Azamattardy qoldaý men ál-aýqatyn jaqsartý – negizgi mindet

Árıne, bul mindetterdi júzege asyrýda jastardyń tıimdi baǵdarlamalary men áleýmettik jobalardy oryndaý mańyzdy. Uzaq jyl boıy Nursultan Nazarbaevtyń kommersııalyq emes Qory jastarǵa túrli salada ózin kórsetýge kómektesetin, saýyǵyp ketýine jáne ómirinen óz ornyn tabýǵa úmit beretin jobalardy ázirleý jáne iske asyrýda eńbek etip keledi.

Qor memlekettik uıymdarmen jáne ÚEU-men birlesip san myńdaǵan jasqa qoldaý bildirip, kómek kórsetti. Búginde olardyń deni ǵylymda, ónerde mol tabysqa jetip, keńinen tanylǵan.

Erekshe balalardy qoldaý

Qor jumysynyń aýqymdy baǵyty­nyń biri – Qazaqstandaǵy erekshe qa­jet­tiligi bar balalardy qoldaýǵa ar­nal­ǵan Qazaqstan Respýblıkasynyń Tuń­ǵysh Prezıdenti – Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń «Qamqorlyq» bastamasy bolyp tabylady.

Elimizde 92 myńnan astam bala serebraldy sal aýrýymen aýyrady. Son­dyqtan ońaltý qyzmetine qajettilik óte joǵary. Eldegi tıisti medısınalyq uıym­dardyń azdyǵynan myńdaǵan bala der kezinde ońaltýdan óte almaıdy.

«Qamqorlyq» bastamasynyń eki ke­zeńin iske asyrý nátıjesinde, qazir óńir­lerde 16 ońaltý ortalyǵy jáne 7 er­­te ara­­lasý ortalyǵy jumys isteıdi. Igi bas­tama Qazaqstan Respýblıkasy Úki­metiniń jáne «Samuryq-Qazyna» ulttyq ál-aýqat qorynyń qoldaýymen júzege asqan. 2020 jylǵy jeltoqsannan 2021 jylǵy qara­shaǵa deıin 5 192 bala ońaltýdan ótti, olar­dyń 534-i em-domnan keıin júre bastady.

Buǵan qosa, aımaqtarda erekshe qa­jettiligi bar balalardy qoldaý boıynsha 16 kabınet ashyldy. 2020-2021 jyldar aralyǵynda 131 bala jalpy bilim berý úde­­risine tartyldy. Al 16 bala endi bireý­diń alyp júrýine muqtaj emes.

Júzdegen balanyń ortalyqtarda sabaq alyp, ózdiginen eńbektep, júre bas­tap, jańa daǵdylar men bilim alǵanyna qýanyshtymyz. Bul ortalyq jumysynyń basty nátıjesi jáne ata-analar men bilikti mamandardyń úlken jeńisi!

Qazaqstanda ınklıýzııany damytý bo­ıynsha úlken jumystar jalǵasyn taýyp otyr. Bastamanyń úshinshi kezeńi aıasynda 2022-2023 jyldary respýblıka boıynsha 17 erte aralasý ortalyǵy, aýtızmmen jáne basqa da mentaldi aýytqýy bar balalarǵa arnalǵan 8 ortalyq pen 17 «Belsendi uzaq ómir» belsendi ómir súrý ortalyǵy ashylady.

Elbasynyń tapsyrmasy boıynsha Qor Nur-Sultan qalasynda erekshe qajettiligi bar balalarǵa arnalǵan qosymsha jańa zamanaýı ońaltý orta­lyǵyn salýǵa kirisedi.

Bolashaqqa úles

El Úmiti qorynyń taǵyda bir aý­qym­dy bastamasy jastarǵa arnalǵan bir­qatar jobany júzege asyrady. 530 myń­nan astam adam jobanyń ıgiligin kórgen.

