Búginde Shymkenttegi eń úlken kommýnaldyq másele – tabıǵı gazdyń tapshylyǵy. Sebebi, shaharda boı kótergen jańa aýdandarda kógildir otynnyń jaǵdaıy kóńil kónshitpeıdi. Qoldanystaǵy qýattylyǵy bar bolǵany saǵatyna 180 tekshe metrlik gaz taratýshy №1 jáne 4-stansalardyń jetkizý kúshi qalanyń barlyq aýmaǵyn tolyq qamtamasyz ete almaı otyr. Sodan bolar qystyń kózi qyraýda shahardyń «Turan», «Shymkent sıtı» shaǵyn aýdandaryndaǵy kóp qabatty turǵyn úılerge gaz eki kúnniń birinde jetpeı, turǵyndar jylýsyz qaldy.

Ákimdik №3 avtomattandyrylǵan gaz taratý stansasy salynyp, paıdalanýǵa berilse, megapolıstiń otyn máselesi túbegeıli sheshiledi dep sendirgen edi. Alaıda qurylysy tasbaqa aıańnan aınymaǵan jańa stansa áne-mine paıdalanýǵa beriledi degenine jyldan asty.
«О́tken jyldyń qarashasynda qurylysy aıaqtalady», degen energetıka jáne kommýnaldyq sharýashylyq basqarmasynyń sol kezdegi basshysy Jolshybek Shaıhslamovtyń ýádesi taǵy da halyqtan «avans» merzim suraýǵa kóshti.
Anyǵynda, eldiń qulaǵyn eleńdetken bul jańalyq Shymkent oblys ortalyǵy kezinde aıtylǵan. Shahardyń eks-ákimi Ǵabıdolla Ábdirahymov Úkimet otyrysynda Shymkent qalasynyń 2023 jylǵa deıingi damýynyń jáne qurylysynyń keshendi josparyn tanystyrǵanda AGRES-3-tiń jobasyn tilge tıek etken-tuǵyn. Iá, odan beri jańa gaz taratý stansasy qurylysymen qatar Shymqala tórt birdeı ákim aýystyryp úlgerdi. Al AGRES-3-tiń aıaǵy áli aqsap tur...
«Shymkent sıtılikter» alańdaýly
«Qystyń qamyn jaz oıla», demekshi «Shymkent sıtı» qalashyǵy, irgeles jatqan «Turan» shaǵyn aýdanyndaǵy turǵyndar «qysta qatyp qalmasaq edi», dep alańdaýly. Megapolıste jańadan paıdalanýǵa berilgen kóp qabatty turǵyn úılerge álige deıin gaz tartylmaǵan.
Osyndaıda irgemizden elimizdegi eń iri magıstraldyq gaz qubyry ótip jatqanda nege kógildir otynnyń máselesi tolyǵymen sheshimin tappaıdy degen suraq týyndaıtyny anyq.
Negizinde bul másele shahardyń respýblıkalyq mańyzy bar qala mártebesine ıe bolǵannan keıin paıda bolǵan. Sebebi, irgeles jatqan Túrkistan oblysynyń aýmaǵynan Shymkentke 40-tan astam eldi meken qosyldy. Abonentter sany kóbeıgen soń qoldanystaǵy gaz taratý beketteriniń qýattylyǵy bárine jetkiliksiz boldy. Sol sebepti qazirgi tańda megapolıste shaǵyn jáne orta kásipkerlik qana emes, qarapaıym turǵyndar úshin de gaz qubyryn tartyp, ony qosýǵa ýaqytsha shekteý qoıylǵan.
Kópshilikti tolǵandyrǵan túıtkildi túıin jóninde qalalyq energetıka jáne kommýnaldyq sharýashylyq basqarmasynyń jaýapty qyzmetkerleri «qosalqy stansa salynsa, bul másele ońtaıly sheshiletin bolady», degen ýáj aıtqan edi. Alaıda jańa gaz taratý stansasy salynyp, ol paıdalanýǵa berilgenshe Shymkentte memlekettik baǵdarlamamen salynǵan kóp qabatty turǵyn úılerdiń turǵyndary kógildir otyn men jylýdyń azabyn tartatyn túri bar.
Jýyrda Shymshahardaǵy «Shymkent sıtı», «Turan» shaǵyn aýdandarynyń turǵyndarynan aryz-shaǵym kelip tústi. Negizinde turǵyndarǵa berilmes buryn jańa páterlerdegi ınfraqurylym, kommýnaldyq máseleler tolyǵymen sheshilýi tıis bolǵan. Jergilikti bılik solaı sendirgen. Tipti, qalanyń shetki eldi mekenderin aıtpaǵannyń ózinde bir kezderi Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń aldynda biregeı joba retinde tanystyrylǵan «Shymkent sıtı» shaǵyn aýdanyndaǵy turǵyndar kógildir otyndy eki kózi tórt bolyp kútýge májbúr bolyp otyr.
