Koronavırýs kınoteatrlarǵa qalaı áser etti?

Kınoóndiris túgeldeı shyǵynǵa ushyrady

Mamandar koronavırýs qur­banyna aınalǵan kıno­teatrlarǵa belgili bir deńgeıde qoldaý kórsetilýi kerektigin aıtyp dabyl qaǵyp otyr, óıtkeni kınoteatr – otandyq kınematografııa salasynyń qan tamyry. Orta eseppen, byltyr elimizde 368 kınozaly bar 102 kınoteatr jumys istep kelgen-di. Bıyl iske qosylǵan 89 kınoteatr karantın shek­teýlerinen qaıta jabyldy, onyń ishinde naryqtaǵy eń iri segment sanalatyn Almaty men Nur-Sultan qalalaryndaǵy 31 kınoteatr jumysyn toq­tat­ty.

Bul rette Chaplin Cinemas kom­mersııalyq dırektory Dmı­trıı Kırıenkonyń aıtýynsha, alǵashqy lokdaýnnan kompanııa 90 paıyz bankrotqa ushyraǵan.

«Shamamen 10 aı jumys istegen joqpyz, eger taǵy bir aı osy kúıde qalsaq, saldary qaıtymsyz  bolar edi. Kompanııanyń kóptegen mindettemeleri, birshama qyz­metkerleri bar. Olardy budan ári ustap qalý múmkin emes. Biz úshin qorqynyshtysy, bıliktiń qyzmetti toqtatý týraly sheshimi qandaı krıterıılerge negizdelgenin so­ńyna deıin túsine almaı kelemiz. Men tek kınoteatrlar úshin ǵana alańdamaý kerektigin buryn da aıttym. Elimizde kınokórsetilim salasynda 10 myń adam jumys isteıdi delik, biraq kadr syrtynda jumys isteıtin taǵy 10 myń adam bar – mýzykanttar, sýretshiler, ssenarıster, rejısserler, túgel beksteıdj. Olardyń barlyǵyna otbasyn asyraýy kerek. Al kı­noteatrlardyń jumysyn shekteý týraly aıtqanda túgeldeı kıno salasynyń toqyraýy jaıynda sóz qozǵalyp jatyr degen sózdep uǵyný kerek», deıdi Dmıtrıı Kırıenko. Al Kinopark-Kinoplexx Theatres  bas dırektory Almaz Maldybaev koronavırýs kesirinen kınoóndiris salasy túgeldeı shy­ǵynǵa ushy­rap otyrǵandyǵyn, oǵan qosa órkendep-ósýine ondaǵan jyldar jumsalǵan mádenıet pen óner salasyna qıyn tıip turǵanyn jetkizdi.

«Kıno salasyndaǵy basty tabys kózi kınoteatrlar ekeni bel­gi­li nárse. Eger kınoteatr­lar joıylsa, fılmderdi kór­setetin alań qalmaıdy. Qazir ózge elderde kınony strımıng alań­darynda usynyp jatyr. Biraq alǵashqy aıdan-aq shy­ǵyn­dardy aqtamaıtynyn kórsetti. Sondyqtan Universal, WaltDisney kompanııalary premeralaryn keıinge shegerip, strımıng arnalarǵa bermeýdi sheshti. Iri kompanııalar mundaı sheshimge qalaı keldi? Bul tek Qazaqstanda ǵana emes, álemde kınoteatr alań­darynyń óte qajet ekendigin kór­setip otyr.  Al strımıng, onlaın-taratý, televızııa salalary ekinshi deńgeıde», deıdi Kinopark-Kinoplexx Theatres  bas dırektory Almaz Maldybaev.

