О́ńirde damý úrdisi bar

О́ńir basshysy Ata zańǵa ózgerister engizýge arnalǵan referendýmnyń ob­lys­­taǵy ná­tı­jelerin jetkizdi. «Oblys boıynsha daýys berýshilerdiń 75%-y referendýmǵa qatysyp, olardyń 81%-y ózgerister engizýdi qoldap daýys ber­di. Osynyń ózi óńir halqynyń saıası saýat­tylyǵy joǵary ekenin, jańa ózge­risterge daıyndyǵyn kórsetti», dedi ol.

Oblys ákiminiń sózine qara­ǵanda, bıyl bes aıda oblystyń ekonomıkalyq ósimi 3,3%-y qu­rady. Sońǵy bes jylda ob­lys bıýdjeti 2,2 ese ósip, 429 mlrd teńgege jetti. О́ńir qazy­na­synyń jartysynan kóbi áleý­mettik salany damytýǵa baǵyt­taldy. Al ótken 5 aıda oblys­qa barlyǵy 100 mlrd teń­gege jýyq ınves­tısııa tartyldy, sonyń 87%-y – jeke ınvestısııalar.

Q.Aqsaqalov Prezıdent Q.Toqaev Joldaýynda «Agro­ónerkásip kesheniniń basty mindeti – eldi negizgi azyq-túlik ónimderimen tolyq qamtamasyz etý» dep tapsyrǵanyn aıta oty­ryp, atalǵan salanyń jetis­tikterine toqtaldy.

«О́ńir áleýmettik mańyzy bar 19 azyq-túlik túriniń 15-in óndiredi. Oblys óz qajettiligin sút boıynsha 8 ese, makaron boıynsha 18 ese, kartop boıynsha 10 ese, jumyrtqa boıynsha 4 ese, sábiz jáne et boıynsha 2,5 ese, sary maı bo­ıynsha 1,6 ese artyq óndirip, qalǵanyn eldiń ishki jáne syrtqy naryǵyna shy­ǵarady», dedi oblys ákimi.

Soltústik Qazaqstan eldegi bıdaı­dyń tórtten birin, maıly daqyldardyń úshten birin, jumyrtqanyń 11 jáne sút ónimderiniń 23%-yn óndiredi. Sońǵy bes jylda oblys aýyl sharýa­shylyǵy ónimderiniń jalpy kólemin 2 ese arttyryp, qunyn 902 mlrd teńge­ge jetkizdi. Sonyń ishinde ósim­dik sharýa­shylyǵynyń úlesi 679 mlrd teńgeni qura­dy. О́sim­dik alqaptaryn ártarap­tandyrýdyń mańyzdylyǵyn da atap ótti. Dándi daqyldarǵa qaraǵanda maıly daqyldardyń baǵasy joǵary ekeni aıtyldy. Mysaly, bıyl bıdaıdyń 1 tonnasy 170 myń teńge bolsa, zyǵyr­dyń 1 tonnasynyń baǵasy 340 myń teńgege jetti. «Maıly daqyldardy óndirip qana qoımaı, ony qaıta óńdeý de ma­ńyzdy jumys. Qazir oblysta maıly daqyl­dardy ekstraksııalaý zaýyty salynýda. Bul eldegi eń myqty ká­siporyn bolmaq. Oǵan 15 mlrd teńge ınvestısııa tartylýda. Zaýytta 200 adam jumys isteıtin bolady. Jańa nysan maıly daqyldardyń 90 pa­ıyzyn óńdeýge múmkindik beredi», dedi ol.

Petropavl qalasynda 3,7 gektar jerge quny 7 mlrd teńge bolatyn zamanaýı jylyjaı kesheni salynýda. Jańa jylyjaı oblysty 2,7 myń tonna kókónispen qamtamasyz etpek. Oblysta sút fermalaryn salýǵa arnalǵan baǵdarlama júzege asyrylyp, jeńildetilgen nesıe­ler berilýde. Jyl saıyn 10 taýarly sút óndirý kesheni paıdalanýǵa beriledi. Mysaly, ótken jyly 10 ferma iske qosylsa, bıyl taǵy 11 keshen salynýda. Bul kásiporyndar 2 myńnan astam aýyl turǵynyn jumyspen qamtıdy. Jańa fermalar arqyly 5 jylda sút óndirisi 30%-ǵa ósip, 227 myń tonnaǵa jetedi dep josparlanǵan. Prezıdenttiń «agrarlyq sektorǵa dástúrli qoldaý kórsetýmen qatar, aýyl sharýashylyǵy ónimderin tereń óńdeýge barynsha mán berý kerek» degen tapsyrmasy da munda belsendi túrde júzege asýda. 5 jylda oblysta sútti qaıda óńdeý 55%-ǵa, al etti óń­deý 50%-ǵa ósken.

«Bizde áli kúnge deıin syrttan ákeli­netin sút ónimderi bar. Mysaly, Qazaq­standa jyl saıyn 23 myń tonna irim­shik óndirilse, osynsha kólem ımporttalady. Oblysta ımportty almastyrý úshin osy ónimniń óndirisi ulǵaıýda. 2021 jyly óńirde irimshik óndirisi 2,3 myń tonnany quraǵan. Bul 2020 jylmen salystyrǵanda 43%-ǵa kóp», dedi Q.Aqsaqalov.

