Sonymen DataReportal analıtıkalyq platformasynyń derekterine zer salsaq, eldegi ınternet paıdalanýshylardyń sany 2023 jyldyń basynda 17,73 mıllıondy quraǵan. Demek barshamyz ınternetti paıdalanamyz degen sóz. Oǵan ilesip, áleýmettik jeliler jolynan jańylmaı, qarqyndap bara jatyr. Sońǵy derekterge sáıkes, elimizde áleýmettik jelilerdi paıdalanýshylar qatary jalpy ınternetti paıdalanýshylardyń 66,8%-yn quraǵan. Bul kórsetkishtiń 56,5%-y áıelder bolsa, 43,5%-y erler aýdıtorııasy. Al 86,3%-y – 18-den asqandar. Budan basqa joǵaryda atap ótken 66,8%-dyń ishinde árbir otandasymyz jas ereksheligine qaramastan, kemi bir áleýmettik jelini paıdalanady.
Eger áleýmettik jelilerdiń statıstıkasy týraly naqty aıtatyn bolsaq, onda otandyq digital naryqta «TikTok» pen «Instagram» paıdalanýshylarynyń sany is júzinde teńelgen. Máselen, Qazaqstan «Instagram» sektorynda 10,45 mln paıdalanýshy tirkelse, «TikTok»-ty 10,41 mln-ǵa jýyq adam qarap, kontent quryp otyr. Salystyrmaly túrde «Facebook»-ta halyqtyń 11%-y – 2 mıllıonnan astam adam otyratyndyǵyn aıta ketýge bolady. Al «LinkedIn»-niń bási bıikteý – 1,2 mln. Sonymen qatar «Snapchat» (1,4 mln), «Twitter» (384 myń) sııaqty áleýmettik jelilerdi paıdalanýshylardyń qatary ósip keledi eken.
Olaı bolsa, áleýmettik jeliler men blog salasyndaǵy negizgi trendterge toqtalaıyq. Jahandyq úderis degenimiz de – osy. Sarapshylar qazir elimizde de beıne-kontentterdiń tanymaldylyǵy artyp kele jatqanyn aıtady. Marketıngtik málimetter halyqtyń áleýmettik jelilerdegi beıne-kontentti kórýge ketetin ýaqyty 10 mınýtqa artyp, orta eseppen 41 mınýtty quraıtynyn kórsetedi. Salystyrmaly túrde maǵynasyz beıne-kontentti kórýge ketetin ýaqyt bir jylda 7 mınýtqa ósken.
Sońǵy ýaqytta «Instagram» men «YouTube»-te, ile-shala «TikTok»-ta tiginen kórsetiletin beınelerden keıin reels pen stories formattary paıda bolǵany belgili. Bul úderisten bizdiń blogerlerimiz de qalys qalmaı, beıne-formatqa kóshe bastaǵanyn kórip otyrmyz. Sebebi ol jurttyń nazaryn tez aýdarady ári áserli. Demek bul blogerlerdiń brendterdi óz paraqshasynda jarnamalap, tanylýyna áser etedi. Oǵan qosa, áleýmettik jeli paıdalanýshysyna da senim uıalatady.
Sonymen qatar beıne-kontent jasaıtyn blogerlerdiń «YouTube», «TikTok» sııaqty platformalarda aqsha tabý múmkindigi bar jáne bul eki tarapqa da paıdaly. Árıne, mátindik jáne vıjýal mazmun suranysqa ıe jáne mańyzdy ról atqara bermek. О́ıtkeni blogerlerdiń basym bóligi óz ónimderi men qyzmetin tıimdi ete túsý úshin áleýmettik medıada maqalalary men jazbalaryn jarııalaýdy jalǵastyryp otyr. Degenmen, beıne-kontent qazirdiń ózinde ústemdik qura bastaǵany baıqalady.
