Jatyr obyryn emdeýdegi izdenister

Almatyda «Gınekologııalyq isik­terdi emdeýdegi zamanaýı tásilder» atty Eýrazııalyq sammıt ótti. Oǵan AQSh, Italııa, Túrkııa, Grýzııa, Ispanııa, Aýstralııa, Ulybrıtanııa, Ońtústik Koreıa jáne álemniń basqa elderinen onkologııa salasynyń jetekshi sarapshylary qatysty. Keleli basqosýdy uıym­dastyrýǵa onkologııalyq kómek sapasy­nyń qoljetimdiligi, ásirese áıelder densaý­lyǵyn jaqsartý baǵytyn ózgertýdi talap etetin birqatar ózekti másele túrtki boldy. О́ıtkeni jyl saıyn júzden asa júkti áıelden onkologııalyq patologııa anyqtalyp jatyr. Bul qaı turǵydan bolsyn aıaǵy aýyr áıeldiń jaǵ­daıyn aýyrlatady. О́kinishke qaraı, munyń sońy qaıǵyly oqıǵalarmen aıaqtalyp jata­tyn­dyqtan, onkologııalyq aýrýlarmen kúres elimizde kókeıkesti jaǵdaı desek te bolady.

Eýrazııalyq sammıtte sóz alǵan Den­saýlyq saqtaý mınıstri Ajar Ǵınııat búkil álemdegideı elimizdegi onkologııalyq dert­ter jıi ólim-jitimge dýshar etetin sebep­­­­te­r­­­diń biri ekenin aıta kele, jyl sa­ıyn Qazaq­standa onkologııaǵa shaldyqqan ­40 myńnan asa adam anyqtalatynyn, jylyna 14 myńǵa jýyq adam kóz jumatynyn málimdedi. Búginde  dıspanserlik esepte 200 myńnan asa onkopasıent tur.

«Prezıdent «Ádiletti Qazaqstan: bárimiz jáne árqaısymyz úshin» saılaýaldy baǵdar­lamasynda barlyq densaýlyq saqtaý salasyna, oǵan qosa onkologııalyq kómekti damytý­ǵa basa nazar aýdardy. Osyǵan baılanysty qazirgi ýaqytta mınıstrlik onkologııalyq aýrýlarmen kúres jónindegi 2023-2025 jyldarǵa arnalǵan jańa keshendi jospardy ázirlep, bekitip jatyr. Soǵan sáıkes onkologııalyq kómekti jetildirýdiń odan ári keleshegi aıqyndaldy. Áıelder densaýlyǵyna qatysty barlyq bastama osy jospardyń jobasyna engizilce, ol DDU qabyldaǵan jatyr moıyny obyryn joıýdy jedeldetý jónindegi Jol kartasynyń soń­ǵy halyqaralyq trendte­rine sáıkes keledi. Bul rette jatyr moıyny obyrynyń alǵashqy profılaktıkasy, ıaǵnı 2024 jyldan bastap jasóspirim qyzdardy vaksınalaýdy engizý josparlanyp otyr. Sondaı-aq sıtologııalyq skrı­nıngti ońtaılandyrý, jań­ǵyrtý, halyq­aralyq standarttarǵa sáıkes jatyr moıyny obyrynyń APV-ǵa baǵdar­lanǵan skrınıngin engizý júrgiziledi», dedi A.Ǵınııat.

Halyqaralyq sammıt barysynda birinshi kezekte gınekologııalyq isikterdi dıagnos­tıkalaý men emdeýdiń ózekti máseleleri, gıneko­logııalyq obyry bar pasıentterge kómek kórsetýdiń klınıkalyq jaǵdaılary men keleshegi, sondaı-aq jatyr moıyny obyrynyń aldyn alý, onyń ishinde qyzdardy APV-ǵa qarsy vaksınalaý talqylandy.

Sammıt jumysyna Densaýlyq saqtaý mınıstrliginiń basshylary, Parlament depýtaty, Eýropa Parlamentiniń, Dúnıe­júzilik densaýlyq saqtaý uıymy (DDU) Qaterli isikti zertteý jónindegi halyq­ara­lyq agenttiginiń (IARC) Eýropalyq me­dısı­nalyq onkologııa qoǵamynyń, BUU-nyń Halyqaralyq gınekologııalyq Qaterli isik qoǵamynyń, (IGCS) Amerıka-Eýrazııa­lyq onkologııalyq alıans (AECA) ókilderi, Amerıkalyq klınıkalyq onkologııa qoǵamy, (ASCO) Dúnıejúzilik hospıs pallıatıvtik kómek Alıansy men sarapshylary óz oıyn ortaǵa saldy.

Oraıy kelip turǵanda bul sammıt­ Ame­rı­ka-Eýrazııalyq onkologııalyq alıans­tyń qoldaýymen ótkizilgen Qazaqstan onko­logteri qaýymdastyǵy men Halyqaralyq gınekologııalyq Qaterli isik qoǵamynyń birlese atqarǵan jumysy ekenin aıta ketý kerek. Sol sııaqty Qazaqstan onkologteri qaýymdastyǵy (KazCS) 2017 jyldan beri Halyqaralyq gınekologııalyq Qaterli isik qoǵamynyń strategııalyq áriptesi bolǵan­dyqtan, keıingi 5 jylda Ortalyq Azııa aımaǵynda halyqaralyq qaýymdastyqtyń shekarasyn keńeıtýge septesip otyr. Osy sammıttiń barysynda KazCS men IGCS Ázerbaıjan Ulttyq onkologııa ortalyǵy jáne onymen qosa Qyrǵyzstan, Tájikstan, Mońǵol eli, Grýzııa syndy eldermen strate­gııalyq áriptestikke qol jetkizilgeni týraly mámilege qol qoıyldy.

Máselen, IGCS men KazCS áriptestiginiń nátıjesinde Ortalyq Azııa men Kavkaz elde­riniń onkogınekologtary AQSh, Eýropa, Japonııa men Aýstralııa mamanda­ry qatysqan 60-tan asa týmorbord (tumor-board – aýyr gınekologııalyq obyrǵa shaldyqqan pasıent­terdiń jaǵdaıyn talqylaý) ótkizip, 6 kon­ferensııa men semınar, vebınarlar uıym­dastyrǵan. Mundaı áriptestiktiń taǵy bir paıdasy – Ortalyq Azııa men Kavkaz elderiniń onkogınekologtary jatyr moıyny obyraldy patologııasy men gınekologııalyq isikke shaldyqqan naýqastarǵa pallıatıvtik kómek kórsetý jónindegi sertıfıkattaý kýrsy sııaq­ty oqý baǵdarlamalaryna da qatysa alady.

Oǵan qosa Qazaqstannyń shtattan tys bas onkology, «QazUǴZI» AQ basqarma tóraǵasy, professor Dılıara Qaıda­rova 2022 jyly Azııa men Tynyq muhıty elderi atynan IGCS konsýly bolyp saılanyp, Azııa men Tynyq muhıty onkogınekologteri úshin biliktilik pen tálimgerlik múmkindikterdi keńeıtip otyr.

ALMATY