Lıtııdiń perspektıvaly ýchaskeleri bar

Arnaıy atlas daıyndalyp jatyr

Geologııa komı­tetiniń tór­aǵasy Talǵat Satıev qazir taý-ken kásip­oryndarynyń tu­raqty jumys isteýin qamtý úshin mono­qalalarǵa jaqyn or­na­­lasqan 7 perspektıvaly ýchaske­de geolo­gııalyq izdes­tirý ju­mys­tary qolǵa alynǵanyn jetkizdi.

«Atap aıtqanda, bıyl Shyǵys Qa­zaq­­standaǵy Qaraaıaq jáne Mýn­cha ýchas­kelerinde sırek kez­de­setin metaldardy anyqtaý ju­mys­tary jalǵasyp, taǵy 12 ýchaske­de perspektıvaly jańa ken oryn­daryn belgileýge qatysty ju­mystardy bastaý kózdelip otyr. Mıneraldy-shıkizat baza­syn nyǵaıtýda geologııalyq bar­­laý jumystarynyń ozyq ǵy­ly­mı negizdemesi erekshe ról atqa­rady. Osyǵan baılanysty taıaý 5 jyl­da baǵdarlamalyq-maqsatty qar­jylandyrý arqyly tereńde jat­qan paıdaly qazbalarǵa boljam jasap, zamanaýı ǵylymı-tehno­lo­­gııa­lyq quraldardyń kómegi­men jańa ken oryndaryn ashý úshin zert­teýler júrgizý jospar­lanǵan», dedi T.Satıev.

Bıyl baǵdarlamalyq-maqsatty qar­jy­­landyrýdyń 3 jobasyn Q.Sátbaev atyn­daǵy geologııalyq ǵylymdar ınstı­týty, D.Serikbaev atyndaǵy Shyǵys Qazaq­stan memlekettik tehnıkalyq ýnıver­sıteti jáne Ý.Ahmedsafın atyn­daǵy gıdrogeologııa jáne geoekologııa ınstıtýty júzege asyratyny belgili boldy.

«Q.Sátbaev atyndaǵy geologııalyq ǵylymdar ınstıtýty qatty paıdaly qaz­ba­lardyń ken oryndaryn izdeý men boljaý ólshemderin, sol sekildi ornalastyrý zańdylyqtaryn taldap, arnaıy atlasty daıyndap jatyr. Bul atlas geologter men ınvestorlardyń jolnusqaýshysyna aınalady», dedi komıtettiń basshysy.

Altynnyń negizgi qory – Shyǵysta

Qazir memlekettik teńgerimde paıdaly qazbanyń 8 711 ken orny esepte tur. Onyń ishinde kómirsýtekterge – 317, qatty paıdaly qazbalarǵa – 910, keń taralǵan paıdaly qazbalarǵa – 3 160 jáne jerasty sýlaryna 4 324 nysan tıesili. Munaıdyń qory – 4,4 mlrd tonnaǵa, gazdiki – 2,1 trln tekshe metrge, sondaı-aq kondensattiki – 416,2 mln tonnaǵa jete­di. Bul rette onyń basym bóligi Atyraý (shamamen 75%) men Mańǵystaý (11%) óńirlerinde shoǵyrlanǵanyn aıta ketken jón. Kómirsýtek shıkizaty qorynyń ­68%-y 3 iri ken ornynyń úlesinde. Olar Teńiz, Qashaǵan jáne Qarashyǵanaq. Ja­ýapty vedomstvonyń basshysy paıdaly qazbalar qorynyń esebi 103 komponent boıynsha júrgiziletinin aıtty.

«Onyń ishinde altyn, mys, qorǵasyn jáne myryshqa basymdyq berilgen. Altyn ken oryndarynyń negizgi qory Shyǵys Qazaqstanda ornalasqan, bul jalpy qordyń 36%-yn alyp otyr. Aqmola óńirinde onyń kórsetkishi – 21%, Qara­ǵandy óńirinde – 11%. Al mys qorynyń 82%-y elimizdiń shyǵysy men ortalyq óńirlerinde jatyr. Qorǵasyn-myrysh ken ornynyń 41%-y Ortalyq Qazaqstanda, 33%-y Shyǵys Qazaqstanda jáne 21%-y
Ońtústik Qazaqstanda shoǵyrlanǵan», dedi T.Satıev.

Munaı-gaz sektoryndaǵy ınvestısııanyń kólemi – 70%

Quzyrly organ ókilderi egemendik jyldary otandyq mıneraldy-shıkizat kesheni álemdik naryqtyń talaptaryna tolyq beıimdelip úlgerdi dep sanaıdy. Aıtalyq 4 myńnan astam ken orny paıdalanýǵa berilip, qazir memleketke tabys ákelýmen birge halyqtyń jumyspen qamtylýyna oń áser etti deıdi sala mamandary.