Mundaı jobanyń biri – «Myń bala» ulttyq olımpıadasy jyl saıyn aýyldyq jerlerde 5 jáne 6 synyp oqıtyn eń qabi­letti 1 000 oqýshynyń ozyq mektepterde bilim alýyna múmkin­dik beredi. Eki jyl ishinde joba 4 000-nan astam oqýshynyń jolyn ashty. 638 aýyl oqýshysy Qazaq­stannyń úzdik mektepterine oqýǵa tús­ti. Birge Oqy jeke onlaın mektebi ar­qy­­ly aýyl balalarymen júıeli jumys júr­gizilýde: búginde «Myń bala» olım­pıadasynyń 2,6 myń fınalısi Birge Oqý onlaın mektebine qabyldandy.

El Úmiti bastamasynyń ekinshi eń iri jobasy – «Elbasy Medali» jastardy jan-jaqty damytýǵa baǵyttalǵan ult­tyq deńgeıdegi jalǵyz baǵdarlama. Bul 14-29 jas aralyǵyndaǵy jastarǵa arnalǵan. Úsh jyl ishinde oǵan qatysýǵa 55 000 ótinim kelip tústi. Bul merzimde qatysýshylar dene bitimi men aqyl-oıdy damytatyn baǵyttar boıynsha 800 myńnan astam tapsyrmany oryndady. Sonyń nátıjesinde 3 928 qola jáne kúmis medal ıegerleri anyqtaldy. О́tken jyldyń qorytyndysy boıynsha 605 medal ıegeri QR joǵary oqý oryndaryna oqý úshin bilim granttaryn utyp aldy.

El Úmiti bastamasynyń ajyramas bóligi dep «El Maqtanyshy» syıly­ǵyn aıtýǵa bolady. 2019 jyldan bas­tap syılyq oqýshylar men olardyń jattyqtyrýshylaryna pándik olımpıa­dalardaǵy iri jetistikteri úshin beriledi. Altyn júlde ıegerleri 2 mln teńgeden, kúmis júldegerler 1 mln teńgeden, qola júldegerler 500 myń teńgeden ala­dy. 2019-2021 jyldar aralyǵynda bul syılyqty 57 júldeger men 77 jattyq­tyrýshy ıelendi.

Qabilet – bastamanyń taǵy bir jobasy. Bul mektep oqýshylarynyń qabi­letterin tekserý jáne kásiptik baǵdarlaý qyzmeti. Maqsat – daryndy jastardy qoldaý jáne olardyń áleýetin iske asyrý. 2021 jyly bul qyzmetten 10-11 jastaǵy 60 myń bala ótti. 100 psıholog oqytyldy.

Qordyń jobalaý basqarmasy

Áleýmettik jobalar men qaıyrym­dylyq is-sharalardy júzege asyrý úshin Qor jobalyq basqarý modelin paıdalanady. Qordyń jobalyq keńsesi jeke jáne Qordyń Almaty qalasyndaǵy ókil­dikteri ýnıversıtettermen, ǵylymı orta­lyqtarmen, memlekettik organdarmen jáne ÚEU-men birlesip sońǵy 10 jylda 1 000-nan astam is-shara ótkizdi.

Qor jumysynyń mańyzdy baǵyty­nyń biri halyqty áleýmettik qoldaýǵa baǵyttalǵan qoǵamdyq uıymdardy qoldaý bolyp qala beredi.

Qordyń tarıhy tereń zákirlik joba­synyń biri áleýmettik ıdeıalar men jobalar jármeńkesi. Onyń maqsaty – jobalardy jergilikti deńgeıde iske asyrý arqyly mańyzdy máselelerdi sheshý úshin qoǵamdyq uıymdardy anyq­taý já­ne qoldaý. Úzdik qoǵamdyq uıym­darda­ǵy jobalardy iske asyrýǵa Qor­dyń gran­ty bólinedi. Osy jyldar ishinde Qazaq­stannyń 300-den astam qoǵam­dyq uıymy jobasyn iske asyrýǵa grant aldy.

2021 jyly baıqaýǵa rekordty 221 joba jóneltildi. Bul erekshe qajettiligi bar adamdardy áleýmettik beıimdeý, halyqty áleýmettik jáne quqyqtyq qor­ǵaý, densaýlyq saqtaý salasyndaǵy jobalar. Qor jeńimpazynyń árqaı­sysyna 2,6 mln teńge (jobaǵa baılanysty) berildi.

