Aqtóbe:«Qańtar sabaqtary»

Quqyq qorǵaý organdary Aqtóbedegi 4-7 qańtardaǵy jappaı tártipsizdikterge qatysty 11 qylmystyq is qozǵady. Po­lısııa departamenti taratqan aq­paratta Aqtóbe oblysynda «Jappaı tártipsizdikterdi uıymdastyrý, bılik ókilderine qatysty zorlyq-zombylyq kórse­tý, narazylyqqa qatysqan 2 myń adamnyń ǵımarattar men terrorızm aktilerine shabýyl jasaý faktileri» bar dep jazylǵan. Jappaı tártipsizdik kezinde 14 quqyq qorǵaý organdarynyń qyz­metkeri ártúrli deńgeıde jara­qat aldy. Mıtıngke shyq­qan turǵyndardyń arasynda zardap shekkender týraly to­lyq aqparat joq. Tergeý endi bastalǵandyqtan, qansha adam­nyń ustalyp, olardyń qan­daı qylmystyq, ákimshilik jaýap­kersh­ilikke tartylǵandary týra­ly da aqparat ala almaı otyr­myz. Aıta keterligi, Aqtó­­be oblysyndaǵy jappaı tártip­sizdik kezinde, sonyń ishinde ákim­shilik ǵımaratyn basyp alýǵa árekettengen buzaqylar men polısııa jasaǵynyń qaqtyǵysynda qantógiske jol berilgen joq.

4 qańtarda Ábilqaıyr han eskertkishi turǵan alańda gaz baǵa­synyń kóterilýi men qymbat­shylyqqa baılanysty mıtıng beıbit túrde bastaldy. Oǵan qala­d­aǵy óndiristik mekemelerdiń qyzmetkerleri, Dóń ken baıytý kombınatynyń kenshileri, Hrom qosyndylary zaýyty men Jańajol men Keńqııaqtaǵy munaı kenishterinde jumys isteıtin munaıshylar qosyldy. 5 qańtarda tús aýa jınalǵandar arasynda buzaqylar qatary kóbeıdi. Jaǵdaı baqylaýdan shyǵyp bara jatty. Olarǵa ákimshilikti basyp alýǵa árekettengen arandatýshylar qosyldy. Alańda tártipke shaqyrýshylardyń sózderin tyńdamaǵan jurttyń qarasy kóbeıe tústi. Sol kúni birneshe ret ákimshilik ǵımaratyna basyp kirý áreketi jasalyp, polısııa jasaǵy men jergilikti sportshylar shama kelgenshe toıtarys berdi. Qańtardyń 5-nen 6-na qaraǵan túni narazy top polıseı jasaqtarynyń qarsylyǵyna qaramastan buzyp-jaryp ǵımaratqa basyp kirdi. Bir qýantarlyǵy, sol kúnderi qalada odan basqa tonaý ne maroderlik oqıǵalar tirkelgen joq.

Ákimdik ǵımaratynyń esik-terezeleri syndyrylyp, kabı­netterdegi orgtehnıka talaý­ǵa tús­ken. Alyp kete almaǵan kompıýterlik tehnıkalar syn­dy­rylǵan, noýtbýktar, qyzmet­kerlerdiń jeke zattary qoldy bolǵan. Tonaýshylar ákimshilik ǵımaratyna 300 mln teńge shamasynda zııan keltirgen. Bul jóninde oblys ákimi Ońdasyn Orazalın ótkizgen brıfıngte málim boldy.

Qańtardyń 5-i kúni búlikshiler «Aqtóbe-Hromtaý» tasjolyn bógep, kólikterdiń ótýin toqtatqan. Sonyń kesirinen qaqaǵan aıaz kúnderi birneshe saǵatqa sozylǵan kólik keptelisi paıda boldy. Qaladaǵy Álııa Moldaǵulova atyndaǵy halyqaralyq áýejaıdy basyp alýǵa árekettengender de boldy. Bul kezde búlikshilerdiń taǵy bir toby temir joldy bógep, Temir aýdany Keńqııaq eldi mekeni janyndaǵy munaı qubyryn jaýyp, odan gaz qubyryn jabýǵa árekettengen. Qańtardyń qaqaǵan qysynda oblys ortalyǵyna baratyn gaz qubyryn jabý aqylǵa syımaıtyn is-áreket.

Oblys ákimi Ońdasyn Oraza­lın: «Qan tógilse, myńdaǵan adam qyrylsa, ne bolar edi? Men osydan qoryqtym. Jaǵdaıdy ýshyqtyryp almaýǵa árekettendik. Qolymyzdan kelgenshe alańdaǵylardy tártip­ke shaqyryp, basý aıttyq. Qara­ma­ǵym­daǵy qyzmetkerlerge jurt­tyń aldyna shyǵyp, reti kel­se tarqasyn dep tapsyrma ber­dim. Alańǵa jınalǵandardyń ishin­de shyn nıetterimen ózgeristi qalaıtyndar da, arandatýshylar da, jat dinı aǵym ókilderi de boldy. Bestamaqtaǵy shoshqabazdyń máselesin kóterip júrgender de ýshyqqan jaǵdaıdy óz maqsattary­na paıdalanǵysy keldi. Qala ákimi Ashat Shaharov pen basqa da azamattar jınalǵandarǵa basý aıtqanymen, tyńdaıtyn adam bol­dy ma? Ras, keı azamattar du­­rys talaptaryn qoıǵanymen, basym kópshiliginiń talaby keli­sim­ge kelmeıtin nárseler edi. Olar elimizdiń konstıtýsııalyq qurylymyna qarsy, memleket saıasatyna qarsy urandardy kóterdi. Bul jıynnyń arty jaqsy­lyqqa aparmaıtynyn sezinsek te, qalaı bolǵanda da qantógiske aparmaýdy oıladyq. Jurttyń sheri tarqap, býy shyqqan soń tártipke salamyz dep sheshtik», dedi.

