Dúısenáli ÁLIMAQYN«Egemen Qazaqstan»
159 materıal tabyldy

Ǵalym • 01 Maýsym, 2023

AQSh syılyǵyn ıelengen

Bul keıipkerimniń esimimen erteden tanys edim. Onyń muhıttyń arǵy jaǵyndaǵy alyp Amerıkada uzaq jyldan beri ǵylymmen aınalysyp, óz salasynda kóptegen jetistikke jetkeni týraly súıinshi habarlar aýyq-aýyq estilip turatyn. «Shirkin, qazaq balasy sondaı bolsa» degen izgi tilekterdiń oǵan kóp aıtylǵany belgili. Ol – «neni ekseń, sony orasyń» degen eski sózdiń astarynda bir shyndyqtyń jatqanyn kúshimen de, isimen de dáleldegen arda azamat. Onyń esimi – Nurshat Nurajy.

Bilim • 31 Mamyr, 2023

«Bolashaqqa» ótinim qabyldaý bastalady

Osy jyldyń 5 maýsymynda «Bolashaq» baǵdarlamasyna qujat qabyldaýdyń úshinshi legi bastalady. О́tinimder 7 shildege deıin eGov.kz memlekettik qyzmetter portaly arqyly qabyldanady. Jyldyń sońyna deıin ótinim qabyldaýdyń taǵy bir legi 17 shilde men 15 qyrkúıek aralyǵynda ótetin bolady.

Tarıh • 30 Mamyr, 2023

«Ámirqan bıdaıyǵynda» ne jazylǵan?

Biz búgingi jazbamyzda sulý sózdiń súleıi atanyp, ádebıetimiz­de oıyp otyryp oryn alǵan uly jazýshy Ǵabıt Músi­repov­tiń bireý bilse, bireý bilmeıtin alǵashqy kitaby týra­ly sóz qoz­ǵamaqpyz. Bul kitap «Ámirqan bıdaıyǵy» dep atalady. 1928 jyly Qyzylordadaǵy «Qazaqstan mem­le­ket» bas­pasynan 5000 tırajben basylǵan tanymdyq dú­nıe­­sinde jazýshy ne jazdy eken degen saýal týýy, árıne, zańdylyq.

Tehnologııa • 24 Mamyr, 2023

«ChatGPT» ómirimizdi ózgerte ala ma?

Qazir qarqyndy damyp jatqan álemdik tehnologııa kúndelikti ómirimizdiń mańyzdy bóligine aınaldy. Keıingi jyldary paıda bolǵan jańa tehnologııalyq jetistikterdiń biri chat-bottardy damytý ekeni ras. Chat-bottar – paıdalanýshylarymen sóılesýdi ımıtasııalaýǵa arnalǵan kompıýterlik baǵdarlamalar. Bul rette «OpenAI» júıesiniń «ChatGPT» ónimi chat-bottardyń adam ómirin ártúrli jolmen jaqsarta alatynynyń tamasha úlgisi ekenine esh kúmánimiz qalmady.

Ǵylym • 17 Mamyr, 2023

Ekologııalyq sana ereksheligi

Ekologııa dese, bizdiń esimizge ata-ájelerimizdiń «qustyń uıasyn buzba», «kók shópti julma», «sýdy laılama» sııaqty tárbıe sózderi esimizge túsedi. Saıyn dalada erkin ǵumyr keshken ejelgi babalarymyz «bulaq kórseń, kózin ash» dep urpaqtaryna ekologııalyq máni zor ósıetter qaldyrǵany qazaq halqynyń ejelden tabıǵatpen etene ekenin aıǵaqtaıdy.

Suhbat • 12 Mamyr, 2023

Temirhan Medetbek: Men de «kúndiz otyrmadym, túnde uıyqtamadym»

Ataqty Ýılıam Folkner bir sózinde: «Naǵyz óleń jıyrma alty jasqa deıin ǵana jazylady», depti. Jıyrma alty jas, bylaı qarasań, qysqa ǵana ýaqyt. Al osy folknerlik aksıomany buzyp, ǵumyr boıy óleń jazǵan aqyndar bizdiń ádebıetimizde kóp kezdesedi. Solardyń biri – qalamynan naızaǵaıdyń jarqyly esetin aqyn Temirhan Medetbek. «Kók túrikter sarynymen» qazaq poezııasynda tyńnan túren salǵan aqyn bizge bergen suhbatynda óleńdegi stıli, izdenis joly, qazirgi qoǵamdyq máseleler týraly búkpesiz aıtyp berdi.

Ǵylym • 11 Mamyr, 2023

Aıda ósirilgen ósimdik

O zamanda bu zaman aıda ósimdik egilipti degendi estip pe edińiz? Qazirgi jańa ǵylym men tehnıka biz estip kórmegen ǵajaıyptyń bárin jasap jatyr. Sonyń biri – aıǵa ósirilgen ósimdikter.

Ǵylym • 10 Mamyr, 2023

Tyshqan – ǵylym nysanasy

Shyny kerek, qazirgi árbir ǵylymı zertteýge tájirıbe retinde tyshqan jıi qoldanylady. Munyń sebebi nede? Ne úshin tyshqan ǵylymı tájirıbe barysynda «qurbandyqqa» kóp shalynady? Sóıtsek, munyń alýan túrli sebebi bar eken.

Tehnologııa • 04 Mamyr, 2023

ChatGPT qaýipsiz be?

Osy jyldyń qańtarynda qoldanysqa enip, tutas álemge tez taralǵan jańa tehnologııalyq ónim ChatGPT (Generative Pre-Trained Transformer) eki-aq aıdyń ishinde 100 mln-nan asa paıdalanýshyny jınady. Osylaısha, osy kúnge deıingi eń jyldam taralǵan qosymshanyń biri atandy. OpenAI-dyń jetildirilgen chat-boty halyqtyń jasandy ıntellektige degen qyzyǵýshylyǵyn arttyrǵany sonsha, ol týraly bilgisi keletin, tipti ony paıdalanyp kórgisi keletinderdiń sany kún saıyn artyp barady. Biraq jańa tehnologııalyq ónimniń qaýipsizdik táýekelderi baryn baıypty túrde oılaǵandar neken-saıaq.

Álem • 02 Mamyr, 2023

Vashıngtondaǵy Abaı ortalyǵy

Jýyq jyldardan beri shetelde qazaq mádenıeti ortalyqtary ashylyp, sol arqyly elimizdiń mádenıeti men ádebıetin, salt-dástúrin ózge elderge nasıhattaý, tanystyrý jumystary júrgizilip keledi.