«Digital Almaty» halyqaralyq forýmy bastaldy

Alǵashqy kúngi pikirtalas Qazaqstan­daǵy sıfrlyq maınıng óner­kásibi, mem­lekettik basqarýdyń sıfrlyq transformasııasy, krıptobırjalardyń damý perspektıvalary, kıberqaýipsizdik máse­leleri jáne bilim berý salasyndaǵy tehnologııalar tóńireginde órbidi.

Forým jumysyna qatysqan Sıfr­lyq damý, ınnovasııalar jáne aeroǵa­rysh ónerkásibi mınıstri Baǵdat Mýsın Almatyda aqparattyq tehnologııa­lar salasynyń damýyna qolaıly ınfra­qurylym qalyptasqanyn, úzdik IT ma­mandardy jınaıtyn óńirlik habty ashýǵa osy qalanyń múmkindigi baryn aıtty. Mınıstr aıtyp ótkendeı, elimiz – sıfrlandyrýdyń damý jyldamdyǵy boıynsha 20-orynda. 2021 jyly sıfr­l­yq daǵdylar boıynsha 134 eldiń reıtın­ginde Qazaqstan 43-orynǵa ıe boldy. Bul – eldegi sıfrlyq tehnologııalar­dyń senimdiliginiń, turaqtylyǵynyń jáne tıimdiliginiń aıtarlyqtaı joǵary kórsetkishteri.

– Biz Almatyda osymen besinshi ret sıfrlyq saladaǵy jańashyldyqtardy talqylap, úzdik jetistikter týraly aıtatyn bolamyz. Almaty – elimizdegi IT ındýstrııa astanasy. IT kompanııalar­dyń basym bóligi osynda ornalasqan. Qýantarlyǵy, aqparattyq tehnologııa­lar salasynyń damýyna qolaıly ın­fra­qurylym qalyptasqan. Sondyq­tan biz qalanyń áleýetin paıdalana otyryp, úzdik IT mamandardy jınaıtyn óńirlik hab qurýǵa múddelimiz. Álem­de sıfrlyq sala kózdi ashyp-jumǵansha ózgerýde. Búgingi forým zaman talabyna saı qarqyndy damyp kele jatqan IT sala ókilderiniń basyn qosatyn ıgi dástúrge aınaldy, – dedi B.Mýsın.

Mınıstr «Digital Almaty» búginde bıznes ókilderiniń, halyqaralyq sarapshylar men IT qoǵamdastyq kezdese­tin biregeı alańǵa aınalǵanyn eske saldy. «Basty basymdyqtardyń biri – IT salany damytý. Qazaqstandyq IT naryǵy qazir­diń ózinde 10 myńnan astam IT kompa­nııa­lar men osy salada jumys isteıtin 150 myń adamdy bir arnaǵa to­ǵystyryp otyr. IT ındýstrııada jumys isteıtin bir adam aralas salalarda 3 jumys ornyn uıymdastyrady», dedi ol.

Osy jyldyń kúzinde Almaty qala­synyń «sıfrlyq egizi» qurylatyny da jıyn barysynda belgili boldy. 

Forým jumysyna qatysqan Alma­ty qalasynyń ákimi Erbolat Dosaev­tyń aıtýynsha, Almatynyń sıfr­lyq egizine kólik, ekonomıka, ekologııa jáne qurylys derekteri engiziledi. Sondaı-aq úlken derekterdi taldaý ne­gizinde qalany da­mytý ssenarııiniń fýnksıonaly bar platformany engi­zý josparla­nýda. «Qabyldanǵan qala­ny damytý baǵdarlamasyndaǵy 7 negiz­gi basymdyqtyń biri – «Almaty – Smart-sıtı» qurý. Osy jyldyń kúzine qaraı Sıngapýr jáne Shanhaı sııaqty megapolısterge uqsas qalanyń «sıfr­lyq egizin» qurýdy bastaý josparlan­ǵan. Byltyr qyrkúıek aıynda Almaty Almaty Data Lake-biryńǵaı derekter qoımasy jobasymen IEEE Smart Cities Awards Contest halyqaralyq «aqyl­dy qalalar» baıqaýynyń fınalısi atan­dy», dedi E.Dosaev.

Shahar basshysy qalanyń odan ári damýyna, jaqsarýyna mańyzdy joba­lar múmkindik beretinin atap ótti. «Bıyl biryńǵaı beınemonıtorıng júıesi Almatynyń 80 paıyzyn qamtıdy. Bul – sıfr­landyrýǵa qatysty sıfrlandyrý emes, eń aldymen, jaıly qalalyq orta qurý jáne qala turǵyndary men qonaq­tarynyń qaýipsizdigin qamtamasyz etý», dep atap ótti ol.  

