Prezıdent TMU-nyń kezekten tys sammıtine qatysty

Qasym-Jomart Toqaev, eń aldymen, sammıtti ótkizýdi usynǵan Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıevke jáne qonaqjaılyqpen qarsy alǵan Túrkııa Prezıdenti Rejep Taııp Erdoǵanǵa alǵys aıtty. Budan keıin Qazaqstan Prezıdenti jer silkinisinen qaza tapqan marqumdardyń týǵan-týystaryna jáne búkil Túrkııa halqyna taǵy da kóńil aıtty.

– Alapat zilzalanyń zardabyn tartqan túrik eliniń qaıǵysy barsha túrki jurtynyń qasireti dep bilemin. Qazaqta «Qaıǵyny bólisseń – azaıady» degen sóz bar. Aǵaıynnyń basyna kún týǵanda bizdiń halqymyz eshqashan qol qýsyryp otyrmaıdy. Qazaqstan halqy birden túrik baýyrlarǵa qol ushyn sozdy. Qutqarýshylarymyz jáne dárigerlerimiz dereý kómekke attandy. Qajetti quraldarmen jabdyqtalǵan eń tájirıbeli, bilikti mamandarymyz qutqarý jumysyna atsalysty. Baýyrlas elge gýmanıtarlyq jáne qarjylaı kómek kórsetildi. Joıqyn jer silkinisi elimizdiń azamattaryn da beı-jaı qaldyrmady. Bizdiń halqymyz baýyrlarymyzdyń basyna túsken qıyndyqty birge kóterýge atsalysty. Qazaqta «Asar» degen jaqsy uǵym bar. Jurt birlesip, muqtaj janǵa kómek qolyn sozady. Osy maqsatta Qazaqstannan Anadoly eline kóptegen eriktiler kelip, aıanbaı eńbek etti. Olar – el basyna aýyrtpalyq túskende alǵy shepte bolatyn shynaıy patrıot azamattar, jany taza adamdar. Eriktilerdi ortaq iske jumyldyrý asa mańyzdy. Sondyqtan men Uıymymyzǵa múshe elderdiń ókilderin bıyl Astanada ótetin Eriktiler forýmyna shaqyramyn. «Jumyla kótergen júk jeńil» deıdi halqymyz. Biz baýyrlas Túrkııaǵa odan ári qoldaý kórsetýge daıynbyz, – dedi Memleket basshysy.

Prezıdent apat aımaǵynda áleýmettik nysan salyp berýge Qazaqstan daıyn ekenin atap ótip, halyqaralyq qaýymdastyqtyń Anadoly eline kórsetken demeýin joǵary baǵalaıtynyn jetkizdi.

– Eýropadaǵy seriktesterimizdiń Halyqaralyq donorlar konferensııasyn ótkizý týraly bastamasyn quptaımyz. Mundaı bastamalarǵa túrki elderi de atsalysady dep senemin. Túrki memleketteri syn saǵatta aýyzbirshilik pen janashyrlyqtyń ozyq úlgisin kórsetti. Osy baýyrmaldyǵymyz nyǵaıa tússin. Árdaıym bir-birimizge qamqor bolyp, yntymaǵymyz jarasa bersin! – dedi Qasym-Jomart Toqaev.

Memleket basshysy basqosýdyń «Apat jáne tótenshe jaǵdaılar menedjmenti, gýmanıtarlyq kómek» degen taqyrypta ótýi beker emes ekenin atap ótti. Prezıdenttiń pikirinshe, jer júzinde tabıǵı jáne tehnogendik apattar kóbeıip jatyr. Bul jaǵdaı óte ózekti halyqaralyq máseleniń birine aınaldy.

Qasym-Jomart Toqaev osyndaı kúrdeli kezeńde Qazaqstan gýmanıtarlyq sharalardan shet qalmaıtynyna toqtalyp, túrki elderi tótenshe jaǵdaı kezinde tıimdi áreket ete bilýi kerek ekenine nazar aýdardy. Sondaı-aq Uıym hatshylyǵy men múshe memleketter arasyndaǵy baılanystardy nyǵaıta túsý úshin birqatar usynys aıtty.

– Biz tabıǵı apattyń aldyn alý úshin kúsh jumyldyrýymyz kerek. Túrkııadaǵy zilzala qaýip-qaterge qashanda daıyn bolý qajettigin kórsetti. Sondyqtan uıym aıasynda Tótenshe jaǵdaılar mekemeleriniń birlesken kúshin jasaqtaýdy usynamyn. Ony Almatydaǵy Tótenshe jaǵdaılar jáne alapat jer silkinisteriniń qaýip-qaterin azaıtý jónindegi ortalyqtyń negizinde ashýǵa bolady. Bul ortalyqty 2016 jyly Qazaqstan jáne Qyrǵyzstan úkimetteri qurǵan. Birlesken kúshke Uıymnyń Azamattyq qorǵanys hatshylyǵy mártebesin bergen jón dep sanaımyn. Ol apattan zardap shekken elderge kómek kórsetý jumystaryn úılestiretin bolady. Osy qurylym aıasynda halyqaralyq is-sharalar uıymdastyrylady. Atap aıtqanda, qutqarýshylardyń biliktiligin arttyrý jáne oqý-jattyǵý kýrstary ótkiziledi, – dedi Prezıdent.