Qordyń sıfrly jáne tehnıkalyq ınnovasııalar salasyndaǵy jobalary jas­tar arasynda keń tanylǵan. Mem­leket basshysy Qasym-Jomart To­qaev­tyń ekonomıkanyń tehnıkalyq baǵytyndaǵy mamandardy arttyrý mindetine baılanys­ty Qor osy saladaǵy jobalaryn odan ári nyǵaıtady.

«Sıfrlyq transformasııa jáne ómir­diń jańa sapasy» atty OPEN MIND ashyq ınnovasııalardyń birinshi onlaın forýmy sıfrly servısterdi ázir­leýshilerdiń, IT-kompanııalardyń basshy­larynyń, jastardyń Qazaqstanda sıfr­landyrýdy damytý máselesin talqylaǵan saraptamalyq alańǵa aınaldy. Forýmda «KazRoboProekt-2021» robototehnıka baıqaýynyń jáne qazaqstandyq jas baǵ­darlamashylarǵa arnalǵan Smart Zholy jarysynyń jeńimpazdary jarııalandy.

Qor «Smart joly» baǵdarlamasyn 2017 jyldan bastap Sıngapýrdyń Esha­lon Azııa Sammıtiniń jetekshi star­­tap-alańymen birlesip iske asy­ra­dy. 5 jyl ishinde jobaǵa 280 óti­nim beril­di, onyń 40 qatysýshy osy jyldary Sın­gapýrdaǵy fınalǵa qa­tys­ty, al Intellection, Webtotem jáne Nommi star­tap qatysýshylary ınvestorlardyń qarjysyn tartty.

Stýdentter arasyndaǵy iri jarys – joǵary oqý oryndary arasyndaǵy robototehnıka boıynsha «ETU Robokon 2021» II respýblıkalyq chempıonaty jas ónertapqyshtardyń úzdik 13 komandasyn jınady.

Belgili ǵalymdar, jas zertteýshiler, startaperler men ınvestorlar úshin «táýel­siz Qazaqstannyń zııatkerlik áleýe­ti: qalyptasý men damýdyń 30 jy­ly» atty I halyqaralyq jas ǵalymdar forýmy iri oqıǵaǵa aınaldy. Forýmda 14 elden 200 spıker sóz sóıledi. 50 000 astam adam onlaın qatysty.

Forým sońynda respýblıkalyq stý­dent­tik stıpendııalar baıqaýynyń jeńim­pazdary marapattaldy. Osy jyldar ishinde 700-den astam stýdent Qordyń stý­denttik stıpendııasyn ıelendi. 2021 jyly baıqaýǵa Qazaqstan óńirlerinen 350-den astam stýdent qatysyp, onyń 80-i Nursultan Nazarbaev Qorynyń stıpendııasyn 2021-2022 oqý jylynda alatyn boldy.

Stıpendııa ıegerleriniń arasynda eki platına dıskisin alǵan jáne álemdik TikTok áleýmettik jelisi baıqaýynda úzdik dep tanylǵan mýzykant Arystan Ábildın bar. Taǵy bir tanymal stıpendıatymyz Ashat Jumabekov. 2021 jyly «Álem muǵalimi» jahandyq syılyǵynyń ıegeri atanǵan ol Semeı qalasyndaǵy fızıka pániniń muǵalimi.

Ár jyldary Qor syılyǵynyń laý­reaty ataǵyn ıelengen kóptegen má­de­nıet jáne ǵylym qaıratkeri keńi­nen tanyldy. Qazirgi ýaqytta 258 qaırat­ker Qordyń laýreaty atanǵan. Onyń ishinde ánshiler, akterler men opera, ba­let ártisteri, talantty dárigerler, áleý­met­tanýshylar, jýrnalıster jáne t.b. bar.

Jastardyń súıikti jobasynyń biri – «Altyn tobylǵy» jas ádebıetshiler baı­qaýy. Byltyr baıqaýǵa 154 jumys usy­nyldy. Úzdik eńbektiń avtorlary Qordan aqshalaı syılyqtar men dıplomdar aldy.