Forýmnyń paneldik sessııasyna qa­­tysýshylar sıfrlyq maınıngtiń da­mý basymdyqtaryn talqylady. Tórtin­shi ónerkásiptik revolıýsııanyń úlestes ortalyq basshysy Pavel Koktyshev ke­ıingi eki jylda sektordyń damý kórset­kishteriniń tómendeýine qaramastan (bul búkil álemdegi ekonomıkanyń birshama sektorlaryna tán), ındýstrııa durys ba­ǵyt­ta damyp kele jatqanyn aıtty.

Qazaqstandyq blokcheın-tehnologııalar qaýymdastyǵynyń tóraǵasy Sapar Ahmetov atalǵan salada jumys isteı­tin qazaqstandyq kompanııalardyń da aıtarlyqtaı qıyndyqtarǵa tap bolǵa­nyn aıtyp ótti. «Alaıda bıyl oń úrdister­di baıqap otyrmyz. Memleket sala­nyń damý úrdisterine túsinistikpen qaraı­dy. Bul áýeli Qazaqstanda júzege asyry­lyp jatqan jobanyń alǵysharttary. Biz­diń qaýymdastyq Úkimetpen jáne AHQO-men jumysty bıyl da jalǵastyra­dy», dedi ol.

S.Ahmetov qaýipsizdik máselelerin eskere jáne aqshany jylystatýǵa qarsy is-qımyl jasaýǵa jaǵdaı jasaı otyryp, Qazaqstanda krıptovalıýta aınalymyn engizý qajet ekenine senimdi. Qaýymdastyq óz tarapynan bilim berý baǵdarlamalaryn júzege asyrýdy qaras­tyra bastady. Sebebi naryqta krıptotreıderler men alaıaqtardyń kóbeıýine baılanysty azamattardy saýattandyrý qajet.

Elektrondy ónerkásip jáne sıfr­lyq aktıvter ındýstrııasyn damytý de­partamenti dırektorynyń orynbasary Ǵızat Baıtursynov Parlament otyrysynda osy sektordyń basty máselelerin sheshýdi kózdeıtin sıfrly aktıvter týraly zań qabyldanǵanyn eske saldy. «Kóptegen elde krıptovalıýtalar tó­­lem quraly retinde qoldanylady. Bizde ­oǵan Ulttyq bank áli daıyn emes, degen­men bolashaqta jetemiz dep oılaımyn», dedi ol.

MOST holdınginiń basqarýshy se­riktesi Mırat Ahmetsadyqov bul bas­tama óńirdegi ınvestısııany jumyl­dyrý jáne kóbeıtýge kómektesýi kerek ekenin atap ótti. «Biz Ortalyq Azııa­daǵy venchýrlyq kapıtal naryǵynyń izasharlarymyz. MOST Ventures Fund 2020 jyly AHQO ıýrısdıksııasynda birinshi bolyp tirkeldi, tájirıbe aldyq. Qazir biz ekinshi qorǵa ınvestısııa ashý jáne qalyptastyrý satysyndamyz. Investısııa tartý barysyn­da mekemelermen kóp kezdesý ótkizdik. Endi oıynshylar qaýymdastyqtyń kó­megimen venchýrlyq kapıtalıstermen Qazaqstanda joǵary sapaly qarjy­lyq ınfraqurylymdy damytý úshin kúsh biriktiretin kez keldi», dep atap ótti Mırat Ahmetsadyqov. 

Qazirgi tańda Qazaqstanda venchýr­lyq ındýstrııany sarapshylar shamamen 150 mln dollarǵa baǵalap otyr. M.Ahmetsadyqovtyń aıtýynsha, 2022 jyly qazaqstandyq venchýrlyq ınves­tısııa naryǵynyń kólemi shamamen 50-60 mln dollarǵa baǵalanǵan. 2018 jyly venchýrlyq qarjylandyrý týraly zańǵa túzetýler qabyldanǵannan keıin venchýrlyq qor nemese, mysaly, startap sııaqty uǵymdardyń naqty anyq­tamasy paıda bolǵannan beri ilgeri­leý­shilik bar. Naryq ósip keledi. Biraq qoldanystaǵy zańda opsıondyq keli­sim, aıyrbastalatyn nesıe sııaqty eń ózek­ti ınvestısııalyq quraldar áli de joq. Sarapshy aıtyp ótkendeı, naryqtyń betalysy endi qalyptasyp kele jatyr.  Naryq dástúrli jáne venchýrlyq ınves­tısııalar arasyndaǵy aıyrmashylyqty áli túsingen joq. «Men ózim ınvestısııany taǵam retinde, al venchýrdy oǵan dámdeýish, avantıýrızm jáne táýekel dep baǵa beremin. Táýekelge tábeti bar, úlken ósý múmkindikterimen óteletin kóptegen jobaǵa az somany salýǵa daıyn adamdar keledi jáne olardyń bireýi tez ósip, paıda tabady dep kútedi», deıdi baıandamashy. 