О́ńirde jylyna 2,5 myń tonna irim­shik óndirýge baǵyt­talǵan «Evrazıan mılk» jańa sút zaýyty iske qosylǵan. Investor jobaǵa 13 mlrd teńge quıǵan jáne sol arqyly 120 jańa jumys or­ny ashylǵan. 2021 jyl boıynsha óndirilgen súttiń jalpy kóleminiń 55%-y­ óńdeýge jiberildi. Al jańa zaýyt­tyń iske qosylýymen bul úles 60%-ǵa jetki­ziledi. О́t­ken jyly elimizde qus eti­niń suranysy 427 myń tonna bolsa, sonyń 64%-yn otandyq qus fabrıka­lary qamtamasyz etken. Soltústik Qazaq­standa qazir 3 broıler qus fabrıkasy salynýda. Onyń ekeýi jyl sońyna deıin iske qosylady. Bul kásiporyndar qus eti ımportyn azaıtady jáne 200-den astam turaqty jumys ornyn ashady. Oblystyń qus etine degen qajettiligi – 8,5 myń tonna. Al 3 jańa fabrıkanyń qýattylyǵy – 16 myń tonna. Jalpy, ákimniń aıtýyna qara­ǵanda, oblys bıyl aýyl sharýa­shylyǵynyń jalpy kólemin 1 trln teńgege jetkizbek.

О́nerkásip boıynsha bıyl oblysta 36 mlrd teńgeniń 19 ın­ves­tısııalyq jo­balaryn iske asyrý qolǵa alynǵan, ja­ńa­­­dan ­1 myńdaı jumys orny ashyl­maq. Qurylys salasyn materıaldarmen qam­tamasyz etý úshin birneshe jańa zaýyt salý qolǵa alynǵan. So­nyń ishinde bıylǵy mamyr aıy­nyń sońynda quny 1,8 mlrd teńgeni qurap, 80 jumys ornyn ashqan jańa kirpish zaýyty bar. Kásip­oryn jylyna 40 mln dana kirpish shyǵa­ryp, osy ónimge degen suranys­tyń 30 paıyzyn jabady. Shilde aıynda­ avtoklavty gazbloktaryn jáne temir­beton ónimderin shyǵaratyn eki zaýyt iske qosylmaq. Bul eki zaýyttyń ónim­deri de qurylys salasyna aýadaı qajet.

Elimiz qazir A4 forma­tyn­­daǵy keń­selik qaǵazǵa zárý bo­lyp qalǵany belgili. Osy sura­nysty jabý úshin Petropavl qalasynda qyrkúıek aıynda qaǵaz fab­rıkasy iske qosylǵaly jatyr. Oǵan 2,5 mlrd teńgeniń ınvestısııasy tartylǵan. Fabrıka jyl saıyn 5 myń tonna qaǵaz óndirip, jańadan 80 jumys ornyn ashady. Byltyr ashylǵan elektrtehnıkalyq zaýyt bıyl 4 myń dana transformator shyǵarady. Al tolyq qýatyna shyqqanda zaýyt jylyna 13 myń dana ónim bermek. Sol kezde jumysshylar sany 350-ge jetedi, al ázirge onda 200-ge jaqyn adam eńbek etýde.

«Qyzyljar» arnaıy eko­no­mıka­lyq aımaǵyndaǵy jumys qarqyny da joǵary. Bıyl onda quryshtan jasalatyn juqa qabyrǵaly jeńil konstrýksııalar jobasy iske asyrylady. Jal­py, ónerkásiptiń ósý qarqyny joǵary, sońǵy 5 jylda onyń ónimderi 1,8 ese artyp, 198 mlrd teńgeden 365 mlrd teńgege deıin artty. Bıylǵy ósimdi 410 mlrd teńgege jetkizý kózdelgen.

Oblystaǵy shaǵyn jáne orta bıznes ónimderiniń damýy da sońǵy bes jylda 2 ese artyp, 490 mlrd teńgeden 912 mlrd teńgege deıin ósti. Turǵyn úı qury­lysyna tartylǵan ınvestısııa kólemi 3 ese artty. Qazir oblys boıynsha 50 qurylys alańy bar, jyl sońyna deıin onyń sanyn 61-ge jetkizý jos­parlanǵan. Sonyń ishinde 26 úı bıýdjet qarajatyna, 24 úı kommersııalyq qury­lymdardyń qarajatyna salynýda. Jyldyń aıaǵyna deıin 20 úı paıdalanýǵa berilmek.

Petropavl qalasynda «Jas О́rken», «Bereke» jáne «Or­talyq» atty jańa shaǵyn aýdandar paıda boldy. Uzaq jyldar boıy súrýge eshkimniń tisi bat­paǵan, eski úıleri men jataq­tary qap­taǵan «Kopaı» shaǵyn aýdanynda 117 turǵyn úı buzyldy, ornyna jańa­dan 9 toǵyzqabatty kóppáterli úı salý kózdelip otyr. Al barlyǵy 27 úı turǵyzylyp, 2,8 myń páter tap­syrylmaq. Bıyl kóp jyldan beri kezek­te turǵan 120 kópbalaly ana páter ala­dy. Sondaı-aq 120 jetimge de úı beri­ledi. 2026 jylǵa deıingi keshendi jospar boıynsha jalpy kólemi 3,3 mln sharshy metr bolatyn turǵyn úı paıdalanýǵa berý josparlanǵan. Bul 144 myń turǵyn óziniń turǵyn úı jaǵdaıyn jaqsartady degen sóz.