Foto: inbusiness.kz
Maqala avtory Eskendir Zulqarnaı kórshi ózbek elinde de erterekte ata-analardyń arasynda balasy mektepke jalań bas barýyna narazylyq tanytqandardyń aptyǵyn basyp, aıylyn tartqyzý úshin ózbek bıligi qyz balalarǵa aq nemese ashyq tústi oramal taǵýyna bolmasa ulttyq naqyshtaǵy taqııa kııýine ruqsat bergenin jazǵan. Qyzdaryna oramal tartqyzyp, hıdjab kıgizýdi kóksegenderdiń kókeıindegisin bilim salasyna jaýapty mınıstrlik osylaı aýyzdyqtady. «Bizdiń mindetimiz – mektepte sapaly bilim berý» dep shegelep aıtty.
Bul másele О́zbekstanda qalaı oń sheshimin tapqany maqalada tereńdeı baıyptalǵan. О́zbekstannyń dinı basqarmasy bul máselede naqty baılam aıtyp, máseleniń údeı túsýine toqtam salyp otyr.
О́zbekstannyń bas ımamy Nurıddın Holıknazarov búı dedi: «Dinı kıim kııý mádenıetinde asyra siltep, shekten shyǵý baıqalady. Asyl dinimizdi taıaz túsinetinder Islam belgili bir kıim kııýdi, belgili bir syrtqy kelbetti bildiredi degen pikir qalyptastyrdy qoǵamda. Paıǵambarymyzdyń múmin musylmandaryna amanat etken ózindik qaǵıdasy bar. Soǵan saı baıyptar bolsaq, Islamda belgili bir forma qabyldandy deý – adasýshylyq, olaı bolýy múmkin de emes. Sebebi Islam bir ǵana ulttyń, ne bolmasa belgili bir klımattyń dini degen túsinik joq. Arabtardyń óz kıimi bar, túrikterdiń ózderiniń ulttyq naqyshtaǵy kıimi jarasymdy, Indonezııa men Malaızııadaǵy musylmandar óz ultynyń kıimin kıedi, ózbekterdiń de ulttyq naqyshtaǵy kıimi bar, sony dáripteıdi. Islam dini kıimge qatysty da ustamdylyqty ári pendelikke salynyp, shekten shyqpaýǵa úndeıdi. Ata-anany qurmetteý olardyń aıaǵyn jýyp, sol sýdy ishý emes. Islam dininde ata-anańdy Mekkkege aparý paryz sanalady, biraq sol qasıetti orynda álem halqyna jarııa jasap kóptiń kózinshe aıaǵyn súıý musylmandyqtyń mindetine kirmeıdi».
Qazir oramal men hıdjab máselesi bizde de ózekti máselege aınalyp otyr. Qoǵamnyń «qan qysymyn» kótergen túıtkilge Mádenıet jáne aqparat mınıstri Aıda Balaeva, Parlament Májilisiniń tóraǵasy Erlan Qoshanov, Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy da pikir bildirdi.
«Sharıǵat boıynsha balıǵat jasyna tolǵan musylman qyzǵa oramal taǵý paryz ekenin joqqa shyǵarǵan emes. Sondaı-aq oramal taǵý – ulttyq dástúrimiz. Muny musylman qaýymy tereń túsinýge tıis. Alaıda sharıǵatymyz balıǵat jasyna tolmaǵan qyzǵa oramal taǵýdy mindettemeıdi. Muny da musylman jamaǵaty durys túsinýi kerek. San ǵasyrdan beri Islam dinin ustanyp kele jatqan qazaq halqy ulttyq aspabymyz – dombyra arqyly án, terme-tolǵaý shyrqap, tyńdaýshyny ımandylyqqa, izgilikke, adamgershilikke, Otandy qorǵaýǵa, ata-anamyzdy qadirleýge shaqyrǵan. Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy áleýmettik jeli qoldanýshylaryn «dombyra shertý, betashar jasaý, sálem salý – haram» degen maǵynada birjaqty, negizsiz pikir aıtyp, halyq arasynda túsinbeýshilik týdyrmaýǵa úndeıdi. Ulttyq qundylyqtarǵa qarsy kelý durys emes ekenin málimdeımiz», dedi múftııat.
«Dombyra – haram» degen sózdiń elge tanymal tulǵanyń emes, eshkimge belgisiz qarapaıym turǵynnyń aýzynan shyqqanyna qaramastan, osynsha qoǵamdyq dúmpý týǵyzýyna TikTok sekildi taralymy jyldam jelilerdiń de áseri bolǵany kórinip tur. Bul ádeıi jasalǵan arandatý áreketi bolýy da ǵajap emes. Dinı saýaty tómen jeli qoldanýshysynyń bir teris sózi úshin búkil qoǵamnyń dúrligip, jappaı shýlaýy qanshalyqty oryndy? Muny kórgen jat aǵym ókilderi men qoǵam tynyshtyǵyn shaıqaltqysy keletin aram pıǵyldylar dámelenip alyp, erteńgi kúni osyndaı arandatý maqsatyndaǵy vıdeolar jarııalaýdy ádetke aınaldyrmasyna kim kepil? Mundaı kezde din salasyndaǵy ýákiletti organ – Din isteri komıteti men múftııat tarapynan der kezinde pikir bildirilip, jelini shýlatqan teris pikirlerge ýaqtyly toıtarys berilýi kerek. Al ózge jurt máseleni san-saqqa júgirtpeı, mamandardyń túsiniktemesine qulaq assa quba-qup. Jyl basynda Qasym-Jomart Toqaev memlekettik organdardyń basshylarymen ótkizgen jıynda: «Ákimderge quzyrly organdarmen birlesip, din salasyndaǵy jumysty jandandyrýdy tapsyramyn», degen bolatyn. Bul tapsyrma qanshalyqty talapqa saı oryndalyp jatqanyn aıtý qıyn» degen Eskendir Zulqarnaıdyń paıymy da oryndy.
Basty qundylyq ulttyq dástúrimiz ekenin esten shyǵarmaǵanymyz durys qashanda.
