyn qazirgi zamanǵy egis keshenderi 4,3 myń birlikke deıin ulǵaıdy. Buǵan aýyl sharýa­shylyǵy tehnıkasyn satyp alý kezindegi memlekettik qoldaýdyń tıimdi sharalary yqpal etti. «QazAgroQarjy» AQ aqparaty boıynsha bıyl jyl basynan beri 24 mlrd teńge somasyna 1 112 tehnıka, onyń ishinde 458 traktor, 28 kombaın jáne 626 ózge de tehnıka qarjylandyryldy.

Bıyl 29 naýryzdaǵy jaǵ­daı boıynsha kóktemgi dala ju­mys­taryn júrgizýge aýyl sharýashy­lyǵy tehnıkasynyń da­ıyn­dyǵy 97%-dy quraıdy. Tehnıkany daıyndaý josparly rejimde júzege asyrylyp jatyr. Jappaı jumys júrgizý aldynda tehnıka daıyndyǵy 100%-ǵa jetýi tıis.

Bıyl Energetıka mınıstrligi­niń keli­si­mimen egis jumystaryn júrgizý úshin aqpan-maýsym aılaryna shamamen 380 myń tonna dızel otyny bólindi.  Qazir­gi ýaqytta oblystardyń operatorlary munaı óńdeý zaýyttarymen sharttar jasa­sý jáne dıqandar úshin dızel otynyn tıep-jóneltý rásimderin júrgizýde. Gra­fıktiń qoldanylý kezeńinde Aýyl sharýa­shylyǵy mınıstrligi Energetıka mınıstrl­igimen birlesip óńirlerge munaı óńdeý zaýyttarynan dızel otynynyń tıep-jóneltilýine kún saıyn monıtorıng júrgizedi.

Kóktemgi dala jumystaryn júr­gizýge shama­men 116,8 mlrd teń­ge kredıttik resýrs­t­ar bólindi, onyń ishinde agroóner­kásip­tik keshen sýbektilerin qoldaý jónin­degi is-sharalardy júrgizý úshin «Ag­rarlyq nesıe korporasııasy» AQ respýblıkalyq bıýdjetten kók­temgi egis jáne egin jınaý ju­mys­taryn júrgizýge 70 mlrd teńge kóleminde bıýdjettik kredıt bóldi.

Búginde «Keń dala» baǵdarla­ma­sy sheńberinde 48,6 mlrd teń­ge somasyna 1 326 aýyl sharýa­shylyǵy taýaryn óndirýshi qar­jy­landyryldy. Taǵy 562 aýyl sha­rýashylyǵy taýaryn ón­dirý­shi 10,6 mlrd teńge somasyna qar­jy­landyrylý satysyn­da. Sony­men qatar «Aýyl sharýashylyǵyn qar­jylaı qoldaý qory» AQ kredıtter kólemi 6 mln teńgeden aspaıtyn kók­temgi dala jumystaryn júr­gizýdi qar­jy­landyratynyn da atap ótý qajet. Búgin­gi tańda 60-tan astam usaq aýyl sharýa­shy­ly­ǵy taýaryn óndirýshige 370 mln teńgeden astam qarajat berildi.

Sondaı-aq Azyq-túlik kelisim­shart korporasııasy aýyl sharýa­shylyǵy ónimderin forvardtyq satyp alýdy júzege asyrady. Josparlanyp otyrǵan satyp alý somasy 45,3 mlrd teńgeni quraıdy. Búgingi tańda 14,3 mlrd teńge somasyna 74 aýyl sharýashylyǵy taýaryn óndirýshi qarjylandyryldy. Bıyl forvardtyq satyp alý sheń­berinde satyp alynatyn ónimder tizbesinde aýyl sharýashylyǵy daqyldary 4-ten 9-ǵa deıin keńeı­tilgenin atap ótken jón. Máselen, áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlaryn óndirý jáne azyqtyq bazany nyǵaıtý úshin bıdaımen jáne arpamen birge, qaraqumyqqa, kúnbaǵysqa jáne basqa da maıly daqyldarǵa kelisimsharttar jasalady.

Qajetti dızel otyny bólinedi

Energetıka mınıstri Nurlan No­­ǵaev­­tyń aıtýynsha, 2021 jyl­ǵy kók­temgi egis jumystaryn júr­gizý maq­satyn­da Energetıka mınıstr­ligi Aýyl sharýashylyǵy mınıstrligimen birlesip, «2021 jylǵy dala jumystaryna dızel otynyn jetkizý boıynsha ob­l­ystardy munaı óńdeý zaýyt­taryna  bekitý kestesin» ázir­ledi. Osy keste sheńberinde aýyl sha­­rýashylyǵy taýaryn óndirý­shilerge arnalǵan qajettilik 379 myń tonna kóleminde bekitildi. Bıyl 29 naýryzdaǵy jaǵdaı boıynsha, atalǵan kesteni iske asyrý barysy tómendegideı: aqpan aıynda josparlanǵan 16,6 myń tonnanyń 14,8 myń tonnasy, ıaǵnı 89,6%-y tıep-jóneltildi, naýryz aıynda jos­parlanǵan 115,7 myń tonnanyń 50,3 myń ton­nasy, ıaǵnı 43%-y tıep-jóneltildi, sony­men qatar keste boıynsha sáýir aıyn­­da 107 myń tonna, mamyr aıyn­da 125,4 myń tonna jáne maý­sym aıyn­­da 15 myń tonna tıep-jónel­tý josp­arlanyp otyr. Tıep-jónel­tý tólemge sáıkes júrgizilýde.