Oblystyq ǵımaratty búlikshi­lerden tazartý operasııasy qańtar­dyń 6-synan 7-sine qaraǵan túni, tańǵy saǵat 5-te ótti. Áskerı ope­rasııa kezinde qansha adam jaralandy, qanshasy oqqa ushty, bul jó­ninde ázirshe quqyq qorǵaý or­gan­­dary resmı málimdeme jasaǵan joq.

Qańtardaǵy búlik qymbatshy­lyq pen gaz baǵasynyń kóterilýine qarsy aıaq astynan bastalǵan narazylyq pa, álde josparlanǵan áreket pe degen máseleniń basy ashyq tur. О́ńir basshysynyń habarlaýynsha, bul aldyn ala muqııat josparlanǵan operasııa. Sol kúnderi alańdaǵy ashýly toptyń ortasyna «KamAZ» kóligimen tas ákelip tógilgen. Ǵı­ma­ratty qorǵaýǵa jiberilgen Ulttyq ulan jasaǵyna qarsy umtylǵandardyń qoldarynda jarylǵysh suıyqtyq toltyrylǵan qutylar, armatýra boldy. Qazir jarylǵysh qutylardy ázirlegen, alańǵa tas tókken júk kóliginiń júrgizýshisi ustaldy. Sol sııaqty ákimshilik ǵımaratyna umtylǵan topty bógemek bolǵan polısııa qyzmetkerin kóligimen túıip ótken aqtóbelik te ustaldy. Osy polısııa qyzmetkerine aýrýhanada ota jasaldy, jaǵdaıy ortasha aýyr.

5 qańtar kúni tús mezgilinde qa­ladaǵy Álııa Moldaǵulova atyn­­daǵy halyqaralyq áýejaıǵa bir top adam kelip, barlyq qyzmet­kerdi ǵımarattan shyǵaryp, aeronavıgasııany óshirýdi talap etken. Osy kúni áýejaı birde-bir ushaqty qabyldamady.

Álemde munaı qubyryn ja­bý, avtokólik joldary men temir joldy bógeý, jergilikti bılik ǵım­ara­tyn basyp alý, áýejaıdyń jumysyn toqtatý terrorlyq shabýyl retinde qabyldanady. Bir qyzyǵy, áýejaıdy basyp alǵandar erteńine ózderi tastap ketken. Qazir olardyń birsypyrasy ustalsa da, negizgi uıymdastyrýshylary qolǵa túsken joq. Áýejaıdy basyp alýǵa qatysty qylmystyq is qoz­ǵalyp, quqyq qorǵaý organdary qyzmetkerleri áýejaı bastyǵy men kúdiktilerdi bettestirip, jaýap alý ústinde. Sondaı-aq temir jol je­li­lerin búlikshiler bógegende, Aqtóbe temir jol vokzalynda qańtar­dyń 5-6 kúnderi 700 jolaýshy tu­ryp qalǵan. Poıyzdar qozǵalysy toqtaǵanda, vokzalda qalǵan jas balalary bar áıelder ýaqytsha túneıtin oryndarǵa ornalastyrylyp, olarǵa ystyq as taratyldy.

Qazir Aqtóbe qalasy men tóńi­rektegi eldi mekenderde avtobýstar júrip jatyr. Mıtıngte eńbekaqylaryn kóterýdi talap etken óndiristik mekemeler men jolaýshylar tasymaly meke­mesiniń qyzmetkerleriniń talaptary oryndaldy. Ár mekeme eńbekkerler jalaqysyn 25-50%-ǵa kóterdi. Sondaı-aq qalada suıytylǵan gaz baǵasy arzandady. Qazir gaz quıý beketterinde osy otynnyń ár lıtri 50 teńgeden, al aýdan ortalyqtarynda 55 teńgeden satylyp jatyr. Mono­polııaǵa qarsy agenttik qyzmet­kerleri suıytylǵan gazdyń alyp­satar­laryna qatysty tergeý jumystaryn bastady. Aqtóbe oblysynda suıytylǵan gazdy «Qazaq Oıl-Aqtóbe» jáne «SNPS-Aqtóbemunaıgaz» AQ-na qarasty Jańajol gaz óńdeýshi zaýyttary shyǵarady. Qazir eki zaýyttan shyǵarylatyn suıytylǵan gazdy birneshe ese kóterme baǵamen satatyn deldaldarǵa qatysty tergeý jumystary bastaldy. Qylmystyq istiń qansha zańdy tulǵaǵa qatysty qozǵalǵany týraly da aıtylmaı otyr. Jaqyn arada oblystyq prokýratýra osy másele boıynsha túsinik beredi dep kútip otyrmyz.

Osylaısha qymbatshylyq pen suıytylǵan gaz baǵasyna qarsy narazylyq pen eńbekaqyny kóterý jónindegi jurtshylyqtyń talaby óńirdegi kóptegen zańsyz­dyqtardyń betin ashyp kórsetti.

Aqtóbe oblysy