Memleket basshysy izdestirý jáne qutqarý qyzmetteriniń daıyndyǵyn kúsheıtý qajettigin ekinshi usynys retinde atady. Osy maqsatta Prezıdent elderimizdegi Tótenshe jaǵdaı mekemeleriniń kúshteri men tehnıkalyq qural-jabdyqtarynyń tizimin ázirleýdi usyndy. Bul shara qıyn-qystaý sátte shuǵyl áreket etip, apattyń saldaryn joıýǵa baǵyttalǵan is-áreketterdi úılestirýge múmkindik bermek.

Qasym-Jomart Toqaev tótenshe jaǵdaıdyń aldyn alý úshin aqparat bólisip, qutqarýshylardyń tájirıbe almasýy óte mańyzdy ekenin atap ótti. Sondaı-aq bıyl kúzde Qazaqstanda «Qazqutqarý» halyqaralyq oqý-jattyǵý jıyny ótetinin eske saldy. Prezıdent Uıymǵa múshe elderdiń qutqarý qyzmetterin atalǵan is-sharaǵa qatysýǵa shaqyryp, sol kezde osy salaǵa jaýapty mekeme basshylarynyń alǵashqy basqosýyn ótkizýge bolatynyn aıtty.

Qasym-Jomart Toqaev qazirgi geosaıası jaǵdaı men álemdegi ekonomıkalyq ahýaldyń kúrdeli kezeńinde Túrki áleminiń ózara yntymaqtastyǵy nyǵaıa túskenin óte durys qadam dep sanaıdy.

– Bizdiń uıym sol arqyly halyqaralyq deńgeıde ózindik orny bar ekenin kórsetti. Elderimiz saıası, ekonomıkalyq jáne mádenı yqpaldastyqty jańa deńgeıge kóterýi qajet. Bul – Qazaqstannyń syrtqy saıasatyndaǵy basym baǵyttyń biri, – dedi Prezıdent.

Sondaı-aq Memleket basshysy jıynǵa qatysýshylardy bıyl kúzde Qazaqstanda ótetin Uıymnyń onynshy mereıtoılyq sammıtine shaqyrdy.

Qasym-Jomart Toqaev qıyn sátte halyqaralyq qaýymdastyqtyń túrik halqyna qoldaý kórsetýi Rejep Taııp Erdoǵannyń joǵary bedeli men eline jasap jatqan rııasyz qyzmetiniń nátıjesi dep sanaıtynyn jetkizdi. Onyń pikirinshe, bıyl 100 jyldyǵyn atap ótetin Túrkııa Respýblıkasy zor bedelge ıe. Onyń damýyna eleýli úles qosyp kele jatqan Túrkııa basshysyna aldaǵy Prezıdent jáne Parlament saılaýynda sáttilik tilep, ony túrik jurtynyń qoldaıtynyna senim bildirdi.

Prezıdent sóziniń sońynda jıynǵa qatysýshylardy aldaǵy Ulystyń uly kúni – Naýryz merekesimen quttyqtap, osy meırammen tuspa-tus keletin qasıetti Ramazan aıynyń bastalýyna oraı izgi tilegin bildirdi.

Sonymen qatar jıynda Túrkııa Prezıdenti Rejep Taııp Erdoǵan, Ázerbaıjan Prezıdenti Ilham Álıev, Qyrǵyzstan Prezıdenti Sadyr Japarov, О́zbekstan Prezıdenti Shavkat Mırzııoev, Túrikmenstannyń Mıllı Gengeshi Halk Maslahatynyń tóraǵasy Gýrbangýly Berdimuhamedov, Majarstan Premer-mınıstri Vıktor Orban jáne Túrki memleketteri uıymynyń Bas hatshysy Qýbanychbek О́mirálıev sóz sóıledi.

Túrki memleketteri uıymynyń kezekten tys sammıtiniń qorytyndysy boıynsha mynadaı qujattarǵa qol qoıyldy:

1.Túrki memleketteri uıymy kezekten tys sammıtiniń Ankara deklarasııasy;

2.Túrki memleketteri uıymynyń Azamattyq qorǵaý mehanızmin qurý týraly sheshim.

3.Túrki ınvestısııalyq qoryn qurý týraly kelisim.