Jurttyń jańa baspanaǵa kirgenine de jarty jyldan asqan. «Sodan beri as-sýymyzdy ázirleýge jarymaı kelemiz», deıdi bir top turǵyn. Kógildir otynnan taryǵyp otyrǵan turǵyndardyń negizgi ýaıymy – qystyń qamy.
«Shymkent sıtıge» qonystanǵanymyzǵa 7 aıdan asty. Áli kúnge deıin gaz qosylǵan joq. Munda negizinen jastar baǵdarlamasymen úı alǵandar jáne kóp balaly analar turady. Tapqan tabysynyń jartysynan kóbi elektr qýatynyń qaryzyna ketip jatyr. Gaz bolmaǵan soń barlyǵy bir jaryqqa qarap otyr. Ol jaryq ta jıi sónip qala beredi. Jel turǵan kezde Shym sıtıde jaryq janyp turǵan úı tappaısyz. Jalp etip sónip qalady. Jaz aıynda qatarynan 2 kún jaryqsyz otyrǵan kezimiz bolǵan. Esik aldyna jer oshaq istep, dalaǵa tamaq istegen kezimiz boldy. Týra kóp qabatty úıdiń aldyna, kirpishten oshaq qalap, kúıe-kúıe bolyp tamaq istedi áıelder. Qaıta jaz aıy bolǵanyna qýandyq. Aldaǵy qysta ne bolaryn bilmeımiz. Jylý máselesi de kóńil kónshitpeıdi. О́zim tómengi qabatta bolǵan soń bilinbeıdi. Joǵary qabattaǵy kórshilerime barsam qabat- qabat kórpe jamylyp otyrady. Jylý joǵary qabattarǵa jetpeıdi. Qylyshyn súıretip qys kelgende ne bolmaq?!», deıdi «Shymkent Sıtı» turǵyny Erbolat Aınabekov.
Shahar turǵyndarynyń sózine súıensek, Shymshahardaǵy otyn tapshylyǵy egemendiktiń alǵashqy kezeńindegi qıyn jaǵdaıdy eske túsirgendeı. Qanshama jyl kezek kútip, qoly ázer jetken páterlerinde «jeti joqtyń» jyryn aıtyp jatqan turǵyndar «janaıqaıymyzdy joǵarǵy jaq estise», dep úmittenedi.
Al úı irgesinen ótip jatqan tabıǵı gazdy qostyrmaqqa qanshama ret árekettengen shahar turǵyny Elena Bakaevanyń talpynysy da únemi sátsiz bolǵan. Sebebi, osy mańǵa tabıǵı gazdy taratatyn stansa shamadan tys júktememen jumys isteýde. Sondyqtan endi jańa gaz taratatyn stansa qosylǵansha kútýge týra keledi.
Turmystyq ballondardy paıdalanady
Qazirgi tańda qalada jylýǵa zárý 250 myń abonent gazdy tutynǵysy kelgenimen oǵan múmkinshilik joq. 2019 jyldan beri qalada gazǵa jańa abonentterdi qosýǵa moratorıı jarııalanǵan. Al buǵan sebep, Shymkentte tabıǵı gazdyń jetispeýshiligi. Qala turǵyndary gaz tapshylyǵyn irgeles aýdandardyń aýmaqtary Shymkentke qosylǵan kezde bastalǵan deıdi. Saldarynan qoldanystaǵy eki gaz taratý stansasy júktemeni kótere almaǵan.
«Shymkentte gazdyń kúsh-qýaty mardymsyz. Megapolıs bolsaq ta kógildir otynǵa jarymaı otyrmyz. Bul másele meni qatty mazalaıdy. Eger úıde jylý bolmasa, qabyrǵalary qulaıdy. Jeke turǵyn úıdegi jylýdyń ózi gazǵa táýeldi», deıdi qala turǵyny Elena Bakaeva.
Búginde amaly taýsylǵan jurt turmystyq ballondardy paıdalanýǵa májbúr. Ereje boıynsha ǵımarattarda turmystyq ballondardy qoldanýǵa bolmaıdy. Alaıda turǵyndar as ázirleý, úı jylytý úshin atalǵan talapqa enjar qarap keledi. Bul jóninde tótenshe jaǵdaılar departamentiniń ókilderi órt qaýpin elemeı otyrǵan azamattardy jaýapqa tartýǵa zań turǵysynan quqyǵymyz joq degendi alǵa tartady. Sondyqtan tek daýys zoraıtqyshtyń kómegimen qaýipsizdik erejelerin eske salýdan basqa amal joq.