Qysqa beınebaıandar jasaýǵa ábden mashyqtanyp alǵan «TikTok»-ty jerden alyp, jerge salsaq ta, bul platforma qazaqtildi mazmunnyń ósýine yqpal etip otyrǵanyn joqqa shyǵarmaý qajet. Qazaq jáne orys tilderiniń araqatynasy týraly naqty statıstıka bolmasa da, jelini paıdalanatyn jastardyń eleýli legi qazaq tilinde kontent jasaýdy jón kóredi. Sondyqtan trend aıqyn, biraq ázirge naqty statıstıka joq.
Elimizdegi «Perfluence» platformasynyń kásipti damytý jónindegi dırektory Tarlan Ýseınov baqylaýda turǵan taǵy bir trend mıkroblogerler róli ekenin aıtady.
– Qazir influence-marketıng naryǵyndaǵy ózara árekettesýdiń dástúrli keskini mynadaı: jarnama berýshi blogerge ónimin óz «aty-jónimen» jarııalaýy úshin aqsha tóleıdi. Biraq jarnamalaǵannan keıin onyń satylymy qalaı bolatyny úlken másele kúıinde qalyp otyr. Bizde ónimdi bloger jarnamalanǵannan keıin satylym men basqa maqsatty áreketterdi baqylaý tájirıbesi joq. Al iri blogerler mundaı kelisimge sırek barady. Sondyqtan mıkroblogerlermen jumys istegen ońaıyraq. Olar CPA (Cost Per Action – áreket quny) modeli boıynsha nátıje úshin jumys isteýge beıim. Alaıda aýdıtorııany qajetti túrde qamtý úshin mıkroblogerlerdiń sany birneshe ese kóp bolýy kerek jáne júıelilik týraly másele týyndaıdy. Mysaly, «Perfluence» bul máseleni tehnologııa, menedjerler men eń tıimdi blogerlerdi tańdaýǵa kómektesetin boljamdy analıtıkany qoldaný arqyly sheship otyr, – deıdi Tarlan Ýseınov.
CPA úlgisinde taraptardyń ózara árekettesý algorıtmi qarapaıym ekenin aıtady: saıtta tirkelý nemese taýardy satyp alý sııaqty maqsatty áreket úshin syıaqy belgilenedi. Eger bloger syıaqy mólsherimen kelisse, onda brend týraly jazbalar jarııalaıdy. Sonymen qatar brendtiń veb-saıtyna kirgen, satyp alǵan nemese basqa maqsatty áreketti oryndaǵan árbir abonent úshin jarnama berýshi tutynýshy belgilengen aqsha nemese paıyzdy tóleıdi. Sondyqtan brendter búginde mıkroblogerlermen mámile jasaýǵa kóship jatyr, deıdi sarapshy.
Brendter mıkroblogerlermen seriktese otyryp, jumys isteýdiń jańa modelin CPA (Cost Per Action – áreket quny) birtindep engizip otyr. Onda kompanııa týraly jazbalar, stories pen like úshin emes, satylymnan túsken naqty paıda úshin aqsha tóleıdi.
Mundaǵy jarnama berýshi úshin bári qarapaıym jáne kórneki, al blogerler CPA modeli boıynsha jumys olarǵa ne beretinin, ol shynymen aqsha taba ala ma, joq pa, ol jaǵyn áli de túsinip otyrǵan joq. Qysqasy, dástúrli model blogerge onyń qyzmeti úshin belgili bir aqy tóleýge kepildik berse, al CPA modeli naqty nátıjege baılanysty. Eger satylym/konversııa bolmasa, bloger múldem tabyssyz qalýy da múmkin. Mundaı jumys úlgisine iri blogerler qyzyǵýshylyq tanyta bermeıdi. Jarnamalyq kelisimsharttardy attap kete beretin mıkroblogerler buǵan bilek sybana kirisip, brendtermen jumys isteı beredi. Biraq brendterdiń mıkroblogerlermen seriktestigi baıaý bolsa da, sózsiz ósip jatyr.