Zamanymyzdyń naǵyz batyrla­ry, erjúrek jáne meıirimdi adam­dar – «Qaıy­rymdylyq kerýeni» jo­ba­sy­nyń basty keıipkerleri. Jobanyń tórt jyldyq tarıhynda osyndaı 1 000-ǵa jýyq adam anyqtaldy. Qor jyl saıyn ózgege úlgi bolatyn osyndaı jandar týraly beınerolıkter shyǵarady.

Elordada QR Tuńǵysh Prezıdenti – El­basy mýzeıinde ornalasqan Nazarbaev Ortalyǵy damý ortalyǵy bala­larǵa qo­sym­sha bilim men daǵdy alý úshin jańa múm­kindikter usynady. Mun­da Qazaqstan tarı­hyn zerdeleýge, túrli baǵyt boıynsha ozyq bilim berý baǵdar­lamalaryn ıgerýge bar­lyq jaǵdaı ja­sal­ǵan. Ortalyqta STEM bilim berýdi damytýdyń 4 zerthanasy bar.

2021 jyldyń qańtar aıynan bastap osy kúnge deıin ortalyqtyń zerthanalaryn­da 2 219 bala bilim aldy, onyń 215-i tegin oqy­dy. Ortalyqta 300 balaǵa ar­nal­ǵan jazǵy jáne kúzgi lagerler uıym­das­tyryldy, shahmat zerthanasynyń stý­dentteri qalalyq jáne respýblıkalyq týr­nırdiń júlde­geri atandy. Mundaǵy «Pora verıt v chýdo» merekelik baǵdar­lamasyna 1 400 bala qatysty, onyń 700-i erekshe qajettiligi bar balalar. Qazaq tili men mádenıetin nasıhattaý – jumystyń mańyz­dy baǵytynyń biri bolyp qala bere­di. Nursultan Nazarbaev Qory ja­nyn­daǵy Memlekettik tildi damytý qory osy salada birqatar jobany júzege asyryp keledi.

«Abaı álemi» onlaın baıqaýy 2 jyl­da elimizdiń túkpir-túkpirinen kelgen 200-den astam qazaq tilindegi úzdik ǵyly­mı jumystyń avtoryn, stýdent pen magıs­trantty biriktirdi. Baıqaýdyń 25 jeńim­pazy aqshalaı syılyq aldy.

Qor Abaialemi.kz alǵashqy ensıklo­pedııalyq onlaın portalyn, onyń mo­bıl­di qosymshasyn qurdy, Soyle.kz onlaın portalda memlekettik tildi oqytý uıymdastyrylady. Qazirgi tańda portal­dyń qaralym sany 9 030 000-nan asty. «Uly dala ańyzdary» komıkster jobasy ázirlendi, Qazcomics.kz veb-saıty quryldy, qazaq ańyzdarynyń je­lisi bo­ıynsha 3 tilde 15 komıks shyǵa­ryldy.

Nursultan Nazarbaev Qory úshin jahandyq beıbitshilik pen kelisim qun­dylyqtaryn nyǵaıtý salasyndaǵy ha­lyq­aralyq yntymaqtastyq mańyzdy ba­ǵyt bolyp qala beredi. Elbasynyń qaýip­siz álem qurý men ıadrolyq qarýsyz­daný­dyń mańyzy týraly bastamalary bul qyzmet­tiń ıdeologııalyq basty baǵyty sanalady.

«Astana klýbtyń» otyrystary eń iri dıalog alańy bolyp tabylady. Byl­tyr ótken altynshy otyrysta qazir­gi zamannyń ózekti syn-qaterlerin talqy­laýǵa 54-ten astam sheteldiń bedeldi spıkerlerin, onyń ishinde burynǵy mem­leket jáne úkimet basshylaryn, zert­teý ortalyqtarynyń basshylaryn jáne t.b. biriktirdi. Iаdrolyq qaýipsizdik jónindegi kóshbasshylardyń jahandyq alıansy Elbasynyń ıadrolyq qarýsyz álem qurý týraly úndeýine 100-den astam burynǵy memleket jáne úkimet basshylary, halyqaralyq qatynastar jáne qaýipsizdik jónindegi sarapshylar, Eýropalyq Komıssııanyń burynǵy tóraǵasy Joze Manýel Barrozý, MAGATE-niń burynǵy bas dırektory Mohammed Ál-Baradeı, Slovenııanyń burynǵy prezıdenti Danılo Tıýrk já­ne t.b. jetekshi taldaý ortalyqtary qosyl­dy. Bul baǵyttaǵy jumys keıingi jyldary da jalǵasady.