«Kóp qabatty turǵyn úılerdiń turǵyndary gaz ballonynyń bárin jeke gaz toltyrý avto stansalarynan toltyrady. Aqaý bolýy múmkin. Sonyń saldarynan qaıǵyly oqıǵalar oryn alyp jatady. О́tken jyly oqys oqıǵa bolyp, onda úsh adam jaraqat alǵan bolatyn», deıdi Abaı aýdandyq TJ basqarmasynyń basshysy Ǵalymjan Muratov.
Shyndyǵynda, jyl saıyn shaharda gazdan ýlaný, jarylys sekildi oqıǵalar kóptep oryn alady. Shahardaǵy bir qabatty turǵyn úılerdiń kóbisi derlik gaz peshtermen úıdi jylytady. Al jaǵdaıy ortashalary ırandyq peshti ornatyp alady. Túptep kelgende bul qondyrǵylardyń qaýipsizdigine qoıylatyn talaptar eskerilmeı, sońy qaıǵyly oqıǵalarǵa ulasyp jatady. Jyl basynda Túrkistan qalasyndaǵy gazdan ýlanyp qaıtys bolǵan bir úıli jannyń qaıǵyly oqıǵasy osynyń dáleli.
«Shymqalada kógildir otyn tapshylyǵy máselesin sheshý úshin ótkizý qabileti 250 000 m3/saǵ bolatyn avtomattandyrylǵan gaz taratý stansasy nysanynyń qurylysy bıyl paıdalanýǵa beriledi. 9 mıllıard teńge bıýdjet qarjysy jumsalǵan gaz taratý stansasy qalaǵa jańadan qosylǵan eldi mekenderdiń gazdan kórgen teperishiniń ornyn toltyrmaq», deıdi ákimdik ókilderi.
Iá, №3 avtomattandyrylǵan gaz taratý stansasynyń qurylysyn qalalyqtar asyǵa kútip otyr. Anyǵynda, avtomattandyrylǵan gaz taratý stansasynyń qurylysy qalanyń ári qaraı damýyna zor jaǵdaı týdyryp, jańa tutynýshylardy óndiris oryndaryn qosýǵa úlken múmkindik bermek.
«Shymkentti kórkeıtý úshin ınfraqurylymdardy damytýǵa qomaqty qarjy bólindi. Jobany júzege asyrý shahardyń keleshekte úsh onjyldyqqa alǵa damýyna múmkindik beredi. Eń bastysy joba júzege asqanda, shalǵaıdaǵy shaǵyn aýdandar tolyq tabıǵı gazben qamtylady. Ázirge eki avtomattandyrylǵan gaz taratý stansalarynyń qýaty jetkiliksiz. Osyǵan baılanysty turǵyndar men kásipkerlerge gazǵa qosylýǵa ruqsat bere almaı otyrmyz. Sondyqtan da nysandy tezdetip paıdalanýǵa tapsyrý mańyzdy. Bul strategııalyq mańyzdy nysan. Shymkent úshin óte qajet gaz taratý stansasy. Sondyqtan jumysty qarqyndy júrgizý kerek», degen edi atalǵan jańa stansasynyń qurylysymen tanysqan qala ákimi Murat Áıtenov.
Jańa gaz stansasynyń joǵary jáne tómengi qysymdaǵy gaz qubyrlarynyń jalpy uzyndyǵy 58 shaqyrymdy quraıtyn bolady. Onyń 20 shaqyrymy qalany bir jaǵynan Beıneý – Bozaı – Shymkent gaz magıstralimen qossa, endi bir bóligi qala tóńiregindegi barlyq eldi mekenderdi kógildir otynmen qamtýǵa múmkindik týǵyzbaq. Budan bólek, atalǵan stansa gazben jumys isteıtin qoǵamdyq kólikterge arnalǵan gaz quıý stansasynyń jumysyna da jol ashpaq.
Búginde mıllıondy qalanyń turǵyndary ákimdik maqtaýyn keltirgen elimizdegi eń úlken kógildir otyndy qabyldaý jáne ony avtomatty túrde taratý ortalyǵynyń tezirek paıdalanýǵa berilýin asyǵa kútýde.
