Qaldyq óńdeýdi óristetýge ne kedergi?

– Birinshi másele, qoqys qaldyqtaryna qatysty. Eli­mizde shamamen 4 myń po­lıgon bar, biraq onyń 20%-dan astamy ǵana zańda kórsetilgen talaptarǵa sáı­kes jumys istep jatyr. Zań­syz polıgondar máselesi de ýshyǵyp tur. Qostanaı óńi­rinde mundaı 600-den astam polıgon bar. Búginge deıin sonyń 90%-ǵa jýyǵy joıyldy. Alaıda osymen qoqystyń kóbin joıdyq deýge bolmaıdy. О́ıtkeni qoqys qaldyqtary jyl saıyn qar erigen soń qaıta paıda bolyp jatqanyn kórip otyrmyz. Bul keleńsizdiktiń aldyn alý úshin zańǵa ózgerister en­gi­zýdi qajet etedi, – dedi ko­mıtet tóraǵasy.

Zańnamaǵa ózgerister men tolyqtyrýlar engizilgennen keıin ǵana másele júıeli she­shimin taýyp, arnaıy tizim­ge engen kompanııalar ǵana qoqys shyǵarýmen aına­lysa alatyn kórinedi. Osy­laı­sha, turmystyq qaldyq­tardy kózdi ala bere tasa jer­ge qalaı bolsa, solaı tóge salatyn jaýapsyz kásip­kerler emes, zamanaýı GPS júıe­simen jabdyqtalǵan arnaıy tehnıkasy bar kásip­kerler atqaratyn bolady.

Qostanaı qalasyndaǵy «Ta­zalyq-2012» seriktesti­gi­ne qarasty turmystyq qal­dyqtardy suryptaý jeli­siniń jumysy kópten beri toqtap tur. О́ıtkeni jelini iske qosyp, jumysty jandandyra alatyn bilikti mamandar joq. Ekologııalyq ret­teý jáne baqylaý komıte­tiniń tóraǵasy bul máseleni de qozǵady.

– Mundaı kásiporyndar odan ári óńdeý jumystaryn tıimdi júrgize alatyn kom­pa­nııalardy izdep tabýy kerek. Qostanaı óńiri qaldyq­tardy qaıta óńdeý boıynsha aldyńǵy orynda. Eger 2020 jyly óńdelgen turmystyq qaldyqtardyń úlesi 12%-dy qurasa, 2021 jyly 17%-ǵa deıin jetti. О́ńirde mem­lekettik qoldaý is-shara­larynyń nátıjesinde 26 qaıta óńdeý kásiporny paıda boldy. Munyń syrtynda, «Jasyl Qazaqstan» baǵ­darlamasy aıasynda suryp­taýshylar men qaıta óńdeý­shilerdi qoldaý jobalary bar. Álemdik tájirıbege zer salsaq, qoqys óńdeýdiń ta­bysty bıznes ekenin kó­remiz. Sondyqtan salany da­mytý, tabysqa jetý jer­gilikti kásipkerlerdiń bilik-tájirıbesine baılanysty, – dedi Z.Joldasov.

Kezdesýde jergilikti qa­sapha­nalar men et óńdeý kom­­bınattaryndaǵy shıkizat qaldyqtaryn joıý máselesi sóz boldy. Buǵan deıin et óńdeıtin kásiporyndardyń zańdy belsheden basyp shı­kizat qaldyqtaryn arnaıy orynda joıýdyń ornyna, qanyn sorǵalatqan kúıi po­lı­gondarǵa ótkizetini, on­daǵy­lardyń zańmen tyıym salynǵan qaldyqty qym­synbaı qabyldaı beretini týraly sóz bolyp, onyń arty daýǵa aınalǵan.

– Bas prokýratýra Qos­ta­naı oblysynyń ekologııa departamentine osy óńir­­degi bes kompanııanyń sanı­­tarlyq talapqa sáıkes­tigine tekserýdi tapsyryp otyr. Polıgonǵa jaýap­ty «Gorızont-2020» JShS zańsyz qaldyqtardy qa­byl­daǵany úshin sot arqy­ly jaýapqa tartyldy. Jal­py, mal soıý sehtary et qal­dyqtaryn arnaıy peshterde órteýi kerek nemese mundaı óndiristik qaldyqtar jem shy­ǵaratyn kásiporyndarǵa óńdeýge jiberilýge tıis. Tip­ti bolmaǵan jaǵdaıda Bek­kerı shuńqyryna kómý kerek, – dedi komıtet basshysy.

О́ńirde qurylys qaldyq­taryna qatysty kópten she­shilmeı kele jatqan qor­daly máseleler bar. Qury­lys qaldyqtaryn polı­gon aýmaǵyna kómýge bol­maıdy. О́ńirde qatty qal­dyq­tyń bul túrin qaıta óńdeı­tin kásiporyndar da joq. Bul endi qurylys kompa­nııa­­larynyń bas aýrýyna aınal­ǵan kúrdeli másele bolyp tur. Mundaı jaǵdaıda qurylys kompanııalaryna ne istemek kerek?

Komıtet tóraǵasynyń aıtýynsha, qurylys qaldyq­taryn 6 aıǵa deıin polıgonda saqtaýǵa bolady jáne jaýapty kásiporyn ol úshin eshqandaı emıssııa tóle­meıdi. Onyń ústine, polıgondar qurylys materıaldary qaldyqtaryn óz qajetine de paıdalana alady.

– Negizi, polıgonnyń qal­­dyqtardy kómetin qum-topyraq alatyn óz kareri bolýy kerek. Biraq qaldyqty kómý tıimsiz, qaıta olardy kádege jaratýǵa tyrysý kerek, – dedi Z.Joldasov.

О́ńirde qaldyqtardy qaı­ta óńdeý kásiporyndary Rýd­nyı men Qostanaıda ǵana bar.

Qostanaı oblysy