Áıelder kásipkerligi qoldaý taýyp jatyr

McKinsey zertteýinshe, áıel­derdiń ekonomıkaǵa erlermen teń dárejede aralasýy 2025 jylǵa taman álemdik ishki jalpy ónimge (IJО́) 28 trln dollar qosyp, 11-26 paıyz deńgeıine jetýi múmkin. Mundaı jaǵdaıda Shyǵys Eýropa, Ortalyq Azııa, Taıaý Shyǵys jáne Soltústik Afrıka elderinde IJО́ 9 paıyzǵa ósim kórsetýi múmkin eken.

Qazaqstandyq áıel kásipker­lerdi Eýropalyq qaıta qurý jáne damý banki jıi qoldaıdy. Jyl saıyn 1 myńnan astam áıel osy bankten qarjylaı qoldaý tabady.

«Genderlik teńdik – Qazaq­stannyń áleýmettik ǵana emes, ekonomıkalyq ómirinde de ózekti úrdis. Áıelderdiń ekonomıkaǵa belsendi aralasýy eldiń durys damý jolynda kele jatqanyn, ár adamǵa teń múmkindik beri­letinin kórsetedi. Qazirgi kezde Qazaqstannyń shaǵyn jáne orta bıznesindegi áıelder kásip­kerliginiń úlesi 43 paıyzdy quraıdy» delingen bank habarlamasynda.

Statıstıka boıynsha, qazaq­standyq áıelder nesıe tólemin keshiktirmeý boıynsha da óte muqııat. Elimizde kerisinshe, er­ler qaýymy nesıe tólemine jaýap­syz qaraıtyn kórinedi. Qazir­gi ýaqytta Eýropalyq qaıta qurý jáne damý banki áıelder bız­nesin óristetý maqsatynda mıkro­qarjy uıymdary men jergilikti bankterge maqsatty nesıe berip otyr. Qazirge deıin 86,5 mln dollar qarjy bólingen. Árıne, bul az resýrs emes.

– Bank strategııasy boıyn­sha biz «Áıelder – bızneste» baǵ­darlamasy aıasynda qazaqstan­dyq áıel kásipkerlerge qoldaý kór­setemiz. Qazirgi tańda 300-den astam áıel basshylyq ete­tin kompanııalarmen birigip konsýl­tasııalyq jobalardy júzege asyrdyq. Sondaı-aq biz jyl sa­ıyn 1 myńǵa jýyq kásipker áıel­der men basshy áıelderdi túr­li oqý baǵdarlamalaryna, tre­nıng­terge qatystyramyz, – deıdi banktiń shaǵyn jáne orta bıznesti qoldaý baǵdarlamasy boıynsha menedjeri Alma Qasymova.

Banktiń qarjylyq emes qol­daý quraldary qatarynda – áıel kásipkerlerdiń kásibı sarap­tamaǵa, bıznes-koýchıng, oqý baǵdarlamalary men tálim­ger­likke qoljetimdiligin qamtama­syz etý bar. Byltyr jaǵadan al­ǵan pandemııaǵa qaramastan tálimgerlik baǵdarlamasyna qatysqan 50 áıel franshıza satqan, jańa naryqtarǵa shyq­qan jáne jańa ónimder óndire bastaǵan. Bir qyzyǵy, 2020 jyly pandemııa qyspaqqa alǵan kezde erlerge qaraǵanda áıel azamattar jumys isteıtin jáne basqaratyn bıznes uıymdary kóp zardap shekken. Áıelder kásiporyndarynyń 75 paıyzynda tabys tómendep ketse, erler tarapynda mundaı teris kórsetkish 60 paıyzben shekteledi. Sondaı-aq áıelder ShOB-ynda orta eseppen 12-den 9-ǵa deıin jumys oryndarynyń sany qysqarǵan.

– Zertteý kórsetip otyr­ǵan­daı, otbasylyq bıznes júr­gizip otyrǵan jetekshilerdiń bul kásibin urpaǵyna tastap ketý­ge qatysty jospary joq. Ot­basy­lyq kompanııalardyń tek 30 paıyzy ǵana kásibin keler ur­paqqa qaldyrýdy sátimen jú­zege asyra alǵan. Otbasylyq kom­panııalardyń aldynda turǵan basty mindet – ınnovasııa men sıfr­landyrýdy toǵystyra oty­ryp qajetti daǵdylar men múm­kindikterge qol jetkizý, – deıdi Alma Qasymova.

Qazirge deıin bank áıelderdiń ekonomıkalyq múmkindigin ke­ńeıtý úshin 1,5 mlrd eýro ınves­­tısııa quıǵan. Bank paıda bol­ǵa­ly beri genderlik teńdik pen ınkl­ıý­zııany alǵa jyljytý maq­satynda 350-den astam joba ju­mys istep kele jatyr eken. Osy­ǵan deıin Ulttyq ekonomıka mınıstri Áset Erǵalıev te áıel­der kásipkerligin damytýǵa qatys­ty el aýmaǵynda 17 ortalyq qurylatynyn málimdegen edi.

«Ár óńirden bir ortalyq ashylyp, olar áıelder kásipkerligin damytý boıynsha jumys isteı bastaıdy. Ortalyqtyń basty mindeti – áıelderge aqparattyq jáne konsýltatıvtik qoldaý bildirý. Ortalyqtar mınıstr­lik, «Atameken» UKP pen Pre­zıdent janyndaǵy otbasy­lyq-demografııalyq saıasat jáne áıelder isteri jónindegi ult­tyq komıssııanyń kelisimi negi­zinde qurylady» degen edi. Budan soń memlekettiń de áıel kásipkerlerdi qoldaýǵa qatysty jobalary kóbeıe túser degen úmit bar. Qazirgi kezde memleketten qoldaý alyp otyrǵan áıel kásipkerler úlesi 32 paıyz mólsherinde eken. Qoldaý degende bank nesıesi men granttar týraly aıtyp otyrmyz. Árıne, budan ózge oqytý, úıretý sekildi qarjylyq emes qoldaý túrleri de bar. Joǵaryda aıtyp otyrǵan Eýropalyq qaıta qurý jáne damý bankimen Úkimet tyǵyz jumys isteıdi. Qazirge deıin eki jaqty kelisim negizinde áıelder basshylyq etetin 300 kásiporyn jergilikti konsýltanttardan tıisti keńes alyp, olarǵa jalpy somasy 35,4 mlrd teńge bolatyn 21,8 myń nesıe berilgen.