«1996 jyldan bastap Qazaqstanǵa tartylǵan 73 trln teńge ınvestısııanyń 70%-dan astamy munaı-gaz sektoryna baǵyttaldy. Bul shamamen 52,2 trln teńge. Taý-ken sektoryna 19,5 (27%) trln teńge bólindi. Eń kóp ınvestısııa munaı, polımetaldar, mys, altyn, temir, ýran, kómir syndy paıdaly qazbanyń basym túrlerine tartyldy. Bul rette geologııalyq barlaýǵa salynǵan qarajat úlesi shamamen 4 trln teńgeni quraıdy», dedi Geologııa komıtetiniń tóraǵasy.

Ulttyq geologııalyq qyzmet qashan qurylady?

Budan bólek Prezıdenttiń halyqqa arnaǵan Joldaýynda kórsetilgen tapsyrmany iske asyrý úshin Geologııa komıte­tine baǵynysty uıymdardyń bazasynda Ulttyq geologııalyq qyzmetti (UGQ) qurý jónindegi jumystar qolǵa alynypty. Sondaı-aq «Ulttyq derekter banki» jobasyn iske asyrý maqsatynda geologııalyq aqparattyń ashyqtyǵyn qamtamasyz etý kózdelip otyr.

«Qaýlyǵa sáıkes jarǵylyq kapıtaly 100% memlekettik «Qazgeoaqparat» Respýblıkalyq geologııalyq aqparat ortalyǵy» JShS-in «Qazaqstan Respýb­lıkasynyń Ulttyq geologııalyq qyz­meti» AQ retinde qaıta qurý jolymen uıymdastyrý jumystary atqarylyp jatyr. Kelesi kezeńde belgilengen tártippen oǵan «Qazgeologııa» Ulttyq geologııalyq barlaý kompanııasy» AQ-yn qosý josparlanyp otyr. «Qazgeoaqparat» RGAO» JShS men «Qazgeologııa» AQ-nyń qosylýy Ulybrıtanııa, Kanada, Fınlıandııa syndy elderdiń tájirıbesi negizinde mindetter spektrin áldeqaıda keń jáne ózekti etedi», dedi «Qazgeoaqparat» RGAO» JShS bas dırektory Janat Káribaev.

Zańǵa túzetýler engizý usynyldy

Geologııa komıtetiniń tóraǵasy aıt­qandaı, az zerttelgen shógindi basseınderge ınvestorlardy tartý maqsatynda «Jer qoınaýy jáne jer qoınaýyn paıdalaný týraly» kodekske túzetýler engizý usynylypty. Bul ózgeris jer qoınaýyn paıdalanýshyǵa geologııalyq zertteý keze­ńinen bastap jaqsartylǵan modeldik kelisimshart arqyly barlaý jáne óndirý kezeńine kepildi ótý múmkindigin alýǵa aıryqsha quqyq beredi.

«Bul tásil az zerttelgen basseınderde jer qoınaýynyń munaı-gaz perspektıvalaryn geologııalyq zertteýge lısenzııa engizý arqyly qamtamasyz etiledi. Lısenzııaǵa sáıkes ýchaskeni bólý kezinde onyń geologııalyq-geofızıkalyq zerttelý dárejesi tómen aýmaqtar shegin­de ornalasýy negizgi ólshem sanalmaq. Bul tásil ınvestısııalardyń neǵurlym quqyqtyq qorǵalýyn jáne turaqty­ly­ǵyn qamtamasyz etip, ınvestorlarǵa jaqsartylǵan modeldik kelisimshartta kórsetiletin belgili bir salyqtyq jáne basqa da preferensııalardy alýǵa jol ashady. Qazir usynylǵan retteýshilik sharttar paketin barlyq múddeli tarap rastap otyr», dedi vedomstvo basshysy.

Qatty paıdaly qazbalar salasyndaǵy ınvestısııalyq tartymdylyqty arttyrý maqsatynda jer qoınaýyn paıdalanýdyń ashyqtyǵyn jáne boljamdylyǵyn arttyrý jónindegi «100 naqty qadam» Ult josparynyń 74-qadamyna sáıkes paıdaly qazbalar qory boıynsha eseptilik standarttarynyń halyqaralyq júıesi engizildi. 2016 jyly Qazaqstan CRIRSCO tobyna kirdi. «Geologııalyq barlaý ju­mys­tarynyń nátıjeleri, mıneraldyq resýrstar men mıneraldyq qorlar týraly qazaqstandyq jarııa eseptilik qa­ýymdastyǵy» jáne «Jer qoınaýynyń táýelsiz sarapshylarynyń kásiptik birlestigi» quryldy.