«Charitycam’s» deregi boıynsha, áleýmettik kommersııa satylymy 2022 jyly 992 mlrd dollardy quraǵan jáne onyń kólemi óse túspese, kemip jatqan joq. Onyń aıǵaǵy Qazaqstandaǵy «Facebook»-ta áleýmettik kommersııa damyp, brendter «Instagram»-da ózderiniń onlaın-dúkenderin ashyp jatyr. Álemdegi áleýmettik saýda naryǵy 2023 jyly 1,3 trln dollarǵa jetedi dep kútiledi. Qazaqstan boıynsha naqty derekter joq.
Internettegi saýdanyń jaqsy mysaly – qytaılyq «Doujin» áleýmettik jelisi. Onyń Qytaıdan tys balamasy – «TikTok». Bul negizinen geografııasy ártúrli bir platforma. Degenmen, aıyrmashylyǵy kóp. Birinshisi – kontent, ekinshisi – Qytaıdyń blogerleri men juldyzdary, úshinshisi – olardyń aýdıtorııasy múldem basqa. Kórshilerimizdiń blogerlerin tek óz eli biledi, al Eýropa, Amerıka nemese TMD-daǵy «TikTok» avtorlarynyń bul elde jazylýshylary joq. Eger «TikTok»-ta negizinen jetkinshekter otyrsa, «Doujin» áleýmettik jelisinde 18-35 jas aralyǵyndaǵylar bolǵandyqtan, «Doujin» aýdıtorııasy tólem jasaýǵa qabiletti bolyp keledi. «Doujin» áleýmettik jelisinde qytaılyq ataqty blogerler kez kelgen nárseni sata alady. Kerisinshe AQSh-ta «Doujin» kommersııalyq alań retinde barlyq jaǵynan buǵattalǵan. Sonymen qatar «Doujin» pen «TikTok»-ty damytý Eýropadaǵy brendter men kompanııalardyń sany artýyna yqpal etip kele jatqanyn aıtý kerek.
Vırtýal shyndyq (VR) jáne tolyqtyrylǵan shyndyq (AR) termıni ótken jyly jahandyq trendke endi. Tolyqtyrylǵan shyndyq – bul platforma shyndyqty óziniń negizi retinde paıdalanady, biraq oǵan telefonnyń kamerasy arqyly betińizge salynǵan «Snapchat» súzgisi sııaqty basqa nárse qoıady. Al vırtýal shyndyq – bul toǵyz ıard, ıaǵnı munda paıdalanýshy basqa álemge tolyǵymen tasymaldanady, ene alady. Al endi metaálem Sýkerberg kútkendeı tanymal bolmasa da, VR men AR-ǵa degen qyzyǵýshylyq arta bastady. «WhatsApp», «Instagram», «Snapchat» pen «Google» osy jyly jarnamadan túsetin kiristi arttyrý úshin AR-ny kóbirek paıdalanýdy josparlap otyrǵany týraly derek bar.
Metadan basqa, VR jáne AR shyndyǵyna «YouTube» pen «TikTok» qyzyǵýshylyq tanytady. «Facebook» sııaqty, «YouTube»-te vırtýal shyndyqty paıdalaný demeýshilik vırtýal is-sharalar, 3D ónim úlgilerin kórsetý nemese tutynýshy retinde kóliktiń ıntererin kórý múmkindigi sııaqty marketıng múmkindikterin qamtamasyz ete alady. О́z kezeginde «TikTok»-ta AR jarnamasyn qolǵa alyp, 2023 jyly aýdıtorııasyn keńeıtýdi jalǵastyrýdy josparlap otyrǵan jaıy bar. Alaıda qazirdiń ózinde elimizde VR pen AR shyndyqqa degen qyzyǵýshylyqtyń artýy jahandyq oıynshylardyń óz platformalaryna ınnovasııalardy qanshalyqty jyldam engize alatyndyǵyna tolyq táýeldi ekendigi túsinikti bolyp otyr.
ALMATY