«2021 jylǵy kóktemgi egis jumys­tary­na arnalǵan dızel otynynyń baǵa­sy Pavlodar  mu­naı-hımııa zaýyty men Shym­kent munaı óńdeý zaýytynda 1 tonnasy úshin 174 myń teńgeni, al Atyraý munaı óńdeý zaýytynda 1 tonnasy úshin 172 myń teńgeni quraıdy (QQS-ty qosa alǵanda, FCA sharttarynda)» dep atap ótti Energetıka mınıstri.

Aýyl sharýashylyǵy qajetti­ligine arnalǵan dızel otynynyń quny janar-jaǵarmaı naryǵyna qa­tysýshylarmen kelisý boıynsha anyqtalady jáne ony mu­naı ónimderiniń resýrs ıeleri óz erki­men belgileıdi. Mınıstr­lik­tiń baǵa­laýy boıynsha, aýyl sha­rýashylyǵy taýaryn óndirýshiler úshin dızel oty­nynyń baǵasy avtojanarmaı quıý stansasynyń bólshek saýda baǵasynan lıtrine 15-20 teńgege tómen bolady dep kútilýde.

Máseleni Úkimet basshysy Asqar Mamın qorytyndylady. «Kók­temgi egis jumystaryn sapa­ly ári ýaqtyly júrgizý eldiń azyq-túlik qaýipsizdigin qam­ta­masyz etýdiń mańyzdy fak­tor­lary­nyń biri. Byltyr pande­mııa­ǵa qaramastan egis ju­mystary óte joǵary deńgeıde júr­gizil­di. Agro­tehnologııalar dál saq­­ta­lyp, tyńaıtqyshtar men ósim­dik­ter­di qorǵaý quraldary ýaqty­ly sa­lyn­dy. Bul mol astyq jı­naý­ǵa múm­kindik berdi.  Bıyl Úki­met kók­temgi egisti qarjylaı jáne mate­rıaldyq-tehnıkalyq qam­ta­masyz etý boıynsha barlyq qajet­ti sheshimderdi qabyldady» dedi ol.

Premer-Mınıstr Ekologııa mı­­nıstr­­­ligine Aýyl sha­rýa­shy­lyǵy mı­nıstrl­igi­men jáne ákim­diktermen bir­le­sip, respýb­lı­kanyń ońtústik óńir­lerin­­degi aýyl sharýashylyǵy ónimin óndirý­shilerdi sýarmaly sýmen, onyń ishinde uzaqmerzimdi perspektıvada turaqty qam­tamasyz etý boıynsha sharalar qabyl­daýdy tapsyrdy. О́ńirlerdiń ákim­derine aýyl sharýashylyǵy ónimin óndirý­shiler úshin tizbeler men sýbsıdııa­lar nor­ma­laryn bekitý jumysyn bir apta ishin­de aıaqtaý, Energetıka mı­nıstrligine bekitilgen keste men baǵalar boıynsha egis jumys­taryn júrgizý úshin dızel oty­ny­nyń qajetti kólemin jetkizý­di qam­­­tamasyz etý tapsyryldy. «Aýyl sharýa­shylyǵy mınıstrligi ob­lys­tardyń ákim­dik­terimen bir­lesip, egis alańdaryna júr­gi­zilip jatqan ártaraptandyrý sheń­berin­de áleýmettik mańyzy bar azyq-túlik taýarlaryn óndirý kólemin arttyrýǵa erekshe nazar aýdarsyn» dedi A.Mamın.

Soltústik Qazaqstanǵa 2 trln teńge ınvestısııa tartylady

Úkimet otyrysynda Soltústik Qazaq­stan oblysynyń 2025 jylǵa deıingi áleýmettik-ekonomıkalyq damýyn­yń ke­shendi jospary qaral­dy. Bul másele týraly Ult­tyq ekonomıka mınıstri Áset Er­ǵalıev, Indýstrııa jáne ın­fra­­qu­rylymdyq damý mınıstri Beıbit Atam­qulov, Aýyl sharýashy­lyǵy mınıstri Saparhan Omarov, Saýda jáne ınte­grasııa mınıstri Baqyt Sultanov, Eńbek jáne halyqty áleýmettik qorǵaý mı­nıstri Serik Shápkenov, Densaýlyq saqtaý mınıstri Alekseı Soı, Bilim jáne ǵylym mınıstri Ashat Aı­ma­ǵam­betov, Sol­tústik Qazaq­stan ob­lysynyń ákimi Qumar Aqsaqalov baıandama jasady.

Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaevtyń tapsyrmasy bo­ıynsha Sol­tústik Qazaqstan obly­synyń áleýmettik-ekonomı­kalyq damýynyń keshendi jospary jańartyldy. Qujat tórt negizgi baǵyt – ınvestısııalyq joba­lar, turǵyn úı jáne ınfraqu­rylym, áleýmettik sala, qoǵam­dyq quqyqtyq tártipti jáne aza­mattyq qorǵanysty qamtamasyz etý boıynsha 80-nen astam is-shara­ny júzege asyrýdy qamtıdy. Jańar­tylǵan Keshendi josparda ınvestısııalardyń jalpy kólemi shamamen 2 trln teńgeni quraıdy, onyń basym bóligi – jeke ınvestısııalar. Bul jańa jobalardy iske asyrýǵa, sapaly jumys oryndaryn qurýǵa jáne óńir ekonomıkasynyń jańa qu­rylymyn qalyptastyrýǵa múm­kindik beredi.

Aldyn ala baǵalaý boıynsha Keshendi jospardy iske asyrý óńdeý ónerkásibi men aýyl sharýashylyǵy ónimderi kólemin 1,5 ese ulǵaıtýǵa, jalpy óńirlik ónimniń ósý qarqynyn 5,2%-ǵa deıin qamtamasyz etýge yqpal ete­di. Jańa ósý núkteleri paıda bolady, oblystyń ınfraqury­ly­my jaqsarady. Máselen, AО́K salasynda 52 taýarly sút fermasyn, 3 bordaqylaý alańyn, 2 qus fabrıkasyn, qurama jem zaýy­tyn, jylyjaı keshenin, basqa da nysan salý josparlaný­da. О́nerkásipte CLAAS aýyl sharýa­shylyǵy tehnıkasynyń óndi­risin, John Deere servıs ortaly­ǵyn jergiliktendirý, «Aqsorań» jáne «Baıan» volfram-molıbden kenderiniń ken oryndaryn ıgerý, sondaı-aq ready-built factory tıpi boıynsha taý-ken metal­lýrgııa kombınatyn jáne jańa óndiristik alańdar salý kózdel­gen. О́ńirde «Qyzyljar» saýda-lo­gıs­tıkalyq haby quryla­dy. Eli­mizdiń ákimshilik ortalyq­tary­men iskerlik belsendilikti da­mytý úshin áýe reısteriniń sa­ny aıyna 16-dan 68-ge deıin ulǵaıa­dy. Týrıstik áleýetti kúsheı­tý jáne sportty damytý maq­sa­tyn­da Imantaý-Shal­­qar kýrort­tyq aımaǵynda kóp­­fýnk­­sıonal­dy týrıstik keshen, Petro­pavl qala­synda 3 myń oryn­­­dyq sport saraıy salynady. Sol­tústik Qazaq­stan obly­sy­nyń eldi mekenderi­niń turǵyn úı, ın­­­­je­nerlik-kom­mý­nı­­ka­­sııalyq, sıfr­ly jáne kólik ınf­ra­qu­ry­ly­myn damytý jalǵasady.

Oblystyq kópsalaly aýrýhanany salýmen qatar, óńirde 47 me­dı­sınalyq nysandy paıda­­la­ný­ǵa berý josparlanǵan. Erek­she bilim alý qajettiligi bar bala­lar­ǵa arnalǵan 400 oryndyq túze­tý mektep-ınternaty jáne 16 mek­tep salynady. Nazarbaev Ýnı­ver­sıtetiniń tájirıbesi boıyn­sha joǵary oqý ornyn, sondaı-aq Akademııalyq kóshbasshy orta­ly­ǵyn qurý josparlanýda.  

«О́ńir áleýmettik-ekonomı­ka­lyq damýy úshin jańa ımpýlske ıe bolady. 26 myń biliktiligi joǵary jumys orny ashy­lady. Halyq­tyń ómir súrý sapasyn jaq­sartý óńirdegi kóshi-qon úrdisterin turaq­tan­­­dyrýǵa múmkindik berip, jastar­dyń tu­ra­q­taýy men mamandardyń kelýine qosym­sha jaǵdaı jasaı­dy. Buǵan bilim berý men densaý­lyq saqtaý salalaryn bel­sendi damytý septigin tıgizedi» dedi atal­ǵan máseleni qorytyndylaǵan Premer-Mınıstr.

Úkimet basshysy tıisti memle­kettik organdar men óńir bas­shylyǵyna Soltústik Qazaqstan oblysynyń 2025 jylǵa deıingi áleý­mettik-ekonomıkalyq da­mýy­nyń bekitilgen keshendi jos­­parynyń is-sharalarynyń ýaq­tyly jáne sapaly oryndalýyn qamtamasyz etýdi tapsyrdy.