ShYMKENT
Qazaqkonsert pen TÚRKSOI Yntymaqtastyq týraly memorandýmǵa qol qoıady
Qoǵam • Búgin, 17:10
Kolledjderge qujat qabyldaý bastaldy
Bilim • Búgin, 17:01
Qyzylordada esirtkige qarsy aksııa ótti
Aımaqtar • Búgin, 16:52
Senatta «Parasat» baıqaýynyń jeńimpazdary marapattaldy
Parlament • Búgin, 16:45
AQSh-tyń Takoma qalasynda atys boldy
Álem • Búgin, 16:36
Qazaqstanda ýchaskelik ınspektorlar jańa ereje boıynsha jumys isteıdi
Qazaqstan • Búgin, 16:28
Aımaqtar • Búgin, 16:18
Qarjy • Búgin, 16:10
Jambyl oblysy Jýaly aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 16:02
Shymkentte kúnniń ystyǵynan kólik órtendi
Oqıǵa • Búgin, 15:53
Qazaqstanda qus eti qymbattady
Qoǵam • Búgin, 15:43
UBT: 267 oqýshy test tapsyrý múmkindiginen aıyryldy
Bilim • Búgin, 15:37
Túrkistan oblysy turǵynynyń aýlasynan 30 túp sora tabyldy
Aımaqtar • Búgin, 15:28
Elordada «Nartaı» fılminiń tegin kórsetilimi ótti
О́ner • Búgin, 15:18
Qazaqstan krıptoaktıvterdi shyǵarý boıynsha álemde ekinshi orynda tur
Qazaqstan • Búgin, 15:08
IPO-ǵa qatysý halyq úshin qoljetimdi bolýy qajet – Prezıdent
Qoǵam • Búgin, 15:03
Turar Rysqulov aýdanyna jańa ákim taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 14:57
Prezıdent: Elimizge jańa ári senimdi ınvestısııa kózderi qajet
Prezıdent • Búgin, 14:50
Ulybrıtanııa Reseı altynyn ımporttaýdan bas tartty
Álem • Búgin, 14:44
Qazaqstandyqtardyń salyqqa bereshegi 24,3 mlrd teńgege jetti
Qoǵam • Búgin, 14:35
Úıinde esirtki saqtaǵan ShQO turǵyny ustaldy
Oqıǵa • Búgin, 14:28
Jańa oblystardyń turǵyndaryna kólik nómirin aýystyrýdyń qajeti joq
Aımaqtar • Búgin, 14:20
Reseı syrtqy qaryzy boıynsha defoltqa ushyrady
Álem • Búgin, 14:13
Qazaqstandyq jas tennısshiler Ýımbldon týrnırinde óner kórsetedi
Tennıs • Búgin, 13:53
Qytaı Qazaqstan azamattary úshin vızasyz rejım engizýi múmkin
Qazaqstan • Búgin, 13:43
Qazaqstandyqtardyń alǵashqy legi qajylyqqa attanady
Rýhanııat • Búgin, 13:31
Páter turǵyndaryn bank qosymshasy arqyly tirkeýden shyǵarýǵa bolady
Qoǵam • Búgin, 13:20
BQO-da jol apatynan eki sábı zardap shekti
Oqıǵa • Búgin, 13:10
Jas tennısshiler ITF týrnırinde júldeli boldy
Tennıs • Búgin, 12:53
Aýyl jastary qurǵan kompanııa 2,4 mln dollar ınvestısııa tartty
Qoǵam • Búgin, 12:45
«QazTransGaz Aımaqqa» 5 mln teńgeden astam aıyppul salyndy
Qazaqstan • Búgin, 12:38
Munaı baǵasy 1 dollarǵa arzandady
Ekonomıka • Búgin, 12:30
Almatyda qarjy pıramıdasynyń basshylary sottaldy
Qoǵam • Búgin, 12:22
Úkimet • Búgin, 12:12
«Kanelo»: Golovkındi nokaýtpen jeńemin
Kásipqoı boks • Búgin, 12:08
Indýstrııa jáne ınfraqurylymdyq damý vıse-mınıstri taǵaıyndaldy
Taǵaıyndaý • Búgin, 11:52
Aldaǵy kúnderi aýa raıy qandaı bolady
Aýa raıy • Búgin, 11:46
Erbolat Dosaev almatylyqtarǵa úndeý jasady
Aımaqtar • Búgin, 11:30
Sýǵa shomylý erejesin buzǵandar jaýapqa tartyldy
Qoǵam • Búgin, 11:25
Bir aptada 3 myńǵa jýyq qylmys jasaldy
Qazaqstan • Búgin, 11:18
Uqsas jańalyqtar