Otandyq kınoteatrlar jelisi qurylýy tıis

Joǵaryda atalǵan máselelerdi belgili kınorejısserler de rastap otyr. Olar qazaqstandyq kınokontentke endi ǵana bet bu­ryp kele jatqan kórermenniń qaıtadan sheteldik fılm­ge den qoıǵandyǵyn, sondaı-aq­ biz­­diń kınorejısserlerdiń tú­­si­rilim jumystaryn qandaı jaǵ­daıda ótkizýge májbúr bolyp otyrǵandyqtaryn da aıtyp ótti. Bul rette belgili kınorejısser Rashıd Nuǵmanov memlekettik kınoprokat máselesiniń toqyraýy týraly aıta kelip, otandyq kıno salasyna áli de jan-jaqty izdenis qajet ekendigin jetkizdi. «Qalaı bolǵanymen kınony biz ózimiz úshin shyǵarmaımyz ǵoı. Bul – ujymdyq ári kópshilik óner. Osyǵan baılanysty, ssenarıılerdiń sapasyn arttyryp, kórermenniń nazaryna usyný qajet», deıdi ol. Osyǵan jalǵas pikirdi qozǵaǵan kınorejısser Abaı Qarpyqov máde­nıetti adamdar retinde otan­dyq kontentti qorǵaýymyz kerektigin aıtyp otyr. «Túsinesiz be, kınoteatrlardyń aman qalýy – búkilálemdik másele. Sebebi ol qýatty kınoteatrlar men jalǵa berý jelileri damyǵan kıno derjavalary – AQSh, Úndistan, Qytaıdan bastaý alady. Rejısser ári prodıýser retindegi meniń ýaıymym tek osy ǵana. Negizgi qorytyndy óte qarapaıym – pandemııa aıaqtalǵannan keıin  bolashaq týraly oılanýymyz tıis. Halyqqa otandyq fılmderdi kórsetý kerek, ol úshin otandyq kınoteatrlar jelisi qurylýy tıis», degen rejısser memlekettiń bul salaǵa qoldaý kórsete qoıýy ekitalaı degen kúmánin bildirdi. 

Kınoóndiristi qutqarýdaǵy memlekettiń róli

Karantınsiz-aq ózimiz túsirgen qazaq tilindegi fılmderdi kınoteatrlardan kórsete almaı, kóre almaı zar jylap júretinbiz. Endi uzaqqa sozylǵan karantın shekteýlerinen soń otandyq fılmder kınoteatr esiginen syǵalaı da almaı qaldy deýge bolatyn shyǵar. Al mundaı jaǵdaıda fılm túsirýshiler úshin qandaı da bir jańa jobalar shyǵarýdyń máni qalmaı otyr. Bul saladaǵy mamandar kınoteatr salasy memleketten basqa eshkimge úmit arta almaıtyndyǵyn, memlekettiń shekteý týraly sheshimderiniń kesirinen sala qarjylyq qıyn jaǵdaıǵa ushyrap otyrǵanyn aıtyp otyr. «Kınoteatrlardy jabýǵa bolmaıdy. Oryndardy shekteýge, seanstar sanyn azaı­týǵa bolatyndyǵyn ózge elder­diń tájirıbesi kórsetip otyr. Al tolyǵymen jabý – kıno jelisiniń joıylýy degen sóz. Kınoteatrlarda aýa aıdaý júıesi jaqsy, barlyǵy iske qosylǵan, qalypty jaǵdaıda ár seanstan keıin zalalsyzdandyrý sharalary júrgiziledi. Men buǵan túbe­geıli qarsymyn. Otandyq kıno­ny kórsetkenderi úshin kı­noteatrlarǵa yntalandyrý sharalaryn engizý, salyqtardy azaıtý syndy jeńildikter kerek. Reseıde ulttyq fılmderdi shy­ǵarý jáne paıdalaný qyz­metteri qunǵa qosylatyn salyqty tóleýden bosatylady. Az ǵana qara­jat kınematografıstiń qal­ta­­syna qaıtyp, jumysyn odan ári jalǵastyrýǵa, jańa jobalar­dy shyǵarýǵa kómektesedi», deıdi rejısser Rashıd Nuǵmanov.

Oqyrman nazaryna sala ketsek, 2021 jylǵy alǵashqy toqsanda 112 jańa fılm kórsetildi. Onyń ishinde qazaqstandyq – 9  (8%), reseılik – 26 (23%), sheteldik – 77 (68%) fılm kórermen nazaryna usynyldy. Qalyptasqan jaǵdaıǵa baılanysty Gollıvýdtyń iri kompanııalarynyń relızderi toqtatylyp, jetekshi prodıýserlik kompanııalar da óz ónimderin kınoteatrlarǵa berýden bas tartty. Prokatta da, tabys boıynsha da otandyq fılmderdiń úlesi eki esege tómendedi, al reseılik jáne sheteldik kınolardyń úlesi tabysy boıynsha tıisinshe 3,4% jáne 19,1%-ǵa artqan.