«Digital Forum Almaty» aıasynda ult­tyq poshta operatory «Qazposhta» AQ men Mastercard halyqaralyq tólem ­jú­ıe­si arasynda Strategııalyq árip­tes­tik ­­týra­ly memorandýmǵa qol qoıyl­dy. Tarap­­tar Qazaqstandaǵy qolma-qol aqsha­syz ­ekonomıka jáne fınteh eko­júıelerin yntalandyrý salasynda­­ǵy ynty­maqtastyqty damytýǵa kelisti. Qu­jatta áleýmettik jobalardyń tó­lem she­shimderin ázirleý jáne iske qosý, elek­­trondy kommersııany damytý, sha­­ǵyn jáne orta bıznesti sıfrlandy­rý, Qazaqstanda jyldam, úzdiksiz jáne qaýip­siz sıfrlyq tájirıbeni qam­ta­ma­syz etý boıynsha birlesken ju­mys qa­rastyrylǵan. Memorandýmǵa «Qaz­posh­ta» AQ basqarma tóraǵasy Ásel Jana­sova men Ortalyq Azııadaǵy Mastercard bas dırektory Rafal Trepka qol qoıdy. Qujatta áleýmettik jobalardyń tó­lem sheshimderin ázirleý jáne iske qosý, elek­trondy kommersııany damytý, sha­ǵyn jáne orta bıznesti sıfrlandy­rý, Qazaqstanda jyldam, úzdiksiz jáne qa­ýip­siz sıfrlyq tájirıbeni qamta­masyz etý boıynsha birlesken jumys qaras­tyrylǵan.

Ásel Janasova aıtyp ótkendeı, Master­card-pen aradaǵy baılanys bir­neshe jyl buryn bastaldy já­ne bar­ǵan saıyn keńeıip keledi. «Biz qa­rym-qatynasymyzdyń jańa ke­ze­­ńi­ne qýanyshtymyz jáne ynty­maq­tas­ty­ǵymyzdyń áleýetin joǵary baǵa­laı­myz. Qazposhtanyń qazirgi damý vektory ınnovasııaǵa jáne eń ozyq ónim­der men qyzmet kórsetý standarttaryn en­gizýge baǵyttalǵan. Mastercard sııaqty jahandyq oıynshymen yntymaqtas­tyq jalpy halyqqa qarjylyq qyzmette­rge qoljetimdilikti qamtamasyz etýge, eń ozyq tehnologııalar men quraldardy engizýge múmkindik beredi», deıdi ol.

Ortalyq Azııadaǵy Mastercard bas dırektory Rafal Trepka «Qazposhta» mańyzdy ról atqaratyn qarjylyq tehnologııalar men qolma-qol aqshasyz tó­lemderdi damytpaı, sıfrlyq ekonomı­kany qalyptastyrý múmkin emes eke­nin aıtyp ótti. «Biz Qazaqstanda sıfr­lyq ekonomıkanyń damýyn odan ári yn­talandyratyn ozyq ınnovasııalar­dy engizýdemiz. «Qazposhtamen» birles­ken jumys qazaqstandyqtardyń ın­no­vasııalyq qarjylyq qyzmetterge qol jetkizýin qamtamasyz etedi. Al biz­­diń tájirıbemiz ben halyqaralyq táji­rıbemiz áleýmettik aspektilerdi damy­tý­ǵa, ShOB pen elektrondy kommersııa­­ny sıfrlandyrýǵa jol ashady», deıdi Rafal Trepka. Áriptestiktiń mańyz­dy bóligi ınnovasııalyq tehnologııalar­dy damytý, tájirıbe almasý, «Qazposhta» AQ qarjylyq tehnologııalar ekojúıe­­sin damytýdy qoldaý, sondaı-aq basqa da ­jobalar salasyndaǵy birlesken is-sharalar bolmaq.

Forýmnyń ekinshi kúni Qazaqstan, Armenııa, Belarýs, Qyrǵyzstan jáne Reseı, sondaı-aq Ázerbaıjan, О́z­bek­stan jáne Moldova premer-mınıstr­­leriniń qatysýymen ótetin ple­nar­lyq otyryspen bastalady. Kún tárti­bin­de sıfrlyq ınfraqurylym jáne tele­kom­mýnıkasııalardaǵy jańa tehnologııalardy damytý jaıy qarastyry­la­dy. Sondaı-aq tehnoparkterdiń, ha­lyqaralyq vendorlardyń jáne ven­chýrlik qorlardyń kórmeleri de uıym­dastyrylady.

ALMATY