2021 jyly Nursultan Nazarbaev Qory janyndaǵy Álemdik ekonomıka jáne saıa­sat ınstıtýty (ÁESI) ózekti baǵyttar boıynsha halyqaralyq saıasatty iske asy­rý salasyndaǵy zertteý ju­mystaryn sátti júrgizýde. ÁESI ha­lyqaralyq tal­daý ortalyqtarymen bel­sendi ózara is-qımyl jasap, tájirıbe men zertteý nátıjelerimen almasady. Instıtýt 4 on­laın konferensııa ótkizdi, sarapshylar 21 is-sharaǵa qatysty, syrtqy saıasat, qaýipsizdik, ekonomıka, ishki saıasat jáne áleýmettaný boıynsha 34 saraptamalyq materıal daıyndady. Qazaqstannyń 17 óńi­rinde 48 fokýs-toppen 2 áleýmettik zertteý jáne halyqqa jappaı saýalnama júrgizildi.

Qordyń qaıyrymdylyq bastamalary

Qaıyrymdylyq qyzmet Qor ju­my­synyń ajyramas bóligi. Qor únemi muqtaj jandarǵa qoldaý kórse­tedi. Nur­sultan Nazarbaev Qory kommer­sııalyq emes uıym bolyp tabylady jáne qyzmeti arqyly tabys tabý maqsa­tyn kóz­demeıtinin taǵy da aıtqym keledi.

Uıym elimizde koronavırýs ınfek­sııa­synyń taralýyna qarsy is-qımyl jasaýǵa 200 mıllıon teńge bóldi. Qa­rajat dárigerlerdi qarjylaı qoldaý­ǵa, 50 myń medısınalyq maska, dezın­feksııalyq quraldar jáne t.b. satyp alýǵa jumsaldy.

Qor tanymal alpınıst Marııa Áýe­zo­vaǵa bıonıkalyq protezderin alýǵa kómektesti.

2021 jyly «Degdar» qorymen birlesip 5 oblys pen respýblıkalyq mańyzy bar 3 qalada uıymdastyrylǵan «Elbasy jylýy» aksııasy 2 100-ge jýyq az qamtylǵan jáne kópbalaly otbasyny qamtydy. Árbir januıaǵa kómek retinde 120 kg azyq-túlik berildi.

Sonymen birge Qor QR Prezıdenti is basqarmasy medısınalyq ortalyǵy janynan robottandyrylǵan hırýrgııa boıynsha qazaqstandyq halyqaralyq referens oqytý ortalyǵyn qurýdy qarjylandyrdy. Ortalyq qazaqstandyq medısına ǵylymyn jańa, ozyq deńgeıge shyǵarady.

El prezıdenti Qasym-Jomart To­qaev­tyń bastamasyn qoldaı otyryp, Nursultan Nazarbaev Qory «Qazaqstan halqyna» qoǵamdyq áleýmettik qoryna 500 mıllıon teńge aýdardy.

Qazaqstan Prezıdenti memlekettik organdardy qazaqstandyqtardyń áleý­met­tik ál-aýqatyn arttyrý, kelisim men beıbitshilikti nyǵaıtý jónindegi bel­sen­di jumysqa jumyldyrady. Bul min­detke azamattyq qoǵam ókilderiniń qatysýynsyz, halyqpen júıeli jumys ornatpaı jáne jastar bastamasyn qol­daýsyz qol jetkizý múmkin emes. О́ıtkeni jastar – qoǵamnyń eń belsendi jáne serpindi bóligi. Eldiń bolashaǵy onyń áleýeti men ıdeıalaryn iske asyrýǵa baılanysty.

О́z tarapynan Nursultan Nazarbaev Qory el Úkimetimen seriktestik qura oty­ryp, básekege qabiletti jas urpaqty qalyptastyrý jónindegi jumysty jal­ǵastyrady.

Álkeı MARǴULANULY,

Nursultan Nazarbaev Qory atqarýshy dırektorynyń orynbasary