Desek te qazir aýyldar Alpamystyń aýylyna uqsamaı barady. Shalǵaıdaǵy aýyldar da qalalanyp jatyr. Báriniń úıinde ystyq sý aǵady, gaz kirgen. Eshkim mıtyńdap kúl shyǵarmaıdy. Qazir aýylda jerdi tepseń, shań shyqpaıdy. Baıaǵy topyraǵy shyǵyp jatatyn qara jer endi joq. Asfalt tóselgen, ár úıde «ýaıfaı» qosylyp tur. Kóshede asyqty da eshkim oınamaıtyn bolǵan. Kesh bata shýyldasyp aqsúıek izdegen jastardy da kórmeısiń. Buryndary aýyldaǵylar japa-tarmaǵaı qalaǵa aǵylyp jatýshy edi. Qazir aqyldy jurt aýylda turady.
Ákimderi órkenıetke «ádeıi» jetkizbeı júrgen aýyldar bolmasa (elimizde mundaı mekender kóp), qalǵan óńirdiń jaǵdaıy jaqsy. Aýyl men qalany teńestirý saıasaty, bálkı durys ta shyǵar. Degenmen birshama jyldan keıin qalalyqtar aýylǵa baryp aýyldy tappaı qalmaı ma degen oıǵa qalasyń.
Aýyldyń damyǵany jaqsy, biraq tek aýylǵa tán qundylyqtardy saqtap qalý kerek-syndy. Eshqaıda asyqtyrmaıtyn, janyńdy, minezińdi jumsartatyn aýylymyz ornynda tursa eken deımiz.
Qalanyń qatqyl, jarqyl tirshiligine úırengen adam da biraýyq aýyldy saǵynady. Balalyǵy úshin, estelikteri men sezimderi úshin, sáýleli sátteri úshin. Tańnan keshke deıingi keńse jumysynan jalyqqanda kóńiliń shalǵaıdaǵy qońyr tamǵa aýady. Maldyń daýsy, qıdyń ısi, aýa jaıylǵan tútin, ár úıdiń irgesindegi maıa shóp, jamaý qoranyń janynda jotadaı úıilgen keptirilgen qı, dáý qara qazan, daladaǵy qotyr pesh, saryala samaýryn – bári-bári qatyp-semgen júregińdi jylytatyn túkpirdegi bir aýyl árqaısymyzǵa kerek.
Keshqurym apama habarlasyp, «Aýyl qalaı?» desem, ylǵı: «El aman, jurt tynysh, qazir eshkim eshkimniń úıine kirmeıdi», deıdi.
Buryn jurt bir-birine bóten qoı izdep kirip jatýshy edi. Qazir qoıkezek degen de umytylyp barady. Tipti mal ustaıtyn úı azaıdy. Eń bolmaǵanda ár úıde bir sıyr bolatyn meniń bala kezimde. Oılap qarasaq, bul da – bir tragedııa.
Aýyl men qalanyń arasy jaqyndaǵan soń túsinikter de ózgerýi zańdy. Qazir aýyldarda gazetti de eshkim oqymaıtyny sodan shyǵar. Myna smartfonnyń ózi de adamdy aýyldan alystatyp jiberetindeı.
Máseleniń endigi bir jaǵy, soltústik óńirlerde kóshken aýyldar kóp. Mysaly, elimizde 2012-2019 jyldary aralyǵynda 500-ge jýyq aýyl ıesiz mekenge aınalypty. 2000 jyldan beri Soltústik Qazaqstan oblysynda 118 aýyl ıesiz qalypty. Demek, soltústik aımaqta eldi mekenderdiń joıylýy qalypty, ádettegi jaǵdaıǵa aınalǵanǵa uqsaıdy. Osy aýyldardyń áserinen 290 mektep jabyldy. Bul soltústik óńirdiń aýyldaryna ǵana tán jaǵdaı emes.
Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Qytaımen shekaralas aımaqtaryndaǵy eldi mekender de osy kúıdi keshti. Qazir respýblıkadaǵy 6 416 aýyldyń 3 477-si ǵana keleshekte damý áleýeti bar dep tanylǵan. Iаǵnı bolashaqta aýyldardyń 46 paıyzy qurdymǵa ketýi múmkin. Bul jaǵdaıǵa áser etýshi faktor – jumyssyzdyq, ınfraqurylymnyń joqtyǵy nemese nasharlyǵy...
Keıingi jyldarda kúrt kóterilgen qymbatshylyq qalany da, aýyldy da en jaılady. Eń qyzyǵy, aýyldaǵylar qaladaǵylardy baı dep oılaıdy. Al qalalyqtar aýylda ómir súrý arzan deıdi. Keı jurt bizdi – jýrnalısterdi de shalqyp ómir súredi dep júr eken. Adamnyń ańǵaldyǵynan asqan jaqsy minez joq shyǵar, sirá. Bizdiń de bir «kedeı» ekenimizdi olar qaıdan bilsin...
Sonymen, alty jasar Alpamysty kóre beretinimiz, sol aýyldy saǵynady ekenbiz.
